ABŞ-ın keçmiş səfirləri: "Moskva Qafqazda sülhə nail olunmasında maraqlı deyil"

Johns Hopkins Universitetində World Affairs Council-in təşkilatçılığı ilə "Qafqazda  münaqişələrin qarşısının alınması: Rusiya tərəfdaşdır, ya yox?" ("Averting Conflict in the Caucasus: Is Russia a partner or a Spoiler?") mövzusunda maraqlı debatlar keçirilib. 

    Tədbirdə hazırkı və sabiq administrasiya nümayəndələri, diplomatlar və tələbələr iştirak edib.

    Əsas məruzəçilər - vaxtilə ABŞ-ın Azərbaycanda və Ermənistanda səfirləri olmuş Richard Kozlarich və John Evans idi.

    Elə müzakirlərin əsas hədəfi də Dağlıq Qarabağ olub. İki əsas mesaj debat nəticəsində ortaya çıxıb - ABŞ Qafqazda Rusiya ilə hesablaşmalı, Moskvanı qıcıqlandıracaq "sərt gedişlərini" (məsələn Kosovo kimi), təkrarlamamalıdır.

    Öz növbəsində Azərbaycan və Ermənistan sülh əldə etmək istəyilərsə, dialoqa getməli, prosesin şəffaflığını təmin etməli, xalqları barışığa hazırlamalı və öz daxillərində demokratik azadlıqlar tətbiq etməlidirlər.

    "Azad mətbuat və müxaliffikirlərin olmadığı cəmiyyətləri Minsk Qrupu kimi mexanizmlərlə sülhə aparmaq çətindir", - səfirlər vurğulayıblar. Belə ki, vaxtilə Yuqoslaviyadan fərqli olaraq, Dağlıq Qarabağda vasitəçilik missiyasını Qərb birbaşa özü deyil, ATƏT-ə həvalə edib. 

    Minsk Qrupu prezidentləri vaxtaşırı görüşdürür. Amma onlar öz növbəsində prosesin şəffaflığında və xalqların məlumatlanmasında maraqlı deyillər, ona görə də, çıxışlarında barışıq hazırlığı əvəzinə, "qələbə hazırlığından" bəhs edirlər.

    Evans və Kauzlarich hesab edirlər ki, danışıqlarda ton və ifadələr dəyişməli, tərəflər 100 faizlik qələbə məntiqindən birdəfəlik yan durmağı bacarmalıdırlar. 

    Əks halda, region əvvəlkindən daha dağıdıcı və daha çox hava bombardlanlarının cəlb olunduğu müharibəyə yuvarlanacaq. Bu isə nəinki münaqişə tərəflərinə, həmçinin Qərblə Rusiyanın buradakı maraqlarına da zərbədir. Səfirlər ABŞ Administrasiyasına Putini gözdənçıxmaya salmamağı tövsiyə ediblər, belə ki, indi iki ölkə münasibətlərin həssas dövrlərini yaşayır.

    Moskva Qarabağda nə sülhdə, nə də müharibədə maraqlıdır - səfirlərin ortaq mövqeyi belə olub.

    Kozlariçə görə, Rusiya ehtiyat edir ki, regional sülh Cənubi Qafqazı ondan uzaqlaşdırar, buna görə, sülhdənsə, sülh mühiti yaratmağı üstün tutur, Evans isə hesab edir ki, Moskva onun maraqlarına hədə yaradacaq müharibədən narahatdır, ona görə son iki ildə prezidentləri görürşdürürdü.

    Amma səfirlər problemin gələcəyi barədə ortaq mövqe sərgiləməkdə çətinlik çəkiblər. Buna baxmayaraq, onların fikrincə, dialoq davam etməlidir.

    Mümkün regional katalizatorlar sırasında Kozlarich Türkiyə-Ermənistan yaxınlaşmasını və Rusiyanın ambisiyalarından çəkilməsini qeyd edib. Eyni zamanda, daxili azadlıqlar bərpa olunmamış heç bir çəhd və imkan nəticə verməyəcək, onlar qeyd ediblər. -25V-