Türk alim: “Əsas məqsədimiz Vəqfimiz,Strateji Araşdırmalar Mərkəzimiz və dərgimiz vasitəsiylə qiymətli insanları bir yerə toplamaqdır”

“Vəqf və QHT-lər  Türk demokratiyasının dinamolarıdır”

Turan:Demokratiyanın  vazkeçilməz tərkib hissələrindən biri olan vətəndaş cəmiyyəti təşkilatlarının bu günün Türkiyəsindəki yerini və rolunu necə xarakterizə edərdiniz? 

Ekinci:Vətəndaş cəmiyyəti təşkilatları tariximizin hər dövründə varlığını bu və ya digər şəkildə mühafizə etmişdir.Dövlət cəmiyyətdəki sistemi mühafizə edərkən müxtəlif sahələrdə ortaya qiymətli fikirlər qoyan  və həyata keçirilməsinə çalışan QHT-lərin dövlətin çiyinlərindəki yükü azaltması halında dəstəkləmişdir və bu günkü idarəçilik sisteminin yaranmasında onların təkliflərindən istifadə etmişdir. Bu çərçivədə vəqfərin,dərnəklərin,araşdırma mərkəzlərinin rolu həmişə böyük olmuşdur. Xüsusulə,Böyük Səlcuqlular və Osmanlı dönəmində yaradılmış vəqflər bu günkü bir çox QHT-nin mənşəyini təşkil etmişdir.Tarixdən üzü bəri vəqflər cəmiyyətin ehtiyacı olan təbəqələrinə həmişə yardım etdiyi kimi,dövlətin idarə edilməsi prosesinə də öz dəyərli töhfələrini vermişdir. Millətə dəstəyi özünə borc bilən vəqflər dövlət tərəfindən bu gün də dəstəklənməkdədir. Bir çox vəqf vəya eyri-Hökumət Təşkilatı bu dəstəkdən istifadə edərək istər fikir-düşüncə,istərsə də cəmiyyətə konkret xidmətlər sahəsində öz vəzifələsini rahat şəkildə yerinə yetirməkdədir.

Turan: Təşkil etdikləri konfranslarla,çıxardıqları  jurnal və kitablarla QHT-lər Türkiyənin fikir və düşüncə həyatında nə dərəcədə təsir  gücünə  malik  ola  bilir?

Ekinci: Türkiyədəki QHT-lərin, demək оlar ki, hamısı konkret məsələlər üzrə ixtisaslaşmışdır. Məsələn,yardım təşkilatları,siyasətlə məşğul olan qurumlar,təhsilə dəstək verən və ya ətraf mühitin problemləriylə məşğul olan  təşkilatlar və s. Bu məsələlərdə dövlətin layihələrinin həyata keçirilməsinə dəstək verən QHT-lər də az deyil.Sosial yardım məqsədiylə yaradılmış bir təşkilat siyasətlə bağlı konfranslar təşkil edib jurnal-kitab çıxara bilməz. Hər təşkilatın nizamnaməsi onun fəaliyyət çərçivəsini də müəyyənləşdirir. Türk Dünyası Araşdırmalar Vəqfi “Türk dünyası tarih” və “Türk  dünyası araştırmaları” adlı jurnallar çıxararkən Türk Ədəbiyyat Vəqfi və ya Türk Dil Dərnəyi öz profilinə uyğun olaraq ədəbiyyata dair dərgilər çıxarır. Avrasiya Bir Vəqfinin 1994-cü ildə yaratdığı Avrasiya Strateji Araşdırmalar Mərkəzi siyasi-iqtisadi-beynəlxalq münasibətlərə üstünlük verir,təxminən 10il əvvəl yaradılmış SETA araşdırmalar mərkəzi də eyni yoldan gedir. Belə olan halda Türkiyənin fikir və düşüncə həyatı mhər baxımdan zənginləşir. Çünki bəzi vaxtlarda iqtidarların xoşuna gəlməyən konfransların təşkil edilməsi və ya analitik raportların hazıranması Türkiyədə demokratiyanın dərinləşməsinə xidmət edir. Belə olmasa,nə QHT-lərin əhəmiyyəti qalar nə də demokratiya dərinləşə bilər.  

Turan: Türkiyənin   güclü  QHT-lərindən biri Avrasiya Bir Vəqfi,o biri isə   sizing də fəal şəkildə iştirak etdiyiniz və dərgisini çıxardığınız Avrasiya Strateji Araşdırmalar Mərkəzidir. Ölkənin problemlərinin həllində Avrasiya Bir və ASAM iqtidarlara nə qədər sıxlıqla öztəkliflərini verə bilir,idarəçilər bu təkliflərə nə dərəcədə operativliklə reaksiya nümayiş etdirir?

Ekinci: Avropa-Asya Birliği Türk İqtisadi-Sosial və Mədəniyyət Araşdırmaları Vəqfi(Avrasiya Bir Vəqfi) Türkiyənin geosiyasi mövqeyindən istifadə edərək cəmiyyətin maddi və mənəvi inkişafına hər cəhətdən dəstək vermək məqsədiylə 1993-cü ildə hörmətli Şaban Gülbaharın başqanlığında İstanbulda yaradılıb.Avrasiya Bir Vəqfinin nəzdində yaradılan Avrasiya Strateji Araşdırmalar Mərkəzi 30 ildən bəri birlikdə gündəm müəyyənləşdirərək və gündəmə təsir göstərərək Türkiyədə fikir və  düşüncənin sərbəstləşməsinəvə inkişafına böyük töhfələr vermişdir və bu işləri tərəddüdsüz şəkildə həyata keçirməyə davam edəcək.

