Media-icmal 25.08.18

Azərbaycan-Almaniya münasibətləri, ölkə banklarında qeyri-rezidentlərin əmanətlərinin azalması, dövlət şirkətlərinin xarici borclarının artması və s. məsələlər bugünkü (25 avqust, 2018-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Almaniya fərqindədir ki...

"Azərbaycan" qəzeti "Cənubi Qafqazın lideri və Avropa İttifaqının söz sahibi" sərlövhəli məqalədə Almaniya kansleri Angela Merkelin avqustun 25-də Azərbaycana səfəri fonunda Azərbaycan-Almaniya münasibətlərini dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, bu səfər ikitərəfli münasibətlərin perspektivlərinin müzakirəsi və fikir mübadiləsi aparmaq üçün yaxşı imkan yaradır.

Həm də müəllif bu kontekstdə Azərbaycanın Cənubi Qafqazın lider dövləti, regionun söz sahibi olmasını xüsusi vurğulayır: "Azərbaycan prezidenti ilə görüşən hər bir dövlət və hökumət başçısı, xarici ölkələrin parlament nümayəndələri, beynəlxalq təşkilatların təmsilçiləri Cənubi Qafqazın əsas söz sahibi olan Azərbaycanla əməkdaşlığa böyük önəm verdiklərini, münasibətləri dərinləşdirməkdə maraqlı olduqlarını birmənalı şəkildə bəyan edirlər".

Müəllif Almaniya kansleri Angela Merkelin də Azərbaycanın bölgədəki rolunu, enerji təhlükəsizliyi və digər beynəlxalq məsələlərdəki mövqeyini daim yüksək qiymətləndirdiyini deyir və 3 il öncəki çıxışından sitat gətirir: "Nəzərə alsaq ki, Azərbaycanın iqtisadiyyatı dinamik şəkildə inkişaf edir, buna görə bu ölkə bizim üçün əhəmiyyəti artan tərəfdaşdır. Azərbaycan böyük potensiala, əsasən də neft və qaz kimi resurslara malikdir. Düşünürəm ki, Azərbaycan həm Almaniya, həm də digər Avropa ölkələrinin enerji şaxələndirilməsinə böyük töhfə verə bilər. Bu mənada "Cənub" qaz dəhlizi layihəsini dəstəkləyirik".

Almaniyanı tək Avropada yox, Avropa İttifaqında da söz sahibi olan dövlət adlandıran müəllifin deməsinə görə, Almaniya da Cənubi Qafqazın lideri olan Azərbaycanla əlaqələrə böyük önəm verir.

Rəsmi statistikaya istinadən müəllif deyir ki, iki ölkə arasında ticarət dövriyyəsi 1 milyard dollara yaxındır, ötən il Cənubi Qafqaz regionu ölkələri ilə ümumi ticarətdə Azərbaycanın payı 60 faizdən çox olub.

Yazı müəllifi vurğulayır ki, prezident İlham Əliyevlə kansler A.Merkelin son mətbuat konfransından isə 3 il ötüb, bu müddətdə Azərbaycanla strateji tərəfdaşlıq haqqında birgə bəyannamə imzalayan Avropa İttifaqı dövlətlərinin sayı 11-ə yüksəlib, Almaniyanın da dəstəklədiyi "Cənub" qaz dəhlizi layihəsi sona çatır, Azərbaycan qazını Türkiyə ərazisi ilə Avropaya çatdıran TANAP layihəsi vaxtında icra edilib.

Müəllif deyir ki, bu dövrdə həm də Azərbaycan Almaniyada fəaliyyət göstərən antiazərbaycançı şəbəkənin bütün planlarını darmadağın edib və A.Merkelin Azərbaycana səfəri də məhz belə bir dövrə təsadüf edir.

