Media-icmal 29.11.17

Beynəlxalq layihlərdə çalışan azərbaycanlıların sayı, dəm qazının ölümlərə səbəb olması, Məcburi Tibbi Sığortanın tətbiqinin yubadılması bugünki medianın (29 noyabr, 2017-ci il) aparıcı mövzularındandır...

10-dan 90-a qalxan faiz nisbəti

"Azərbaycan" qəzeti "10 faizdən 90 faizə" sərlövhəli məqalədə ölkədə icra edilən (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=134793) beynəlxalq layihələrdə iştirakçıların faiz nisbətini dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, bu layihələrin icrasının ilk mərhələlərində əməkdşaların cəmi 10%-i Azərbaycan vətəndaşları idi, qalan 90% iştirakçı isə kənardan gələnlər idilər.

Müəllif xatırladır ki, indiki prezident İlham Əliyev SOCAR-ın birinci vitse-prezidenti olduğu zaman demişdi ki, vaxt gələcək, neft-qaz layihələrində çalışanların 90 faizi yerli sakinlər və yalnız 10 faizi xarici vətəndaşlar olacaq. İndi artıq bu mərhələ gəlib çatmışdır: "İstər neft-qaz layihələrinin həyata keçirildiyi obyektlərdə, istərsə də tərəfdaş şirkətlərin Bakıdakı ofislərində çalışanların əksəriyyəti azərbaycanlıdır. Məlum olduğu kimi, hazırda ən genişmiqyaslı işlər "Şahdəniz" yatağının işlənməsinin ikinci mərhələsi çərçivəsində və "Cənub qaz dəhlizi"nin tərkib hissəsi olan Cənubi Qafqaz Boru Kəmərinin (CQBK) genişləndirilməsi sahələrində aparılır".

Müəllif deyir ki, "Şahdəniz-2" layihəsi ilə bağlı işlər bir neçə obyektdə tikinti-quraşdırma, genişləndirmə, dənizdə sualtı xətlər çəkilməsi işləri yerinə yetirlir.

Yazı müəllifi vurğulayır ki, "Şahdəniz-2"də işlərin 97 faizdən çoxu tamamlanıb,tikintinin ən qızğın vaxtlarında 24 min nəfərdən çox insan cəlb olunub ki, onların da 80 faizdən çoxu Azərbaycan vətəndaşları olub.

Müəllif "Azəri-Çıraq-Günəşli" yataqlarının tammiqyaslı işlənməsi, Bakı-Tbilisi-Ceyhan əsas ixrac neft kəməri, "Şahdəniz" və CQBK kimi nəhəng layihələrin operatoru olan BP şirkətində işçi olan azərbyacanlıların sayının 3 min nəfərə yaxın olduğunu bildirir. "İxtisaslı işçilərin təxminən 85 faizini yerli mütəxəssislər təşkil edir ki, bunların da çoxu rəhbər vəzifələrdədir, o cümlədən şirkətin regional (Azərbaycan, Gürcüstan, Türkiyə) rəhbər heyətinin tərkibinə altı azərbaycanlı vitse-prezident daxildir.

Müəllif deyir ki, 2018-ci ilin sonunadək ixtisaslı işçilərin 90 faizini milli kadrların təşkil edəcəyi nəzərdə tutulur, Azərbaycanda çalışan xarici neft şirkətləri proqramlar reallaşdırıblar, neft sənayesi istiqamətli ali məktəblərdə oxunan biznes mühazirələri isə yeni nəsil neft-qaz mühəndislərinin inkişafında mühüm rol oynayır.

Bü isə ölkənin neft-qaz sektorunda yaxın perspektivdə daha çox yerli kadrların gələcəyindən xəbər verir.

Dəm qazı meydan oxuyur

"Yeni Müsavat" qəzeti "Dəm qazı yenə can almağa başladı" sərlövhəli (http://musavat.com/news/dem-qazi-yene-can-almaga-basladi_486549.html) məqalədə dəm qazından boğulma ilə ölüm hallarının artması səbəblərini araşdırır.

Müəllif deyir ki, havalar soyuyan kimi dəmqazı adlı "ölüm mələyi" insanları səssiz-küysüz həyatdan qoparır və yol qəzalarından sonra ən çox can alan iki amildən biri yayda dəniz, qışda isə dəmqazıdır.

Ekspertlərə görə isə, qaz boğulmalarına əsas səbəb qaz cihazlarının istismarı zamanı təhlükəsizlik qaydalarına əməl edilməməsidir.

"Təbii qazdan istifadə edən abonentlər texniki təhlükəsizlik qaydalarına riayət etməlidirlər. Həm fərdi yaşayış evlərində, həm də binalardakı mənzillərdə tüstü bacalarının işlədiyindən əmin olmaq üçün ən azı ildə iki dəfə bu bacaları təmizlətməlidirlər. Təbii qazla işlədilən su qızdırıcı quraşdırılan hamam otaqlarının həcmi 7,5 kubmetrdən, hündürlüyü 2,2 metrdən az olmamalıdır. Bu kimi təhlükəsizlik tələblərinə riayət olunsa dəm qazından zəhərlənmə baş verməz". Dəmqazı boğulmasından xilas olmağın yollarını qəzetə "Azəriqaz" mətbuat xidmətinin rəhbəri İbrahim Kərbalayev belə şərh edir.

