Media-icmal 26.10.17

Ölkə regionlarında sənayeləşmənin güclənməsi, bank sstemindəki birləşmələrin nə dərəcədə məqsədəuyğun olması, bahalaşma ehtimalı bugünkü (26 oktyabr, 2017-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Sənaye mərkəzləri- regionlar

"Azərbaycan" qəzeti "Sənayeləşmə regionlardan başlayır" sərlövhəli məqalədə (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=132543) ölkə bölgələrində sənayeləşmə prosesini dəyərləndirir.

Müəllif bütün hallarda Azərbaycanın neft ölkəsi kimi tanındığını deyir, amma neftin hazırda yaxşı dövr yaşamadığını vurğulayır: "Lakin neftin qiymətinin dünya bazarında sabit olmaması, xüsusilə kəskin şəkildə dəyişməsi neft ixrac edən ölkələr kimi Azərbaycan iqtisadiyyatına da təsirsiz ötüşmür və bu səbəbdən xüsusən son illər Azərbaycanda qeyri-neft sektorunun inkişafı siyasəti həyata keçirilir. Məqsəd ölkənin neftdən asılılığına son qoymaqdır".

Yazıda deyilir ki, hazırda ölkənin qarşısında duran əsas vəzifələrdən biri qeyri-neft sənayesini inkişaf etdiməkdir və bu sənayeləşmə siyasəti bütün ölkə boyu həyata keçirilir.

Azərbaycanda yaradılan sənaye müəssisələrinin çoxunun Bakıda cəmləşdiyini deyən müəllif yalnız son 14 ildə bölgələrdə çoxsaylı kiçik, orta və iri müəssisənin açıldığını vurğulayır.

Müəllif deyir ki, regionların sosial-iqtisadi inkişaf strategiyasının başlıca məqsədlərindən daha biri ixracyönlü məhsul istehsalının artırılmasıdır və bu məqsədlə sənaye parkları və zonaları yaradılır.

Yazıda deyilir ki, təkcə Sumqayıt Kimya Sənaye Parkı "Azertexnolayn" zavodunda 750 nəfər işlə təmin edilib və istehsal edilən məhsulun 56%-i ixrac olunur.

Müəllif tikintisi aparılan Mingəçevir Sənaye Parkının da regionların inkişafında müstəsna xidməti olacağını və bölgədə yeni iş yerlərinin açılmasına əlavə şərait yaradacağını vurğulayır.

Yazıda Mingəçevir Sənaye Parkının perspektivləri, gözlənilən çoxşaxəli fəaliyyəti barədə nikbin fikiilər ifadə edilir.

Müəllif bölgələrin sosial-iqtisadi inkişafında sənaye zonalarının da mühüm rol oynadığını deyir və bunda məqsədin hər bir rayonda yerli xüsusiyyətlər nəzərə alınmaqla yeni sənaye müəssisələrinin yaradılması olduğunu bildirir.

Müəllif vurğulayır ki, bu sahəyə yerli və xarici investisiyaların cəlb edilməsi isə xüsusi önəm daşıyır və odur ki, həmin istiqamətdə investisiyaların təşviqi mexanizminə üstünlük verilir.

Yazıda deyilir ki, artıq Ağstafa və Neftçala sənaye zonalarının yaradılması başa çatıb, həmin zonalarda bir çox istehsal müəssisələri fəaliyyətə başlayıb.

Müəllif bunu da xüsusi vurğulayır ki, bu sənaye kompleksləri əhalinin məşğulluğunun təmin edilməsinin əsas mənbəyidir.

"Qeyri-sağlamlar"ın birləşməsi "sağlamlaşma" ola bilməz

"Exo" qəzetində isə "Problemli bankların "dəmir əl" ilə bağlanması" sərlövhəli məqaləni (http://ru.echo.az/?p=63915) oxumaq olar.

Müəllif bank üzrə ekspert Əkrəm Həsənovla bank sistemindəki birləşmələrin nə dərəcədə məqsədəuyğun olmasını araşdırır.

"Bankların birləşdirilməsi Azərbaycanda bank sektorunun problemlərini həll edə bilməyəcək. Ölkədəki problemli banklar ləğv olunmalıdır. Dünya bank sistemində birləşmə ancaq bankların qanunauyğun işlədikdə, dələduzluğa və vəsaitlərin talan olunmasına yol verilmədikdə baş tuta bilir". Ə.Həsənov durumu qəzetə belə şərh edir.

Müəllif deyir ki, iqtisadi böhran səbəbilə problemlərlə üzləşən banklar birləşə bilər, amma Azərbaycan banklarında durum fərlqidir: "Azərbaycanda banklar uzun illər qanunların ziddinə idarə edilib, vəsaitlərin talan edilməsi üçün dələduzluq sxemləri işə düşüb, odur ki, banklar ağır durumdadırlar və buna görə də kredit təşkilatlarının birləşməsi baş vermir. Əgər hər iki təşkilat natəmiz işləyibsə orada qarşılıqlı etimaddan danışmağa dəyməz".

Müəllif belə bank sahiblərinin hər birinin "öz sirri" olduğunu yaxşı bildiklərini deyərək bu birləşmələrin baş tutmamasını "dələduzların bir-birilə dil tapa bilməmələri" kimi dəyərləndirir.

