ALI MƏHKƏMƏNIN SƏDRI RAMIZ RZAYEVƏ BIR NEÇƏ SUAL

Ali Məhkəmənin sədri Ramiz Rzayev martın 2-də 2009-cu ilin nəticələrinə dair mətbuat konfransı keçirdi. Cənab sədr elə bəyanatlarla çıxış etdi ki, onlar cəmiyyətdə sual doğurmaya bilməz. Bu, eyni zamanda məndə vətəndaş cəmiyyətilə hakimlər arasında dialoqun vacibliyinə əminlik yaratdı. Söhbət ötən il dekabrın 10-da "Azərbaycan" qəzetində dərc olunmuş "Antimilli "hüquq müdafiəçisinin" böhtan kampaniyasına hakimlərin sərt cavabı" məqaləsilə başlanmış dialoqdan gedir. Məqalədən sonra Məhkəmə-Hüquq Şurasının saytında da analoji yazılar yerləşdirildi.
Həmin yazılarda jurnalistlərin və bloggerlərin barəsində əsassız hökmlər, həmçinin vətəndaşların mülkiyyətinin qanunsuz olaraq əllərindən alınmasına dair qeyri-qanuni qərarlar çıxarmış hakimlərlə bağlı Sülh və Demokratiya Institutunun 26 noyabr 2009-cu ildə tərtib etdiyi siyahıyla əlaqədar ayrı-ayrı hakimlərin fikirləri yer alıb. "Hakimlərin sərt cavabına" Sülh və Demokratiya Institutunun yumşaq cavabı" adlı yazım yanvarın 28-də "Turan" informasiya agentliyinin saytında yerləşdirildi, həmçinin "Azadlıq" və "Yeni Zaman" qəzetlərində dərc olundu.
Yanvarın 29-da isə Sülh və Demokratiya Institutu məhkəmə sistemindəki problemlərlə bağlı növbəti dəyirmi masa keçirdi ki, bu tədbirdə də əsasən, Avropa Məhkəməsinin Azərbaycanla bağlı qərarlarının icrası məsələsi müzakirəyə çıxarıldı (Bu barədə "Turan" agentliyinin, Reportyorların Azadlığı və Təhlükəsizliyi Institutunun saytlarında, həmçinin "Zerkalo", "Yeni Zaman", "Azadlıq", "Bizim Yol" qəzetlərinin 30 dekabr sayında tanış ola bilərsiz). Hakimlərə (KIV-də "sərt cavabla" çıxış edən) dəvətnamə göndərilməsinə baxmayaraq, onlar vətəndaş cəmiyyətilə açıq dialoqda iştirak etmədilər. Ali Məhkəmə sədrinin keçirdiyi mətbuat konfransında məhkəmə sisteminin bir çox problemlərinə (amma hamısına yox) toxunulub.
Cənab Ramiz Rzayevin bu çıxışını diqqətdən kənarda qoymaq yolverilməzdir! Beləliklə, Ali Məhkəmənin sədri bildirir: "Hazırda qarşıda duran əsas məsələ ədalət mühakiməsini həyata keçirən məhkəmələrin müstəqilliyidir. Beynəlxalq səviyyəli seminarlarda məhz bu məsələ müzakirə olunur. Hakimlərin müstəqilliyi onların özlərindən asılıdır. Hakimlər daxilən müstəqil olmalıdır, müstəqil şəkildə qərar qəbul etməkdən çəkinməməlidir. Bu, çox vacibdir, çünki müstəqil məhkəmə hakimiyyəti olmadan hüquqi dövlətdən söhbət gedə bilməz. Buna görə də əsas məqsəd bizim hakimlər korpusunun müstəqilliyinin artırılmasıdır". Əminəm ki, 2009-cu il noyabrın 11-də Emin Abdullayev və Adnan Hacızadəni törətmədikləri əmələ görə müvafiq olaraq, 2 il və 2 il yarım azadlıqdan məhrum edən Səbayel Rayon Məhkəməsinin hakimi Araz Hüseynov bu qərarı qəbul edərkən "tam müstəqil" olub.