Təkcə Türkiyədə deyil,ətraf ölkələrdə və dünyanın bir çox guşəsiində cərəyan edən proseslər bizi yaxından maraqlandırır. Araşdırmalarımız həmişə dərinliyi və obyektivliyi ilə fərqlənir. 1994-cü ildən bəri müəyyən fasilələrlə jurnallar,kitablar çıxarmış,konfranslar keçirmişik.Məsələn,2000-ci ilin mayında ilk nömrəsini çıxardığımız “Stratejik Analiz” jurnalını bu gün də çap edirik.2001-ci ilin mayında Avrasiya Stareji Araşdırmalar Mərkəzinə bağlı  Erməni araşdırmaları institutu yaradııb.

İnstitut, 2001-ci  ilin mayında “Ermeni Araştırmaları” və ingiliscə üç ayda bir “Review of Armenian Studies”  adlı jurnalları çıxarır.Biz ölkəmizə qarşı yönəlmiş “soyqırım” böhtanlarına qarşı ingilis dilindəki yeganə jurnalı çıxaran qurumuq. Bu gün həm  Avrasiya Bir Vəqfi həm də Avrasiya Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin əsas vəzifəsi  dövlətin idarəçilərinə öz təkliflərimizi vermək,məsələlərə baxışda alternativlər yaratmaqdır. Dövlət idarəçiliyinin bu şəkildə daha güclü olacağına inanırıq.

Turan: Avrasiya Bir  ve ASAM-ın  gündəmində  Azerbaycan məsələsi ilk gündən mühümyer tutub.Azərbaycan və Avrasiya coğrafiyası üçün yaxın gələcəkdəki planlarınıza dair məlumat verə bilərsinizmi?  

Ekinci: Avrasiya Bir Vəqfi və ASAM yaradılanda qardaş ölkə kimi Azərbaycan məsələsi həmişə gündəmimizin ən üst sıralarında olub,bu gün də ən üst sıralarındadır.Qardaş Azərbaycanın öz torpaqlarını erməni işğalından xilas edərək ərazi bütövlüyünü təmin etməsi bizim üçün də həyati dərəcədə əhəmiyyətli məsələ olmuşdur.

27 sentyabr 2020-ci ildə Türkiyənin qeyri-məhdud dəstəyi  ilə Azərbaycan öz torpaqlarını  işğaldan azad etməyə başlayanda Vəqfimizin başqanı hörmətli Şaban Gülbahar hər həftə TV proqramında Azərbaycanın əməliyyatlarına dəstək vermiş, qələbə xəbəri gələn kimi  Türkyə ilə Türk dünyasını birləşdirəcək Zəngəzur dəhlizinin açılmasını tələb etmişdir.

Milliyyətçi Hərəkat Partiyasının lideri Devlet Bahçeli Şuşada ibtidai məktəb açmağı Bakıya təklif edər-etməz hörmətli Şaban Gülbahar TV-dəki proqramında Şuşadakı məktəbin kitablarını Avrasiya Bir Vəqfinin verəcəyini açıqlamışdır.Bundan başqa Xocalının tamam azad edilməsindən sonra orada  ermənilərin 26 fevral 1992-ci ildə şəhid etdiyi Azərbaycan Türklərinin xatirə kompleksini ucalttmağı Vəqfin öz öhdəsinə götürəcəyini Vəqfimizin başqanı açıqlamışdır.

Qələbədən sonra Şaban Gülbahar Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinin prezidenti hörmətli Ersin Tatarın Bakıya dəvət edilməsini təkidlə təklif etmişdi. O vaxt bu təklif reallaşmasa da Azərbaycan prezidenti hörmətli İlham Əliyevin bir neçə gün əvvəl Konyada hörmətli Ersin Tatar ilə görüşməsi Vəqfimizin  və başqanımızın uzaqgörən siyasətinin növbəti təsdiqi olmuşdur.Azərbaycan bizim üçün Türk  dünyasının mərkəzidir,bundan artıq nə deyə bilərəm?

Turan: Redaktoru olduğunuz `Avrasya Dosyası` jurnalının fəaliyyəti barədə nə demək istəyərdiniz?

Ekinci: “Avrasya Dosyası” dərgimiz kitab formatında olub 6 ayda bir həm mətbəədə çap edilir həm də internetə yüklənir.Məqalələr Dergipark vasitəsiylə qəbul edilərək rəyçilərə göndərilir, onlar məqalələri oxuyub müsbət rəy versələr, jurnalda çap edirik.Məqalələr üçün mövzu məhdudiyyəti yoxdur.Ancaq bütün mövzular üçün  “strategiya” əsas şərtdir. Beynəlxalq münasibətlər, ticarət, ərzaq təhlükəsizliyindən başlamış əlyazmalara qədər bütün mövzulardakı yazılar aktual və elmi baxımdan dərin olmalıdır. Türkiyənin NATO-ya üzv olmasının 70  illiyi münasibətiylə may ayında jurnalın xüsusi sayını çap etdik. İndi əsas məqsədimiz müxtəlif ölkələrdəki qiymətli elm adamlarının yazılarını dərgimizdə Türkcə çap etmək,fikir və düşüncə insanlarının eyni çatının altına toplamaqdır.