Media-icmal 09.11.19

Bu ilin 9 ayında qeyri-neft məhsullarının ixracı, deputatın daha çox tələbə yataqxanaları tikilməsi istəyi, biznes kreditləri ətrafında müzakirələr və s. məsələlər bugünki medianın aparıcı mövzularındandır....

Qeyri-neft məhsullarının ixracı 9 faiz artıb

“Azərbaycan” qəzeti “9 ayda qeyri-neft-qaz məhsullarının ixracı 17 faiz artıb” sərlövhəli məqalədə Azərbaycanda ixracın həcminin artmasını dəyərləndirir.

Müəllif İqtisadi İslahatların Təhlili və Kommunikasiya Mərkəzinin “İxrac İcmalı”nın oktyabr sayına istinadən bildirir ki, 2019-cu ilin yanvar-sentyabr ayları ərzində qeyri-neft sektoru üzrə 1 milyard 413 milyon dollarlıq ixrac reallaşdırılıb. Ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə qeyri-neft sektoru üzrə ixrac 206 milyon dollarlıq və ya 17 faiz artıb.

Müəllif əlavə edir ki, qeyri-neft məhsullarının satışı sırasında pomidor birinci, qızıl ikinci, təmizlənmiş meşə flndığı üçüncü yeri tutur.

Bu aylar ərzində ixrac edilən qeyri-neft məhsullarının sırasında pomidor daha çox (142,3 milyon dollarlıq) olub. Siyahıda qızıl (sikkə kəsilməsində istifadə edilməyən, digər emal olunmamış formalarda - 120,8 milyon dollarlıq) ikinci və qabığı təmizlənmiş meşə fındığı (87,9 milyon dollarlıq) üçüncü yerdə qərarlaşıb.

Sentyabr ayına gəldikdə isə, müəllif deyir ki, bu ayda qeyri-neft sektoru üzrə ixracın dəyəri 136 milyon dollar, 2018-ci ilin sentyabr ayı ilə müqayisədə 2019-cu ilin sentyabrında qeyri-neft sektoru üzrə ixracın dəyəri 22 milyon dollar və ya 19 faiz çoxalıb.

Müəllifin sözlərinə görə, “İxrac İcmalı”nda, həmçinin xidmət ixracına yer ayrılıb, bu ilin yanvar-sentyabr aylarında “Azərkosmos” ASC tərəfindən dünyanın 24 ölkəsinə 30,2 milyon dollar dəyərində xidmət (peyk telekommunikasiya xidmətləri və optik peyk xidmətləri) ixrac olunub.

Müəllif nəzərə çatdırır ki, “Azərkosmos” ASC-nin xidmət ixracından əldə etdiyi gəlir onun ümumi gəlirlərinin 88 faizini təşkil edib. Sentyabrda isə “Azərkosmos” ASC dünyanın 20 ölkəsinə 2,2 milyon dollar dəyərində xidmət göstərib.

Yazı müəllifi deyir ki, “İxrac İcmalı”nda 2019-cu ilin yanvar-sentyabr aylarında “Azexport.az” portalına həmin dövrdə 436,4 milyon dollar dəyərində ixrac sifarişləri daxil olub.

Müəllifin sözlərinə görə, sentyabr ayında portala ən çox ixrac sifarişi bir sıra ərzaq və qeyri-ərzaq məhsulları ilə bağlı olub.

Yazının sonunda isə oxuyuruq: “...oktyabr ayında “bir pəncərə” İxraca Dəstək Mərkəzi vasitəsi ilə həyata keçirilən qeyri-neft məhsulları üzrə ixracın dəyəri 18,1 milyon dollar olub. İlin əvvəlindən “Bir pəncərə” İxraca Dəstək Mərkəzi tərəfindən yüzlərlə sahibkara ixracla bağlı müvafiq sertifikatlar verilib və bunun nəticəsində 118 milyon dollarlıq qeyri-neft məhsullarının ixracı həyata keçirilib.

Deputatın tələbə yataqxanası istəyi 

“Modern.az”da isə “Təcili şəkildə yataqxanalar tikilməlidir - Qənirə Paşayevadan çağırış” sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif deyir ki, deputat Q.Paşayeva parlamentin komitələrində 2020-ci ilin büdcəsi layihəsinin müzakirəsi zamanı bəzi təkliflər irəli sürüb.

Deputat kəndlərdə məktəb tikintisi və təmirinə vəsaitlərin daha da artırılmasını təklif edib. “Mənim millət vəkili seçildiyim dairədəki məktəblərin bir çoxu normal tədris üçün yararlı deyil. O məktəblərin bəzilərinin təmirinə, bəzi kəndlərdə isə yeni məktəb tikintisinə böyük ehtyac var, bunun üçün daha çox vəsaitin ayrılmasına çağırırıq”.

Q.Paşayeva kasıb ailələrdən olan tələbələrin təhsil ala bilməsində önəmli rol oynaya biləcək təhsil kreditlərinin həllini tapmasına toxunub: “Təhsilin aşağı düşməsinə imkan verməməliyik. Kəndlərdə təhsil düşərsə, bu, ölkəmiz üçün problemlərin əsasını qoyacaq”.

