Media-icmal 05.03.20

Koronavirus epidemiyası və bu epidemiyanın yayılması fonunda dünya və Azərbaycanda vəziyyət ölkə mediasının aparıcı mövzusu olaraq qalmaqda davam edir.

“Azərbaycan” qəzeti “Maska qıtlığı, yoxsa möhtəkirlərin növbəti “bazarı”?” sərlövhəli məqalədə yoluxucu viruslardan qorunmaq vasitəsi olan maska qıtlığından bəhs edir.

Müəllif deyir ki, Azərbaycanda da koronavirusa qarşı tədbirlər görülür, hökumət bu sahədə dərman, tibbi ləvazimatlar üçün 10 milyon manat vəsait ayırıb, beynəlxalq standartlara cavab verən biotəhlükəsizlik laboratoriyaları yaradılıb,  bəzi tibbi ləvazimat və preparatların ölkə ərazisindən çıxarılmasına qadağa qoyulub və elə bu səbəbdən də qoruyucu maskalara tələbat xeyli artıb.

Amma müəllif diqqəti belə bir cəhətə cəmləyir ki, bəzi işbazlar tibbi maska və spirt idxalını “ciblərini doldurmaq”  üçün əlavə qazanc mənbəyinə çeviriblər.

“...Hələ virusun özü yox, xəbəri Azərbaycana çatandan yavaş-yavaş apteklərdə maska, spirt, qrip dərmanları azalmağa və bahalaşmağa başladı, vurus ölkədə  aşkarlananda isə əməlli-başlı yoxa çıxdı... əvvəllər 5 qəpiyə satılan tibbi maskalar 80 qəpikdən 2 manatadək, 2 manata satılan filterli maskalar isə 8-10 manata təklif olunur, 50 qəpiklik spirt də bahalaşıb - 2-3 manat oldu”.

Müəllifə görə, bu ləvazimatların qıtlığı möhtəkirliyin nəticəsidir və dövlət başçısı İlham Əliyev Goranboyda xəstəxananın açılışında buna reaksiya verib: “Son vaxtlar apteklərdə maskaların çatışmazlığı müşahidə olunur. Buna heç cür izahat tapmaq mümkün deyil. Çünki bizim kifayət qədər maska ehtiyatlarımız var.  Görünür ki, hansısa möhtəkirlər bu vəziyyətdən istifadə edərək öz qanunsuz gəlirlərini artırmaq istəyirlər” deyə dövlət başçısı bildirib və belə şəxslərin sərt şəkildə cəzalandırılacaqlarını əalvə edib.

Müəllif hesab edir ki, bu bəladan ölkənin bütün insanlarının əl-ələ verib ona qarşı mübarizə aparması ilə mümkün ola bilər, insanların təşvişini fürsətə çevirməklə yox...

Son olaraq isə müəllif müvafiq dövlət strukturlarını  prezidentin irad və tapşırıqlarından ciddi nəticə çıxarmağa, vəzifə öhdəliklərinə məsuliyyətlə yanaşıb möhtəkirlərin "bazarını” bağlamağa çağırır.

“Müsavat.com ” “Gözümüz manatda, çünki...” sərlövhəli məqalədə koronavirusun yayılması fonunda  dünya iqtisadiyyatında baş verən neqativ proseslərin Azərbaycana mümkün təsirləri araşdırılır.

Müəllif koronavirusun dünya iqtisadiyyatına zərbə vurmaqda davam etdiyini, dünya istehsalında ən böyük həlqə sayılan Çində böhran yaşandığını, istehsalın azalması ilə Çinin neftə tələbatının azaldığını bidirir: “Nəticədə neft qiymətləri kəskin azalıb, koronavirus yayıldıqdan bəri 16 dollar ucuzlaşıb”.

Müəllif deyir ki, neftin ucuzlaşması Azərbaycana da təsir edir, belə ki, Çin və İran Azərbaycanın əsas ticarət tərəfdaşlarıdır, bu ölkələrdən idxalın azalması daxili bazarda problem yarada, qiymət artımına səbəb ola bilər.

Müəllifə görə, Azərbaycan iqtisadiyyatı da koronovirus böhranından yan keçməyəcək və manatın məzənnəsi insanları ən çox narahat edən məsələdir.  

İqtisadçı-ekspert Rəşad Həsənov deyir ki, enerji məhsullarının ucuzlaşması Azərbaycan iqtisadiyyatı üçün ciddi siqnallar formalaşdırır, Azərbaycanın gündəlik neft hasilatı təxminən  600-650 min barel ətrafında dəyişir, neftin bir barelinin 1 dollar ucuzlaşması Azərbaycana neft ixracından daxil olan gəlirlərin təxminən 600-650 min dollar azalması deməkdir.  

Ekspert  vurğulayır ki, neft ixracından gündəlik valyuta daxilolmalarında 9-10 milyon dollar azalma var, neftin ucuzlaşması, turizmin məhdudlaşması səbəbilə ölkənin gəlirləri azalır, növbəti dövrlərdə manatın məzənnəsnə sərt təzyiq yarana bilər.

