Media-icmalı 18.0418

2018-ci ilin ilk rübündə ölkə iqtisadiyyatının inkişafı, regionların qazanc əldə etmək qayğıları, intiharların artması bugünkü (18 aprel, 2018-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Dünya rekordu olan iqtisadi göstəricilər

"Azərbaycan" qəzeti "Modern inkişaf, tərəqqi və yüksəliş" sərlövhəli məqalədə 2018-ci ilin ilk üç ayında əldə edilən iqtisadi nəticələri dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, iqtisadi baxımdan özünü tamamilə təmin edən Azərbaycan 2018-ci ilin ilk üç ayında da uğurlar qazanıb.

Yazı müəllifi vurğulayır ki, bu il həm də "Azərbaycan Respublikası regionlarının 2014-2018-ci illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı"nın icrasının dördüncü ili tamam olur, bu isə kifayət qədər sosial-iqtisadi layihələrin icrası deməkdir.

Məqalə müəllifi Nazirlər Kabinetinin 2018-ci ilin ilk rübündə sosial-iqtisadi inkişafın yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə həsr edilən iclasında dövlət başçısı İlham Əliyevin açıqladığı rəqəmləri xatırladır: " Ölkə iqtisadiyyatına 3,5 milyard dollar sərmayə qoylub, iqtisadiyyat 2,3faiz, qeyri-neft sektoru 3 faiz artıb. Sənaye istehsalında 2 faiz, qeyri-neft sənayesində 10 faiz, kənd təsərrüfatında 4,2% artım olub. Valyuta ehtiyatları 2,2 milyard dollar artaraq 44,2 milyard dollara yüksəlib. Xarici ticarət dövriyyyəsində 31 faiz, ümumi ixracda 24 faiz, qeyri-neft ixracında 37 faiz artım qeydə alınıb və s".

Müəllif ilk üç aydakı artımlara əsasən Azərbaycan iqtisadiyyatının uğurla inkişaf etdiyini, iqtisadiyyatın 2,3 faiz artmasının dünyadakı inkişaf tempindən sürətli olduğunu, qeyri-neft sənayesinin 10 faizlik artımının rekord göstərici olduğunu bildirir.

Müəllif hesab edir ki, valyuta ehtiyatlarının artımı bir tərəfdən bu ehtiyatlardan qənaətlə istifadə edilməsi, digər tərəfdən isə son illər aparılan uğurlu neft siyasətinin nəticəsidir.

Müəllif xatırladır ki, dövlət başçısı bu nəticələri adı keçən iclasda "hər bir ölkə bu göstəricilərlə fəxr edə bilər" münasibətilə dəyərləndirib.

Məqalə müəllifi deyir ki, ilk rübdə maaşlar, pensiyalar artırılıb ki, bu da dövlət siyasətinin mərkəzində ölkə vətəndaşının dayanmasının təsdiqidir.

Müəllif sosial obyektlər və mənzil tikintisinin davam etdiyini deyərək bu il təkcə Bakıda 150 hündürmərtəbəli binanın tikilməsinin nəzərdə tutulduğunu, bəzilərinin tikintisinə başlandığını vurğulayır.

Yazı müəllifi deyir ki, bu müddətdə sahibkarlara 170 milyon manat güzəştli kredit verilib.

Müəllif deyir ki, ölkədə 45 aqropark yaradılır. Bunun 28-i bitkiçilik, 17-i heyvandarlıq kompleksidir ki, həm ərzaq təhlükəsilziyi təmin ediləcək, həm də ixrac imkanları genişləndiriləcək.

Məqalə müəllifi 2018-ci ilidə tikilməsi nəzərdə tutulan obyektləri sadalayaraq bu ilin tarixi uğurlarla yadda qalacağını vurğulayır, son 15 ilin iqtisadi nəticələrini dünya rekordu adlandırır.

Müəllif deyir ki, son 15 ildə yerinə yetirilməyən bir vəd belə qalmayıb.

Artan intiharlar və səbəblər

"Azadlıq.info"da "Ölkədə intihar halları 51 faiz artıb" sərlövhəli məqalə diqqəti cəlb edir.

İqtisadçı-ekspert Nemət Əliyev ölkədə intiharların artmasını araşdırır:

"İntiharlar Belarusda 5%, Rusiyada 13% azaldığı halda, Azərbaycanda 51% artıb... Bəs intiharlar daha nə qədər artmalıdır ki, Prezident Administrasiyasının, hökumətin və parlamentin tükünü tərpədə bilsin? Axı, əhali sayına və coğrafiyasına görə kiçik bir ölkədə nə qədər intihar olar?"deyə müəllif sualı gündəmə daşıyır.

Müəllif ayrı-ayrı intihar halları ilə bağlı xəbər başlıqlarına da diqqət çəkərək bildirir: "Qobustanda 32 yaşlı kişi özünü asıb", "Hacıqabulda 23 yaşlı qadın intihar edib", "Yevlaxda itkin düşən şəxsin meyiti Göyçayda kanaldan tapılıb", "Neftçala sakini intihar edib", "Nişanlı gənc özünü asdı"," Lənkəranda 38 yaşlı kişi intihar edib", "Bakıda asılmış kişi meyiti tapılıb", "Gəncədə 18 yaşlı gənc özünü yandırdı" kimi bitib-tükənməyən məlumatlar son 8-10 gündə bütün mətbuatı başına alıb. Amma baş verənlərə görə məsuliyyət daşıyanların birinin də səsi çıxmır".