Martın 10-da bu hökmü qüvvədə saxlayan Bakı Apellyasiya Məhkəməsinin hakimi Qail Məmmədov kimi. Yeri gəlmişkən, Apellyasiya Məhkəməsinin hakimləri bu "müstəqil qərarı" sizin Müstəqillik barədə çağırışlarınızdan sonra qəbul etdilər. Qənimət Zahid, Eynulla Fətullayev (siyahını davam etdirmək də olar) barəsində hökmlər vermiş hakimlər Isa Ismayılov, Həmid Həmidov, Hacıbala Sadıqov (Ali Məhkəmə), Mehdi Əsədov, Abid Abdinbəyov, Müzəffər Ağazadə (Ali Məhkəmə), Südabə Məmmədova, Şahin Yusifov (Ali Məhkəmə) Azərbaycanda müstəqil məhkəmə sisteminin, hətta "Ədalət mühakiməsi" anlayışının yoxluğunu açıq-aşkar nümayiş etdiriblər.
Azərbaycan vətəndaşı bu gün məhkəmədə özünün hüquq və azadlıqlarının müdafiəsinə nail ola bilmir. Maraqlıdır ki, beynəlxalq seminarlarda da izah edirlər ki, müstəqil məhkəmə sistemi olmadan, hüquqi cəmiyyət quruculuğu da mümkün deyil. Qərbdə seminarlarsız bu qənaətə gəlmək çətindir. Lakin Azərbaycanda bütün məhkəmə instansiyalarındakı praktika göstərir ki, bu ölkədə hətta belə seminarlardan sonra da müstəqil hakim olmaq mümkünsüzdür. Sizin növbəti açıqlamanız da bunun parlaq sübutudur: "Biz tez-tez həqiqətə uyğun olmayan məqalələrlə rastlaşırıq, bizi ağır cinayətlərdə ittiham edirlər. Bütün bunlara son qoymaq üçün bizim kifayət qədər qanuni əsaslarımız var. Əgər hansısa hakim ağır cinayətdə ittiham olunursa, bizə müraciət edin və biz həmin adamları cinayət məsuliyyətinə cəlb edə bilərik. Kimsə narazı qala, tənqid edə bilər, amma ağır cinayətdə ittiham edən şəxs buna görə məsuliyyət daşıyır".
Bu artıq birbaşa hədədir və onun kimə ünvanlandığını da təxmin edirəm. Düşünmürəm ki, bu da beynəlxalq seminarın qaydalarından biridir. Eşitmək istərdim: Insan Hüquqları və Əsas Azadlıqların Müdafiəsinə dair Avropa Konvensiyasının tələblərini pozaraq, Adnan Hacızadə, Emin Abdullayev, Eynulla Fətullayev, Qənimət Zahid, Sakit Zahidov, Ruslan Bəşirli (siyahını çox uzatmaq olar) barəsində qanunsuz, əsassız hökmlər çıxarmış hakimlərin yerli və beynəlxalq hüquq-müdafiə təşkilatları tərəfindən günahlandırılması sizcə tənqiddir, yoxsa "ağır cinayətdə ittiham?.." Siz bəyanat verirsiz: "Əgər hansısa hakim belə ağır cinayətdə ittiham olunursa, bizə müraciət edin..."
Qeyd edirsiniz ki, vəkillər qanunsuz və əsassız hökmlərdən Ali Məhkəməyə kassasiya şikayəti verəndə bu qurum həmin adamları (bilərəkdən qanunsuz qərar çıxaranları - L.Y.) məsuliyyətə cəlb edir və ya ən azı qanunsuz hökmləri ləğv edir. Xeyr! Saxta ittihamlarla çıxarılmış ittihamları qüvvədə saxlayan Ali Məhkəmənin hakimlərinin adları yuxarıda göstərilib. Azərbaycanda söz və fikir azadlığına qarşı təzyiqlər hakimlərin əlilə gerçəkləşdirilir. Jurnalistlər, qəzet redaktorları, bloggerlər, vətəndaş cəmiyyətinin fəalları saxta ittihamlarla cinayət məsuliyyətinə cəlb olunur. Azərbaycanın günahsız vətəndaşları təkcə uzun müddətə azadlıqdan məhrum edilmir. Hətta günahsız həbsə atılmış insanlar var ki, Avropa Məhkəməsinin qərarı çıxmamış həbsxanada dünyasını dəyişir. Faina Kunqurovanın (2007-ci ildə) və Novruzəli Məmmədovun (2009-cu ildə) həbsxanada dünyasını dəyişməsi hakimlər korpusunun "xüsusilə ağır cinayətlərinin" parlaq nümunəsidir. Bu cinayətlər haqqında susmaq, hakim mantiyasındakı cinayətkarların əməllərini ört-basdır eləmək yolverilməzdir!
