OPEK+un tarixi sazişi bütün neft istehsalçıları üçün açıqdır

Bakı/10.04.20/Turan: Aprelin 9-da 11 saatlıq müzakirədən sonra 23 OPEK və qeyri-OPEK ölkəsi 2 illik müddət ərzində neft hasilatının 2018-ci ilin səviyyəsindən üç pilləli azaldılmasını nəzərdə tutan yeni "Əməkdaşlıq Bəyannaməsi" ni qəbul etdilər.

Vebinarda iştirak edən Meksika taym-aut götürdü, lakin bu, videokonfransdan sonrakı kommünikedə öz əksini tapdı və Meksika təklif olunan azaldılması ilə razılaşsa, Bəyannamə qüvvəyə minəcək.

Qeyd edək ki, Meksikaya hasilatın gündə 400-320-240 min barrel azaldılması (üç addımda) təklif edilib, lakin o hələ 100 minə razılaşıb.

Meksika istisna olmaqla, digər OPEK + ölkələri gündəlik neft hasilatını üç mərhələdə fərqli, müvafiq həcmdə azaltmaq barədə razılığa gəldilər.

Nəticədə, "Əməkdaşlıq Bəyannaməsi"nin qüvvəyə minməsi halında OPEK + ölkələri may-iyun aylarında ümumi gündəlik hasilatı 10 milyon barrel və ya 2018-ci ilin oktyabr səviyyəsindən 23%, OPEK-ə üzv ölkələr isə 6.085 milyon barrel azaldacaqlar. Kartelə daxil olmayan, lakin OPEK + formatını dəstəkləyən ölkələr hasilatı gündə 3,915 milyon barrel azaltmağa razı olublar.  

Çox vacibdir ki, bu kvotalara yalnız xam neftin (kondensatsız) daxildir. Buna Rusiya Federasiyası və OPEK üzvü olmayan bir sıra ölkələr, o cümlədən Azərbaycan lobbiçilik edirdi və bu, həmin sazişlərin cəlbediciliyini təmin edir.

Azərbaycan, eyni zamanda, dünya neft bazarını tarazlaşdırmaq və neftin qiymətlərini sabitləşdirmək üçün OPEK+ qarşısında yeni öhdəliklər götürdü.

Xatırladaq ki, 2018-ci ilin oktyabr ayında Azərbaycanda gündə orta hesabla 718.000 barrel xam neft hasil edilib.

May-iyun aylarında ölkə yeni OPEK + sazişinə uyğun olaraq hasilatı bu səviyyədən 164 min barrel azaltmaq barədə razılığa gəldi.

Yəni bu dövrdə Azərbaycan gündəlik xam neft hasilatını (kondensatsız) 554 min barrel səviyyəsində saxlamalıdır.

Yeni sazişin tərəfləri üçün hasilatın azalmasının digər mərhələlərinə gəlincə, 2020-ci ilin iyul-dekabr aylarında OPEK+da gündəlik neft hasilatını 2018-ci ilin oktyabr səviyyəsindən 8 milyon barrel və ya 18% azaltmaq qərarı verildi. Beləliklə, OPEK ölkələri üçün gündəlik kvotalar 4,868 milyon barrel, qeyri-OPEK ölkələr üçün isə 3,132 milyon barrel təşkil edəcək. Bu dövrdə Azərbaycana gündəlik hasilatı gündəlik 587 min barr /sutkadan çox olmayan səviyyədə saxlamaq lazımdır.

Qeyd edək ki, 2020-ci ilin mart ayında Azərbaycanda xam neft istehsalı sutkada 683,7 min barrel təşkil edib.

ASTNA-ya SOCAR-dakı məlumatlı mənbədən bildirilib ki, bu həcmdən 520 min barrel/s “Azəri-Çıraq-Günəşli” yataqlarının əsas blokundadır.

Beləliklə, həm SOCAR, həm də AÇG üzrə yeni OPEK + sazişi çərçivəsində neft hasilatının azalacağını gözlənilir.