Müəllifə görə, bu gün A.Merkel üçün də münasibətlər artıq fərqlidir və Cənubi Qafqazın lideri olan, beynəlxalq müstəvidə müstəqil siyasət yürüdən Azərbaycan dövlətinə səfər etdiyinin fərqindədir.

Məqalə müəllifi deyir ki, bütövlükdə isə bu səfər Azərbaycan-Almaniya, və Azərbaycan-Avropa İttifaqı əlaqələrində yeni mərhələnin əsasını qoymaqla birgə, münasibətlərin daha da möhkəmlənməsinə və inkişafına töhfələr verəcək.

Azalan qeyri-rezident əmanətləri: səbəblər

"Bizim yol.info" da isə "Xaricilərin Azərbaycan banklarında əmanətləri azaldı: Bunun nə kimi təsirləri olacaq?" sərlövhəli məqalə diqqəti cəlb edir.

Müəllif rəsmi mənbələrə istinadən xaricilərin, yəni qeyri-rezidentlərin Azərbaycanın kommersiya banklarındakı əmanətlərinin azalmasını deyərək bunun səbəblərini ekspert Pərviz Heydərovla müzakirə edir.

Pərviz Heydərov deyir ki, uzun müddətdir ki, bu və ya digər bankın bağlanması kimi hadisələr baş verməsə də Azərbaycanın bank sektorunda vəziyyət ağır olaraq qalmaqda davam edir: "Banklara inamın bərpa olunması haqda danışmaq hələ tezdir. Bunu banklarda yerləşdirilən əmanətlərin həcmi də, yəni, onun dəyişiklik dinamikası da deməyə əsas verir. Yeganə müsbət faktor ondan ibarətdir ki, xarici valyutada əmanət yerləşdirilməsi əvvəlki dinamikada deyil". Ekspert Pərviz Heydərov bunları "Bizimyol.info"ya xaricilərin Azərbaycan banklarındakı əmənətlərinin azalmasını şərh edərkən bildirib.

P.Heydəov deyir ki, xaricilərin, yəni, qeyri-rezidentlərin Azərbaycanın kommersiya banklarındakı əmanətlərinin həcminə gəldikdə, bu, elə böyük paya sahib deyil və bu sahədə azalma da ciddi əhəmiyyət kəsb etmir, bununla belə bunun da öz səbəbləri vardır.

P.Heydərova görə, istər son vaxtlarda qlobal iqtisadiyyatda, istərsə də Azərbaycan iqtisadiyyatında cərəyan edən tendensiyalar qeyri-rezidentlərə də təsirsiz ötüşməyib, yəni, bu kateqoriya şəxslərin ölkə banklarında əmanətlərinin azalmasına səbəb olub.

Ekspert deyir ki, haqqında danışdığı proseslər bir neçə xarici şirkətin, onların nümayəndəliklərinin Azərbaycandan getməsinə səbəb olub ki, bu da məlum faktlardır və bəhs olunan məsələyə təsirini göstərib: "Demək istədiyim odur ki, xaricilərin kommersiya banklarındakı əmanətlərinin həcminin azalmasında bunun da rolu olub".

P.Heydərov bildirir ki, bütövlükdə isə azalma özü də elə ciddi rəqəmlə ifadə edilmir, həm də azalma əsasən xarici valyutada yerləşdirilən əmanətlərdə baş verib, manatla ifadədə isə artıb.

Amma ekspert bu prosesə bədbin yanaşmır, hesab edir ki, Azərbaycan iqtisadiyyatında yeni bir dövr start götürüb.

P.Heydərova görə, transformasiya prosesləri qeyri-neft sektorunun inkişafı ilə nəticələnməklə qeyri-rezidentlərin də banklardakı vəsaitlərinin artması ilə müşahidə olunacaq.

Azərbaycanın "borc nəhəngləri"

"Modern.az"da isə "Azərbaycanın xarici borcları niyə artır?" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif xarici borcların artması səbəblərini iqtisadçı-ekspert Qadir İbrahimli ilə araşdırır.