İ.Kərbalayev deyir ki, evlərdə quraşdırılan standartdan kənar qaz sobaları da ölümə səbəb olur, odur ki, sertifikatı olmayan cihazlardan, kustar üsulla hazırlanan sobalardan istifadə yolverilməzdir.

"Azəriqaz" sözçüsü iddia edir ki, dəm qazından zəhərlənmə bütün növ yanacaq məhsullarının tamam yanmaması üzündən baş verir, ona görə də qaz sobası alarkən, onun texniki pasportu və sertifikatı ilə tanış olmaq lazımdır.

Müəllif deyir ki, dəm qazının qış mövsümündə daha çox can almasına daha bir səbəb qazın tərkibinin normal olmaması iddiasıdır.

İ.Kərbəlayev qazın tərkibinin dövlət standartına uyğun tənzimləndiyini və xüsusi laboratoriyalarda yoxlanıldığını deyərək, bu iddianı faktiki yalanlayır: "Qazın tərkibi təmizdir, içində hər hansı zəhərli bir maddənin olmasından söhbət gedə bilməz".

İ.Kərbəlayevə görə, sadalanan texniki parametrlərə əməl olunsa hər hansı bədbəxt hadisənin baş verməsi mümkün deyil.

Nə vaxta qaldı məcburi tibbi sığorta?

"Novoye Vremya" qəzeti ""Məcburi Tibbi Sığorta (MTS) təxirə salınır"

(http://www.novoye-vremya.com/w112743/.../#.Wh2UfEpl_IU) sərlövhəli məqalədə ölkə əhalisi üçün zəruri olan məcburi tibbi sığorta mexanizminin tətbiq edilməsinin yubadılması səbəblərini araşdırır.

Müəllif deyir ki, ölkədə məcburi tibbi sığortanın tətbiqi barədə neçə illərdir danışırlar, odur ki, onun dəqiq hansısa ildə tətbiq ediləcəyinə bağlı vədlərə inam qalmayıb: "Vədlər çox olsa da durum belədir ki, hələlik Yevlax rayonu və Mingəçevir şəhərində pilot layihə icra edilib, gələn il daha iki rayonda tətbiq olunması gözlənilir, bəs sonra?".

Müəllif deyir ki, deputat Musa Quliyev 2019-cu ildən bütün ölkəboyu bu tibbi mexanizmin tətbiq ediləcəyini bildirir, amma bu da inandırıcı deyil, ona görə ki, MTS Agentliyi 2007-ci ildə yaradılsa da qurumun rəhbəri ancaq 2015-ci ilin oktyabrında təyin edilib.

Müəllif xatıraldır ki, MTSA rəhbəri Zaur Əliyev 2018-ci ilin mayından ölkədə tibbi sığortanın tətbiq olunacağını desə də, 2018-ci ilə keçid ərəfəsində bu işin yenə təxirə salındığını bildirdi və bu təxiri belə əsaslandırdı: "Pilot layihə çərçivəsində dərman təminatı məcburi tibbi sığorta mexanizminin baza zərfinə daxil edilməmişdi, bu da müalicə prosesində müəyyən problemlər yaradırdı. Azərbaycanda MTS-nin baza zərfinə 1800-dən çox tibbi xidmət daxil edilib. Gələcəkdə isə bəzi xəstəliklər üzrə müalicə də bu zərfdə əksini tapacaq".

Müəllif ehtimal edir ki, bu mexanizm 2019-cu ilin yayından tez tətbiq edilməyəcək, çünki qanunvericilik bazası təkmilləşməlidir, bununla yanaşı, ölkə üzrə tibbi pesonalın ixtisası yüksəldilməlidir və burada problem istənilən qədərdir.

Müəllifə görə, burada sığorta vəsaitlərini kimin ödəyəcəyi məsələsi də açıq qalır.

İşləyən əhlainin bu vəsaiti özü ödəyəcəyi məlumdur. Amma pensiyaçılar, uşaqlar, əlillər üçün büdcədən ödəmələr məcburiyyəti yarana bilər və bunlar heç də az xərclər deyi. "Ona görə də istisna etmirik ki, MTS-nin tətbiqinin təxirə salınması maliyyə məsələsilə bağlı ola bilər. Hətta əhalinin MTS ödənişlərinə gəlincə, burada da məsələ sadə deyil. Məlumdur ki, yüksək inflyasiya real həyat səviyyəsini aşağı salıb, gəlirləri azaldıb, əmək haqqı və gəlirlər bütünlükdə istehlak qiymətlərinin artımından iki dəfə geri qalır. Odur ki, istənilən əlavə ödəniş vətəndaş üçün yük deməkdir. Yəqin ki, hökumət buna görə tibbi sığortanı maliyyə problemi daha az olan zamanda tətbiq edəcək".