Əməkdaşlıq Bəyannaməsində deyilir ki, 2021-ci ilin yanvarından 2022-ci ilin aprelinə qədər OPEK + üzvü olan ölkələr üçün gündəlik neft hasilatı 2018-ci ilin oktyabr ayının səviyyəsindən 14% və ya 6 milyon barrel/sutka azalacaq. Bu dövrdə OPEK ölkələri üçün gündəlik kvotalar 3.651 milyon barrel, OPEK-ə daxil olmayan ölkələr üçün 2.394 milyon barrel təşkil edəcək. Bu dövrdə Azərbaycan hasilatı 620.000 barr / s səviyyəsində saxlaya bilər.

Kanada, Norveç, Argentina, Braziliya, Kolumbiya, İndoneziya, Misir, Çad, Trinidad və Tobaqonun videokonfransda ilk dəfə iştirak etməsi vacibdir.

ƏSAS OYUNÇILAR

Yeni OPEK + sazişi tarixi qərar ola bilər, çünki  OPEK sonuncu dəfə 2008-ci ilin böhranlı ilində istehsalın yalnız bir dəfə 2,2 milyon barrel azalmasına qərar verib.

Amma 2020-ci ildə dünyanı bürümüş koronavirus pandemiyası neftə olan tələbatı 30-35 milyon barrel / s azaldıb, bu ilin mart ayında isə dünyada ümumi istehsal 100 milyon barrel /s-ya çatıb.

Dünyadakı neft emalı zavodları praktiki olaraq neft almağı dayandırıb, neft anbarları doludur, böyük tutumlu tankerlər (25 gəmi) neft anbarı kimi hərəkət edir.

Bütün bunlar neft təklifinin tələbatdan son dərəcə artıq olduğunu göstərir və ciddi tədbirlər tələb edir.

Səudiyyə Ərəbistanı (OPEK-də ən böyük neft istehsalçısı) və Rusiya Federasiyası (OPEK xaricindəki ən böyük neft istehsalçısı, lakin OPEK + formatında məsləhətləşmələrdə iştirak edir) sövdələşmədə xüsusi şərtlərə malikdir.

Rusiya və Səudiyyə Ərəbistanı üçün 9 apreldə keçirilən iclasın kommünikesindən göründüyü kimi, istinad səviyyələri ayrıca müəyyənləşdirilir - 11 milyon barrel (2018 oktyabr ilə əlaqəli deyil).

Beləliklə, Səudiyyə Ərəbistanı neft hasilatını 8,5 milyon barr / s-a qədər azaldır (aprel ayında 12-12,3 milyon barrel istehsal edir və hazırkı səviyyəyə nisbətdə azalma 3,5-3,8 milyon barr / s olacaq və mart ayı ilə müqayisədə - 1,2 milyon barr / s).   

Rusiya aprel ayında kondensatla birlikdə 11,3 milyon barr / s neft (və onsuz 1 milyon barr / s az) istehsal edir, lakin may ayına qədər 8.5 milyon barrel / s hasil etməli olacaq.

Video konfransın bütün iştirakçıları 10 iyun 2020-ci ildə belə bir görüşün təkrarlanmasına razılıq verdilər.

Maraqlıdır ki, aprelin 9-da İran, Liviya və Venesuelanın hələ də hasilatı azaltmayacağına qərar verildi (bunlar ABŞ-ın sanksiyaları altındadır).

Bir çox analitik 9 aprel müqaviləsini yüksək qiymətləndirdi.

Belə ki, Rusiya birbaşa investisiya fondunun rəhbəri Kirill Dmitriyev (Rusiyanın OPEK ilə sövdələşmənin təşəbbüskarlarından biri), yeni bir razılaşma olmasa, neftin qiymətinin 10 dollar / barrelə qədər enəcəyini və ya daha da aşağı düşəcəyini bildirib.

