İxraclıq canlı mal

İstintaq materiallarından aydın olub ki, özünü biznes qadını kimi qələmə verən Mama Roza 2016-17-ci illərdə Nərminə Qasımovanı, Adilə və Xatirə Zeylanovaları, Arzu Məmmədovanı, Gülnarə Qasımovanı (etika qaydaları nəzərə alınaraq, qurbanların adları dəyişdirilib) cinsi istismara cəlb edib və onları Iğdır şəhərində "Göyqurşağı" sağlamlaşdırma mərkəzində fahişəliklə məşğul olmağa məcbur edib.

Qadın özü təqsirini inkar edir, adı çəkilən qadınların könüllü olaraq kişilərə intim xidmətlər göstərdiklərini iddia edir. Amma onun qurbanları məhkəmə iclasında Aynurun onların sənədlərini əllərindən aldığını, onları qorxutduğunu və şantaj etdiyini bildiriblər. Məlum olub ki, bütün qadınlar aldadılaraq, guya mağazada, zənginlərin evində xadimə, restoranda qabyuyan işləmək adı ilə Türkiyəyə dəvət olunub. Oraya getdikdən sonra işlərinin nədən ibarət olduğunu öyrəniblər.

Məhkəmə prosesi davam edir.

Azərbaycan DİN-in statistikası göstərir ki, insan alveri ilə bağlı cinayətlər əyrisi yuxarıya doğru uzanır. İdarənin məlumatına görə, 2015-ci ildə ölkədə 108 traffikinq faktı aşkar edilmişdi, bu da 2014-cü ilin göstəriciləri ilə müqayisədə 22% çoxdur. 2016-cı ildə belə faktların sayı 141, ötən il isə 142 olub. Son 12 ildə Azərbaycanda insan alveri ittihamı ilə 486 nəfər cinayət məsuliyyətinə cəlb edilib, 761 qurbanı tapıb onların yenidən cəmiyyətə inteqrasiyasına kömək etmək mümkün olub.

DİN-in İnsan Alverinə qarşı Mübarizə İdarəsi hər il Milli Məclisə hesabat verir, bu kriminal biznesə qarşı mübarizədə əldə edilmiş uğurlardan danışır. Amma məmurlarımızın traffikinqə qarşı mübarizənin səmərəliliyi haqqında bəyanatlarına baxmayaraq, ABŞ Dövlət Departamenti əvvəlki kimi Azərbaycanı risk qrupuna aid edir. "Trafficking in persons report - 2017" məruzəsində ölkəmiz uzun illərdir ikinci dövlətlər kateqoriyasında qalır. Bu, o deməkdir ki, ölkə İnsan Alveri Qurbanlarının Müdafiəsi haqqında Aktın minimum standartlarına cavab vermir. Sadə dillə desək, Azərbaycan hakimiyyəti məcburi əmək və cinsi ticarət qurbanlarının müəyyən edilməsi və onlara məsləhət verilməsi mexanizmləri üzrə əsas standartları təmin etmir, insan alveri qurbanlarının reabilitasiyası və reinteqrasiyası xidmətləri təklif edən QHT-lərin lazımi şəkildə maliyyələşdirilməsini təmin etmir.

"Azərbaycanlı qadınlar həm ölkə daxilində, həm də Türkiyədə, Rusiyada və BƏƏ-də cinsi istismar ticarətinin qurbanına çevrilirlər. Azərbaycanlı kişilər Türkiyədə, Pakistandan, BƏƏ-də və vətəndə məcburi əməyə məruz qoyulurlar. Azərbaycan Ukraynadan, əvvəlki illərdə isə Çin və Ösbəkistandan da cinsi traffikinq və əmək traffikinqi qurbanları üçün təyinat ölkəsi olub", deyə ABŞ Dövlət Departamentinin məruzəsində qeyd edilir.

Amma rəsmi statistika bu sahədə real vəziyyəti əks etdirirmi?

"Rəsmi məlumatlar reallıqdan uzaqdır. Əslində şərq ölkələrində fahişəliyə cəlb edilmiş Azərbaycan qadınlarının sayı xeyli çoxdur. Bunu təkcə BƏƏ fahişəxanalarında hər il aşkar edilən 4-5 minə yaxın qadının təxminən 30%-nin Azərbaycanlı olması sübut edir. Türkiyədə, Hindistanda belə qadınların sayı nə qədərdir?", deyə Azərbaycan Hüquq Müdafiə Mərkəzinin rəhbəri Eldar Zeynalov sual edir.

Ekspertin sözlərinə görə, bir çox qadınlar vətənə qayıtdıqdan sonra hadisənin hamıya məlum olacağından və ətrafdakıların mühakiməsinə məruz qalacaqlarından qorxaraq, hüquq-mühafizə orqanlarına müraciət etmirlər, baxmayaraq ki, psixoloji və tibbi reabilitasiyaya ehtiyac duyurlar. Kriminal biznesin inkişaf etməsinin səbəbi üzdədir: yoxsulluq, işsizlik, iqtisadi qeyri-sabitlik, respublika əhalisinin sosial müdafiəsinin zəif olması, ölkə sakinlərinin xaricdə işə düzəlmə imkanları haqqında məlumatlılıq səviyyəsinin aşağı olması.

Beynəlxalq Miqrasiya Təşkilatının məlumatına görə, aztəminatlı və işsiz qadınlar çox vaxt insan alveri qurbanına çevrilirlər. Ölkəsinin hüdudlarından kənarda iş axtaran bir çox insanlar çox vaxt iş alverçiləri mafiyası tərəfindən aldadılır.

"Təmiz Dünya" QHT-nin rəhbəri Mehriban Zeynalova qeyd edir ki, Azərbaycanda traffikinqin profilaktikası üçün daha çox gəncin düşünülməmiş qazanc və ya ailə qurmaq üçün xaricə getmək addımının nəticələrindən xəbərdar olması üçün orta, ali məktəblərdə maarifləndirmə kampaniyası başlatmaq, sosial reklamı gücləndirmək lazımdır. Traffikinqçilər insanın həyat şəraitindən asılı olaraq müxtəlif cəlbetmə üsullarından istifadə edirlər. Maksimum məlumatlılıq traffikinq qurbanı olmaq riskini azaltmağa kömək edəcək. Profilaktikanın digər mühüm bir istiqaməti yeni iş yerlərinin açılması, insanların trakiçik biznes açmasına dəstək, təhsil və tibbi xidmətlərin əlçatanlığı olmalıdır.