CM-nin 295-ci maddəsində bilərəkdən qanunsuz və əsassız qərarlar çıxaran hakimlər üçün cəza nəzərdə tutulur. Lakin bu günə qədər bir nəfər də hakim bu maddə ilə məsuliyyətə cəlb olunmayıb! Cənab Ali Məhkəmə sədri, siz martın 2-də etdiyiniz çıxışda tamamilə haqlı olaraq qeyd edirsiz: "Təəssüf ki, hakimlər qətimkan tədbirləri arasında həbsə daha çox üstünlük verirlər. Azərbaycanda qətimkan tədbirlərinin girov növündən istifadə olunmur. Başqa yerə getməmək, ev dustaqlığı kimi qətimkan tədbirləri də seçilmir. Həbs qətimkan tədbirlərinin ən ağır növüdür və müstəsna hallarda seçilməlidir. Məhkəmə həbs qətimkan tədbiri seçərkən bu qərarı əsaslandırmalıdır".
Fevralın 16-da Yasamal Rayon Məhkəməsində hakim Tahir Ismayılovun sədrliyilə beş nəfər Azərbaycan vətəndaşının - Səmədov Elmar Ramiz oğlu, Abbasov Elçin Rafiq oğlu, Əhmədov Bilal Heydər oğlu, Hüseynov Seymur Şaban oğlu və Yəhyayev Ağaəli Eldar oğlunun CM-nin 221-ci (xuliqanlıq) və 315-ci (hakimiyyət nümayəndəsinə qarşı zor tətbiq etmə) maddələrilə ittiham olunması və barələrində iki ay müddətinə həbs-qətimkan tədbirinin seçilməsinə dair qərar çıxarıldı.
Adları çəkilən şəxslər fevralın 13-də metronun "Nizami" stansiyasının yaxınlığında yerləşən məscidin yanından Şəhidlər Xiyabanı istiqamətində hərəkət edən 60-70 nəfərin keçirdiyi dinc aksiyanın polis tərəfindən dağıdılması zamanı həbs olunub. Hakim Tahir Ismayılov həbslə bağlı çıxardığı qərarı heç nə ilə əsaslandırmayıb. Səbayel Rayon Məhkəməsinin hakimi Rauf Əhmədovun ötən il iyulun 2-də həbsə göndərdiyi gənc bloggerlərin isə ümumiyyətlə, çox yaxşı xasiyyətnamələri və diplomları olub. Lakin buna əhəmiyyət verilməyib. Hakim Rauf Əhmədov xuliqanlıqda ittiham olunan bu gənclərin barəsində qətimkan tədbirinin seçilməsi barədə qərarı qapalı şəraitdə çıxarıb!!! Hakim Rauf Əhmədov bununla da ictimai əhəmiyyət daşıyan bu məhkəmə prosesinin sifarişli xarakter daşıdığını açıq şəkildə nümayiş etdirib.
Bakı Apellyasiya Məhkəməsinin hakimləri Mirpaşa Hüseynov və Camal Ramazanov 20 iyul 2009-cu il tarixində həmin qərarı qüvvədə saxlayıb. Səbayel Rayon Məhkəməsinin hakimi Famil Nəsibov 23 iyul 2009-cu il tarixli qərarı ilə Emin Abdullayev və Adnan Hacızadənin vəkillərinin şikayətini təmin etməyib. Vəkillər Insan Hüquqları və Əsas Azadlıqların Müdafiəsinə dair Avropa Konvensiyasının 3-cü (işgəncə və qeyri-insani rəftarın qadağan olunması) və 6-cı (ədalətli məhkəmə araşdırması hüququ) maddəsinin "b" və "c" bəndlərinin (müdafiəni hazırlamaq üçün yetərincə vaxta və imkana malik olmaq; şəxsin özü seçdiyi vəkil tərəfindən müdafiə olunmaq hüququ) pozulmasından şikayət vermişdilər.