Yazıda həm də bir problemli təşkilatın digər problemli təşkilatla birləşməsi heç də yaxşı həll yolu sayılmır: "Mərkəzi Bankın son 8 ildə bankların birləşməsilə bağlı təbliğ etdiyi ideya reallaşan deyil. Bununla maliyyə orqanları cəmiyyətə göstərmək istəyirlər ki, məlum sektorda problemləri guya aradan qaldırmaq istəyirlər".

Ekspert hesab edir ki, iki problemli bankın birləşməsi elə problemin qalması və sağlamlaşdırma prosesinin getməməsi deməkdir, odur ki, bu, baş versə belə, bank sektorunda gözlənilən sağlamlaşdırma prosesi baş verməmiş sayılacaq.

Yazıda "Ata Bank və Caspian Development Bank"ların birləşməsini şərh edən ekspert deyir ki, hər iki bank eyni şəxslərə aid idi, burada, sadəcə, birləşmə haqqında qərar qəbul edilib, heç kim heç kəslə razılşmayıb, odur ki, bu fakt iki bankın birləşməsi kimi qəbul edilə bilməz.

Ə.Həsənov bankların birləşdirilməsini mövcud situasiyadan çıxış yolu saymayaraq başqa yol göstərir: "Problemli banklar bağlanmalı və bazardan çıxarılmalıdır. Azərbaycan bank sistemini idarə edənlər, əsasən də Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatası buna qərar vermir. Heç kəsi narazı salmamaq üçün kompromislər axtarır, yarımçıq qərarlar qəbul edir ki, bu da ölkənin bank sitemində durumu get-gedə daha da pisləşdirir".

Yeni bahalanma qapıda

"Novoye Vremya" qəzetində isə diqqəti "Bizi yenə bahalaşma gözləyir" sərlövhəli (http://www.novoye-vremya.com/w109502/.../#.WfDLE2i0PIU) məqalə cəlb edir.

Müəllif orta statistik gəlirə malik vətəndaşın ərzaq almaq üçün hər gün mağazaya getməsini "stressə dayanıqlıq imtahanı adlandırır, səbəbini isə belə izah edir: "Yerli ərzaq məhsulları da daxil olmaqla, bütün ərzaq məhsullarının sürətlə bahalaşması müşahidə edilir. Əvvəllər bazarda bəzi satış yerlərində növbə olardı, indi isə yaxın gedən yoxdur. Bazarlar boşdur, kəskin bahalanmalar müşahidə edilir".

Müəllif dediklərinə əsas olaraq belə bir faktı göstərir ki, cəmi bir həftə əvvəl 5,60 qəpik olan günəbaxan yağı indi 7,40 qəpiyə satılır.

Yerli məhsulların da bahalaşmaqda davam etdiyini deyən müəllif bunu "hökumətin nail olduğu bahalaşma ilə kiafətlənmək istəməməsi" kimi dəyərləndirir.

Müəllif ətin, yumurtanın və süd məhsullarının qiymətində kəskin bahalanma olduğunu deyir və bu bahalığın səbəblərini belə əsaslandırır: "İri və xırdabuynuzlu mal-qaranın otladığı örüşlərə indi texniki bitkilər əkiblər, indi ölkənin bəzi regionlarında, sadəcə, otlaq yerləri qalmayıb. Bu hadisələr fonunda mal-qara üçün yem də bahalanıb. Təbii ki, yaxın vaxtlarda ən azı daha 15% -ə qədər bahalaşması gözlənilən ətin qiyməti kəskin bahalaşıb".

Yazıda vurğulanır ki, yeni ilə yaxın Azərbaycanda onsuz da qiymətlər bahalaşır, odur ki, builki bahalaşma daha ağır ola bilər və hətta gələcəkdə də belə davam edərsə, aqrar sahədəki indiki problemlərlə və inflyasiya səviyyəsilə bağlı ətin qiyməti 20 manata yüksələcək.

Müəllif elə indi də prinsip etibarilə deyilən qiymətdən xalqı cəmi 30%-lik "məsafənin ayırdığı"nı bildirir və qiymət bahalaşmasının hətta inflyasiyadan da sürətli olduğunu vurğulayır.

Yazıda bu bahalığa daha bir səbəb kimi ölkədə istehsalın zəif inkişaf etməsi göstərilir və deyilir ki, ölkədə ya müəyyən zəruri xammal və materiallar ya istehsal edilmir, ya aşağı keyfiyyətli olur, ya da bu materiallarla işləmək üçün zəruri texnologiyaya malik yerli şirkət yoxdur.

Müəllif deyir ki, bu məhsulların isthsalçıları bütün zəruri olanları xaricdən almağa məcbur olurlar: "Burada da belə cəhət var ki, valyuta bahalaşırsa, iştehsal olunan məhsulun maya dəyəri də bahalaşır. Buradan da bahalaşma başlayır. Bütün bunlar idxal malları ilə yanaşı, xaricdən gətirilən materiallardan istifadə edilməklə istifadə olunan yerli malların da qiymətlərini əhəmiyyətli dərəcədə bahalaşdırır.

Müəllif hesab edir ki, burada çıxış yolu istehsalın sürətini artırmaqda, idxalı əvəz edəcək məhsullar axtarmaqda, ərzağın kəskin bahalaşmaması üçün qiymətlərin artımını süni şəkildə dayandırmaqdadır.

Amma müəllif bəzi məmurların yeni qiymət bahalaşmasından danışmalarını cərimə və qiymətləri artırmaq kimi yüngül yolla getmək istəmələri hesab edir.