Müəllif deyir ki, son vaxtlar Azərbaycanın xarici borcları ilə bağlı məsələ daha da aktuallaşıb və bu il aprelin 1-inə olan məlumata görə, Azərbaycanın xarici dövlət borcu 9 milyard 643 milyon dollar və ya 16 milyard 393 milyon manat tə.kil edir.

Q.İbrahimli ölkədə istehsal olunan ÜDM-in həcminə nisbətdə xarici borcun o qədər də yüksək olmadığını deyərək, bu borcun narahatlıq üçün ciddi əsas yaratmadığını bildirir: "Azərbaycanın xarici borcu 2018-ci il üzrə proqnozlaşdırılan ümumi daxili məhsulun (ÜDM) 22 faizini təşkil edir, yəni, bu il 74 milyard 647 milyon manat ÜDM istehsalı nəzərdə tutulub. Beləliklə, Azərbaycanın xarici dövlət borcu ÜDM-in 22 faizi həddində qiymətləndirilir ki, bu da kritik həddən (40 faiz) xeyli aşağıdır.

Ekspertə görə, bununla belə, istənilən halda borc olması narahatlığa əsas verir.

Q.İbrahimliyə görə, son 18 ayda xarici dövlət borcunun artmasının iki əsas səbəbi var: "Bunlardan biri hökumətin Beynəlxalq Bankın zərərli aktivlərini və xarici borcunu öz üzərinə götürməsidir ki, hökumət bu dəstəyin bu bankın sistem əhəmiyyətli bank olması və ölkənin bütünlükdə bank sisteminə təsir göstərəcəyi ilə izah etdi. Digər əsas səbəb isə "Cənubi" qaz dəhlizi layihəsinin maliyyələşdirilməsi ilə bağlı götürülən borclara verilən dövlət zəmanətidir. Bu layihənin icrası ilə məşğul olan "Cənub" qaz dəhlizi" QSC -nin səhmlərinin 51%-i dövlət mülkiyyəti olmaqla İqtisadiyyat Nazirliyinə, 49%-i isə SOCAR-a məxsusdur".

Ekspertə görə, əsas narahatlıq doğuran məqam dövlətə məxsus şirkətlərin və səhmdar cəmiyyətlərin borclanmalarıdır ki, burada söhbət həm xarici borcun miqdarından, həm də onun necə xərclənməsindən gedir.

Q.İbrahimli vurğulayır ki, son illərdə SOCAR-ın getdikcə artan borcları və investisiya yatırılan layihələri müəyyən suallar doğurur və şirkətin 2017-ci il hesabatına görə, söhbət təxminən 10 milyard dollar borcdan gedir.

Ekspert belə borclanan şirkətlər sırasında ""Azərbaycan Dəmir Yolları"nın adını çəkərək 2006-16-cı illərdə 500 milyon dollara yaxın xarici, bir o qədər də dövlət investisiyası cəlb edldiyini, onların qaytarılması vaxtının yaxınlaşdığını bildirir.

Q.İbrahimli "Azərenerji" ASC-nin də adını ən çox xarici borcu olan "borc nəhəngi" sırasında çəkir və iyulun 3-də Mingəçevirdə "Azərbaycan İES"-da baş verən hadisəni yada salaraq deyir ki, bu fonda 1 milyard dollardan çox borcu olan qurumun həmin pulları necə "səmərəli" istifadə etməsi haqqında əlavə şərhə ehtiyac görmür.

Ekspert 2 milyard dollara yaxın dövlət kreditinin "Xəzər adaları" kimi mənasız layihələrə xərcləndiyini də vurğulayır.

Q.İbrahimliyə görə, bütün hallarda dövlət zəmanətli kreditlərin xərclənməsinə nəzarət güclü olmalıdır, əks halda dövlət krediti vətəndaşların cibindən ödəməli olacaq.