Bakı Apellyasiya Məhkəməsində hakim Qail Məmmədovun sədrliyilə 23 avqust 2009-cu il tarixdə həmin qərar da qüvvəsində saxlanıldı. 2009-cu il avqustun 10-da isə Səbayel Rayon Məhkəməsinin hakimi Nurəddin Bağırov Adnan Hacızadə və Emin Abdullayevin Avropa Konvensiyasının 6.2-ci maddəsilə təminat verilən təqsirsizlik prezumpsiyasının dövlət strukturları tərəfindən pozulmasına dair gənclərin vəkillərinin şikayətini təmin etmədi.
10 sentyabrda isə Apellyasiya Məhkəməsində hakim Camal Ramazanovun sədrliyilə bu qərar dəyişdirilmədən saxlanıldı. MÜSTƏQILLIK nümayiş etdirmək üçün sizin çox yaxşı imkanınız olacaq: yaxın günlərdə bloggerlərin işi üzrə kassasiya şikayəti Ali Məhkəməyə təqdim olunacaq. Cənab Ali Məhkəmə sədri, siz həmçinin bildirmisiniz ki, Avropa Insan Hüquqları Məhkəməsinin Azərbaycanla bağlı çıxardığı bütün qərarlar icra olunub: "Avropa Məhkəməsinin qərarını icra etməmək mümkün deyil. Avropa Məhkəməsinin təyin etdiyi kompensasiyanı Maliyyə Nazirliyi ödəyir". Bildiyimə görə, Avropa Məhkəməsinin qərarının icrası kompensasiya ödənilməsilə məhdudlaşmır. Diqqətinizi Avropa Məhkəməsinin Azərbaycanla bağlı çıxardığı iyirmidən artıq qərardan icra olunmayan bir neçəsinə çəkmək istərdim: 1. Avropa Insan Hüquqları Məhkəməsinin (Konvensiyanın 3-cü və 13-cü maddələrinin pozuntusunun tanındığı) 11 yanvar 2007-ci ildə Sərdar Məmmədovun (Cəlaloğlu) şikayəti üzrə Azərbaycana qarşı çıxardığı qərar (bu işdə ərizəçinin hüquqlarını vəkil Fuad Ağayev təmsil edib). 2. Avropa Məhkəməsinin (Konvensiyanın 34-cü maddəsinin pozuntusunun tanındığı) 29 noyabr 2007-ci il tarixli, Ələkrəm Hümbətovun şikayəti üzrə çıxarılmış qərarı (ərizəçinin hüquqlarını Niderlanddan olan vəkil M.Ferştman təmsil edib). 3. Avropa Məhkəməsinin (Konvensiyanın 3-cü maddəsinin pozuntusunun tanındığı) 10 iyul 2008-ci ildə Vaqif Hacıbəylinin şikayəti üzrə çıxardığı qərar (ərizəçinin hüquqlarını Nigar Hüseynova təmsil edib) 4. Avropa Məhkəməsinin (Konvensiyanın 11-ci maddəsinin pozuntusunun tanındığı) 18 dekabr 2008-ci il tarixli, 10 vətəndaşın (Intiqam Əliyev, Rəşid Hacılı, Ənnağı Hacıbəyli və başqaları) şikayəti üzrə çıxarılmış qərar (iş üzrə ərizəçilərin hüquqlarını Intiqam Əliyev təmsil edib). 5. Avropa Məhkəməsinin (Konvensiyanın 10-cu maddəsinin pozuntusunun tanındığı) 18 dekabr 2008-ci ildə Rövşən Mahmudov və Yaşar Ağazadənin şikayəti üzrə çıxartdığı qərar (ərizəçilərin hüquqlarını I.Əliyev və E.Ibrahimov təmsil edib) 6. Avropa Məhkəməsinin (Konvensiyanın 3-cü maddəsinin pozuntusunun tanındığı) 2 aprel 2009-cu il tarixli, Mahirə Muradovanın şikayəti əsasında çıxardığı qərar (ərizəçinin hüquqlarını vəkil Isaxan Aşurov təmsil edib). Əminəm ki, bu məktub sizə gözlənilən təhlükədən xilas olmaq üçün təkan verəcək.
Lakin düşünürəm ki, dialoq məhsuldar olacaq. Məhz dialoq məqsədilə sizə bu müraciəti göndərirəm və Dialoqa ümid edirəm. Sülh və Demokratiya Institutu yaxın vaxtlarda məhkəmə sisteminin vəziyyətilə bağlı yeni müzakirələr təşkil etməyi planlaşdırır.
Mütləq dəvətnamə göndərəcəyik!..