Ekspertə görə, qeyri-neft məhsulları üzrə ixrac potensialının, istehlakçıların da alıcılıq qabiliyyətinin və manatın məzənnəsinin də müəyyən qədər zəifləməsi də nəzərə alınmalıdır, amma ümumilikdə nəticələr virusun mövcudluğunun nə qədər müddətdə davam edəcəyindən asılıdır.

“Modern.az”da  dərc edilən “Vahid Əhmədovdan müraciət: “Əhali təşvişdədir, hökumət nümayəndələri aydınlıq gətirməlidir” sərlövhəli məqalədə əhalinin banklardakı əmanətlərinin tam sığortalanması məsələsindən bəhs olunur.

Müəllif  deyir ki, “Əmanətlərin tam sığortalanması haqqında” qanunda nəzərdə tutulan müddət bu gün başa çatır: “Bu isə o deməkdir ki, qanuna əsasən martın 1-dən yenidən yalnız məbləği 30 min manatadək olan əmanətlər sığortlanacaq. Əmanətçilər narahatlıq içindədir. Əmanətlərin Sığortalanması Fondu, hökumət isə susur. Məsələ ilə bağlı Maliyyə Sabitliyi Şurasının üzvlərinə, rəsmilərə müraciət etmişəm. Bizə çoxsaylı müraciətlər daxil olur. Əhali təşviş içərisindədir, narahatlıq keçirənlər var. Ona görə də Fond, yaxud Şura üzvləri, hökumət nümayəndələri çıxıb məsələyə aydınlıq gətirməlidirlər”. Bunu isə deputat V.Əhmədov bildirib.

V.Əhmədov deyir ki, Milli Məclis fəaliyyətdə olmadığı üçün qanuna dəyişiklik etmək, hansısa qanun qəbul etmək səlahiyyəti yoxdur: “Amma rəsmilər məsələyə müdaxilə etməlidirlər. Ən azı parlament fəaliyyətə başlayanadək əhaliyə sakitəşdirici bir məlumat verilməlidir. Əks halda insanlar panikaya düşüb əmanətlərini sürətlə geri çəkəcək. Bu isə onsuz da pis vəziyyətdə olan bank sistemini çökdürə bilər. Əmanətlərin tam sığortalanmasının müddəti uzadılacaqmı, uzadılmayacaqmı buna mütləq aydınlıq gətirilməlidir”.

Xatırladaq ki, “Əmanətlərin tam sığortalanması haqqında” qanun 2016-cı il martın 4-dən qüvvəyə minmiş və müddət 2019-cu ildə yenidən 1 il uzadılmışdı.

“Oxu.az” “AzTA rəhbəri həyəcan təbili çalır: “Turistlər COVID-19-a görə ölkəyə gəlməkdən imtina edirlər” sərlövhəli məqalədə koronavirus epidemiyası ilə bağlı Azərbycana gələn turist sayının azalmasını müzakirəyə çıxarır. 

“Azərbaycana gəlməyi planlaşdıran turistlər koronavirus epidemiyasına görə hotellərimizdən rezervi ləğv edirlər”. Bunu Turizm Assosiasiyasının (AzTA) rəhbəri Nahid Bağırov bildirib.

N.Bağırovun iddiasına görə, koronavirus epidemiyası ilə bağlı vəziyyət qənaətbəxş deyil: “Bu problemin tək Azərbaycanın turizm sahəsinə deyil, bütün dünyaya təsiri var. Bu virusa görə insanlar nəinki öz ölkəsindən, hətta evlərindən kənara çıxmağa çəkinirlər. Bu zaman hansı turizmdən söhbət gedə bilər? Bu ərəfədə ölkələrdə turizmlə bağlı artım olacağına inanmıram”. 

Ekspertə görə, koronavirus epidemiyasının aşkarlanması Azərbaycan  turizminə də təsir edəcək: “Hər il Novruz bayramında ölkəmizə çox turist gəlirdi. Onların əksəriyyətini iranlılar təşkil edirdi. Vəziyyət koronavirusla bağlı ürəkaçan olmadığı üçün Azərbaycana turistlərin gələcəyinə inanmıram. Biz də istəmirik ki, virusun yayıldığı ölkədən bizə turistlər gəlsin. İlk növbədə vətəndaşlarımızı qorumalıyıq”.

N.Bağırovun deməsinə görə, bu epidemiya ilə bağlı Azərbaycandan xarici ölkələrə səfərə gedənlərin də sayı azalıb və əlavə edir ki, Azərbaycanda yerləşən bütün hotellərdə virusa görə imtina var: “...bura beş, dörd, üç ulduzlu, hotellərlə yanaşı turistlərin kirayələdikləri evlərdən də imtina edənlər var”.

Xatırladaq ki, 2019-cu ildə İrandan Azərbaycana 255 min turist gəlib,  2018-ci illə müqayisədə turist sayında 6,3% artım olub.