Müəllif əldə edilən informasiyalara istinadən deyir ki, artıq arxada qalmış 2017-ci ildə intiharların (tamamlanmış suisid) sayı 2016-cı ilə nəzərən 51% artaraq 327 nəfərdən 495 nəfərə çatıb.

Müəllif iddia edir ki, amma bu qədər intihar artımının rəsmi dairələrə elə də təsiri olmayıb.

Yazı müəllifi ironik olaraq intihar artımının özünü də bir cür "analoqsuzluq" adlandırır: "İntiharların nisbətən yüksək olduğu Rusiyada bu göstərici ötən il 13% (23,1 min nəfərdən 20,1 min nəfərə düşüb), Belarusda isə 5% (2 min nəfərdən 1,9 min nəfərə düşüb) azalıb. Lakin ölkəmiz bu arzuolunmaz göstərici üzrə 51% artımla "irəli" çıxıb".

İqtisadçı deyir ki, bu ilin əvvəlindən isə mətbuat səhifələrində intiharlar haqqında məlumatlar xeyli artıb.

Yazı müəllifi hesab edir ki, bunun da səbəbi ölkədə intiharları şərtləndirən psixoloji, ictimai-siyasi, sosial-iqtisadi gərginliklərin də günü-gündən artaraq davam etməsidir.

N.Əliyev həm də iddia edir ki, bu intihar hallarının say artımında bank soyğunçuluğunun, özbaşınalığın, qanunsuzluğun, ədalətsizliyin, ağır sosial-iqtisadi şəraitin payı xeyli çoxdur.

Müəllifə görə, odur ki, bu məsələ dövlət idarəetməsində yer almış prezidentdən deputatlara qədər hər kəsi çox ciddi düşündürməli, gərginliyə stimul yaradan səbəblər aradan qaldırılmalıdır.

Regionların qazanc problemi

"Exo" qəzetində isə "İnsanlar Sumqayıtdan Bakıya əlavə 100 manat qazanmaq üçün gəlirlər. Bu, normal deyil" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif qazanc əldə etmək baxımından paytaxt Bakı ilə regionlar arasındakı fərqi "Xidmət-iş" Həmkarlar İttifaqlarının vitse-prezidenti Cəmaləddin İsmayılovla müzakirə edir.

"Bakı əməkhaqqının səviyyəsinə görə liderdir. Ölkə miqyasında paytaxt həm maaşın yüksəkliyi, həm yaşayış minimumu səviyyəsinə görə yüksək göstəricilərə malikdir. Amma inflyasiyanın daimi artımını, alıcılıq qabiliyyətinin aşağı düşməsini nəzərə alsaq heç paytaxt sakinləri də Bakıda həyat səviyyəsindən o qədər də razı deyil". Vitse-prezident Bakı ilə regionlar arasında vəziyyəti belə dəyərləndirir.

C.İsmayılov deyir ki, Bakıdan başqa ümumi fonda Gəncə, Zaqatala, Quba və Lənkəran şəhərləri həm gəlir əldə etmək, həm də yerli əmək bazarı baxımından

fərqlənirlər: "Başqa şəhərlərlə müqayisədə adları çəkilən şəhərlərdə əməkhaqqı bir az yüksək, işsizlik bir qədər aşağıdır. Bu şəhərlərdə orta aylıq gəlir 300 manat, Bakıda isə 500 manatdır".

Federasiyanın vitse-prezidenti deyir ki, Azərbaycan şəhərləri çox zəif inkişaf edib, sənaye infrastrukturu problemi yaşayırlar: "Məsələn, böyüklüyünə görə ölkənin ikinci şəhəri olan Gəncə çox zəif inkişaf edir. Baxmayaraq ki, vaxtilə bu şəhərdə yüngül və ağır sənaye müəssisələri fəaliyyətdə idi, qazanc əldə etmək üçün qonşu regionlardan bura işləməyə çoxsaylı insanlar gəlirdilər".

C.İsmayılova görə, eyni vəziyyət ölkənin başqa şəhərlərində də yaşanır, regionlarda iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi məqsədilə dövlət vəsaitlər ayırır, amma buna baxmayaraq, inkişaf sürəti yüksək deyil və proses sürətləndirilməlidir.

Sumqayıt şəhərinə gəlincə, C.İsmayılov deyir ki, bu şəhər aşağı maaşlı, qeyri-formal əmək bazarı payının yüksəkliyi və vakansiyalara yüksək rəqabətilə fərqlənir: "Kiməsə qəribə görünə bilər, amma gəlir səviyyəsinə görə Azərbaycan şəhərləri arasında Sumqayıtın adı yoxdur, səbəb də budur ki, bu şəhərin işçi qəbul etmək potensialı yüksək deyil. Burada sahibkarlar işçilərə çox aşağı, 150 manat maaş təklif edir, iş yeri tapmayan çoxluq şəhəri tərk etmək arzusundadır".

C.İsmayılov deyir ki, aşağımaaşlı olmasına baxmayaraq, burada hələ rəqabət də özünü göstərir.

Vitse-prezidentə görə, bu şəhərin əmək bazarında xaos hökm sürür, hər gün Sumqayıtdan Bakıya əlavə 100 manat qazanmaq ümidilə gəlirlər və qeyri-formal əmək bazarı ölkənin bu hissəsində "çiçəklənməkdədir".