O, həmçinin Kanada və Braziliya tərəfindən məsləhətləşmələrə marağın vacib olduğunu deyib. Onlar hər biri neft hasilatını 0,5 milyon barr / s azalda bilər.

Amerika Birləşmiş Ştatları 9 aprel vebinarında rəsmi olaraq iştirak etməyib, ancaq belə bir görüşün təşəbbüskarı Tramp oldu. Çünki neftin barreli təxminən 20 dollar olanda ABŞ iqtisadiyyatı 10 milyon insanın iş yerini itirməsi təhdidi ilə üzləşdi.

Şimali Amerika ölkələri aprelin 10-da G20 enerji nazirlərinin veb-seminarında (G-20) neft hasilatının azaldılması ilə bağlı mövqelərinə aydınlıq gətirəcəklər.

ABŞ-da 2019-cu ilin dekabrından etibarən şist neft istehsalında təbii eniş yaşanır və 2020-ci ildə 1,7-2 milyon barr / s-a çata bilər.

Bununla yanaşı, “Goldman Sachs” və UBS hesab edir ki, dünyada mövcud iqtisadi şəraitdə hasilatın 10 mln barrel azaldılması COVID-19 fonunda yetərli olmaya bilər.

Bununla belə, Beynəlxalq Energetika Agentliyi neft idxal edən ölkələrin bu həftə tələbatı canlandıracaq strateji ehtiyatları üçün neft alış planlarını elan edəcəyini gözləyir.

ABŞ-ın bir sıra neft istehsalçıları aprelin 14-də mümkün istehsal məhdudiyyətlərini müzakirə etməyi planlaşdırırlar.

ABŞ senatorları Ağ Evi neftə idxal tariflərini tətbiq etməyə çağırdılar, lakin Tramp hələ bunu etmir.

OPEK + xaricində qlobal neft bazarında bir tarazlıq əldə etməyə kömək etməyə çağırılan neft istehsalçıları, Norveç, Ekvador, Kolumbiya, Argentina, Misir, İndoneziya və Trinidad və Tobaqodur.

Aprelin 9-da keçirilən iclasda çıxış edən OPEK-in baş katibi Məhəmməd Barkindo deyib ki, "indi dünyada COVID-19 ilə bağlı görünməmiş vəziyyətdən təsirlənməyən bir iqtisadi sektor yoxdur".

"Mart ayında neft bazarında tələb və təklifin əsas göstəriciləri tamamilə alt-üst oldu ... Bir ay əvvəl Vyanada keçirilən iclaslarda 2020-ci ilə qədər gözlənilən qlobal ÜDM artımı 2,4% idi. Bu gün mənfi 1,1% -dir. Dünya iqtisadiyyatının qlobal azalması 2008-2009-cu illərdəki Böyük tənəzzül dövrünə nisbətən daha böyükdür. İkinci rübdə neftə olan tələbatın artması gündə 12 milyon barrelə yaxınlaşır və bu görünməmişdir. OPEC Reference Basket  2020-ci ilin mart ayında 52.7 / $ -dan aşağıya enib.

Aprelin əvvəlindəki 20 dollar / barrel səviyyəsinə görə neft hasil edən ölkələrin büdcələri isə az gəlir əldə etməyə başladı", - deyə OPEK-in baş katibi qeyd edib.

O əlavə edib ki, "bütün OPEK + istehsalçıları və digər ölkələr 2014-2016-cı illərdə bazardakı ciddi disbalansı xatırlatmalıdır. Onda neft istehsalçıları trilyonlarla dollar gəlirlərini itirdi, qlobal miqyasda isə investisiya baxımından 1 trilyon dollardan çox itirildi".

Məhz buna görə tərəflərin 9 apreldə təcili tədbirlər görməsi son dərəcə vacibdir.

Bu gün, aprelin 10-da günortadan sonra bu vəziyyət G-20 ölkələrinin enerji nazirləri tərəfindən müzakirə ediləcək. -0-