Deputat deyir ki, kasıb və orta imkanlı ailələrin övladlarını Bakıda kirayədə yaşatmaq imkanları məhduddur: “Dövlət universitetlərinin yataqxanaları artmalıdır. Yataqxanaların tikintisinə daha çox vəsait ayrılmalıdır. İlkin mərhələdə ən azı kəndlərdən gələn tələbələrin ehtiyaclarını qarşılayacaq qədər təcili şəkildə yataqxanalar tikilməlidir, bu proses sürətlə davam etməlidir.

Q.Paşayeva fiziki imkanları məhdud uşaqlara verilən müavinətlərin artırılmasının vacibliyi barədə danışaraq müvafiq qurumlara çağırışlar edib: “Autizmli uşaqların aldığı müavinət onların ayda cəmi 3-4 dəfə peşəkar mütəxəssislərdən dəstək almasına ancaq çatır. Bu uşaqların müalicəsi, təhsil və təlimlərini yüksək səviyyədə həyata keçirə bilmək üçün onlara və ailələrinə dəstək proqramları olmalıdır. Ona görə də müvafiq qurumları autizmli uşaqların müalicəsi, təhsili, təlimi və onların ailələrinə dəstək proqramı hazırlayıb qəbul etməyə çağırırıq”.

Deputat aliment fondunun yaradılmasının vacibliyi barədə də məsələ qaldırıb: “Artıq SOS siqnalıdır, qısa zamanda aliment fondunun yaradılması ilə bağlı ciddi addımlar atılmalıdır. Bundan başqa, çoxuşaqlı ailələrə yardım edilməsi ilə bağlı məsələyə qısa zamanda baxılmalı və bu məsələ həllini tapmalıdır”, - deyə Q.Paşayeva bildirib.

Biznes kreditləri kimin marağında deyil?

 “Müsavat.som”da “Biznes kreditləri bankların, yoxsa sahibkarların marağında deyil?” sərlövhəli məqalə maraq doğurur.

Müəllif biznes kreditlərilə bağlı vəziyyəti iqtisadçı ekspert Rəşad Həsənovla gündəmin müzakirəsinə daşıyır.

Müəllifə görə, sahibkarların banklardan biznes krediti ala bilməmələri Azərbaycanda uzun müddətdir real sektorun əsas problemlərindən biri kimi gündəmə gəlir.

Müəllifin sözlərinə görə, “Unibank”ın İdarə Heyətinin sədri Faiq Hüseynov Azərbaycanda bankların biznes krediti verməməsi ilə bağlı deyilənləri düzgün saymayıb: “...Bu gün banklar hər bir normal müştəri uğrunda mübarizə aparır. “Banklar biznes krediti vermir” ifadəsini o adamlar deyə bilər ki, onların ödəniş qabiliyyəti - maliyyə vəziyyəti, biznes-planı yaxşı deyil. Siz belə adamlara kredit verərdinizmi?", - deyə sədr sual edib.

F.Hüseynov deyir ki, kredit faizləri depozit faizlərinə bağlıdır, hazırda faizlər elə də yüksək deyil, illik 13-14% olmaqla, manatla biznes kreditləri götürmək mümkündür.

İqtisadçı ekspert R.Həsənova görə isə, biznes kreditlərinin verilməsi ilə bağlı yaşanan problemin əsasları var, belə ki, Azərbaycanda biznes sektorunun hesabatlılığı yoxdur: “Biznesin əhəmiyyətli bir qismi gizli iqtisadiyyatın iştirakçısıdır. Dövriyyənin əhəmiyyətli hissəsi gizli iqtisadiyyatın predmetidir. Belə olan təqdirdə banklar haqlı olaraq vəziyyəti düzgün qiymətləndirmədikləri üçün riski yüksək hesab edirlər. Bu şərtlər daxilində kreditləşmə prosesinə maraq göstərmirlər.

Ekspert əlavə edir ki, indiki şərtlər daxilində ənənəvi biznes layihələrində növbəti dövrlərdə mənfəətin təmin olunmaması riski çox yüksəkdir, bu da banklar üçün o qədər cəlbedici görünmür, biznesin prosesə marağının zəif olduğu müşahidə edilir.

R.Həsənovun sözlərinə görə, banklar aşağı faizlə kreditlər təklif edə bilmirlər, çünki bank sektorunda rəqabət mühiti zəifdir, bu da faizlərə təsir göstərir. Bank portfelini formalaşdıran vəsaitlərin özü isə bahalıdır.

Ekspert deyir ki, son vaxtlar manatla əmanətlərdə faizlər 10 faizə düşüb, bir il öncə isə əmanətləri banklar 15-16 faizlə götürürdülər.

R.Həsənova görə, banklar 7-8 faizlə beynəlxalq maliyyə qurumlarından təyinatlı vəsaitlər cəlb edə bildikləri halda, bunun üzərinə 12-13 faiz və marjanı da gələndə göstərici 24-25 faizə çıxır: “Bu şərtlərlə biznes hazırda kredit götürməkdə o qədər də maraqlı deyil. Bunun səbəbi biznes mühitinin yaxşılaşdırılması yönündə işlərin uğur qazanmaması, biznes kreditlərinin azlığının səbəbi isə real sektorun və biznesin yetərli səviyyədə olmamasıdır”.