Müharibə veteranlarının əlillik dərəcsi, sığorta pulları ilə bağlı problemlər – müxtəlif baxışlar

Bakı/08.04.22/Turan: Aprelin 4-də 44 günlük müharibə veteranı Bakıda Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin binası qarşısında pensya təminatlarında və əlillik dərəcəsi verilməsində yaşadıqları problemlərə etiraz olaraq aksiya keçirib.

Onların sözlərinə görə, əlillik dərəcəsi almaq üçün dəfələrlə müraciət etsələr də ya imtina gəlir, ya da əlillik dərəcəsi düzgün təyin edilmir.

Sosial şəbəkələrdə də son günlər kirayədə qalan və sağlamlığında problem olan bəzi qazilərə yardım lazım olduğunu yazırlar.

44 günlük müharibədə iştirak edən neçə nəfər hərbi qulluqçuya əlillik statusu verilib, neçəsindən imtina edilib? Bu proses şəffaf aparılırmı? Şikayətlər nə dərəcədə əsaslıdır?

İkinci Qarabağ müharibəsinin iştirakçısı Ayaz Qasımov AzadlıqRadiosuna bildirib ki, müharibə zamanı ayağından ciddi xəsarət alsa da, ona əlillik dərəcəsi düzgün təyin edilməyib.

«Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi ikinci dərəcəsinin əvəzinə 3-cü dərəcəsini təyin edib. Mənim kimi yüzlərlə hərbçi var, kimin ki əlillik dərəcəsini düzgün təyin etmədilər. Ümumiyyətlə əlillik təyin edilməyən qazilər də var. Sol əlində 3 barmaq olmayan qazinin əlilliyi təyin edilmir».

Onun sözlərinə görə, «Hərbi qulluqçuların dövlət icbari şəxsi sığortası haqqında» Qanunla nəzərdə tutulmuş sığorta pulu da qazilərə verilmir. «Orada  I dərəcə əlilliyə görə – 8800 manat, II dərəcə əlilliyə görə — 6600 manat, III dərəcə əlilliyə görə — 4400 AZN manat nəzərdə tutulub. 6 aydan çoxdur qazilərin heç biri sığorta pulunu ala bilməyib. Bizim akiyadan sonra söz verdilər ki, aprelin 18-nə qədər 2021-ci ildə əlillik dərəcəsini alan şəxslərin sığorta pulunu «Azərsığorta» ödəyəcək, bu il dərəcəsini alan şəxslərin sığorta pulunu isə Dövlət Sosial Müdafiə Fondu ödəyəcək».

Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin tabeliyində fəaliyyət göstərən Dövlət Tibbi Sosial Ekspertiza və Reabilitasiya Agentliyindən Turana bildirilib ki, Vətən müharibəsi iştirakçılarının müraciətlərinə daim nazirlikdə diqqət və qayğı ilə yanaşılır. «Aidiyyəti qurumların təmsil olunduğu komissiya hərbi qulluqçuların əyani müayinə əsasında əlilliyini qiymətləndirir. Ötən dövrdə 2763-dək qaziyə əlillik və proaktiv qaydada sosial ödənişlər təyin edilib».

Qeyd olunub ki, əlillik təyinatı müvafiq qanunvericilikdəki meyarlara uyğun, orqanizmin funksional pozuntuları yarandığı halda aparılır. «Elektron sistemə barəsində göndəriş və şəhadətnamə daxil edilmiş hər bir qazi əyani müayinəyə çağırılır və bu sahədə heç bir şəxsin diqqətdən kənarda qalmır».

Qurumdan vurğulanıb ki, Vətən müharibəsində yaralanmış hərbi qulluqçuların əlilliyinin qiymətləndirilməsi işlərini aidiyyəti qurumlarla birgə davam etdirilir. «Əlillik təyinatı ilə əlaqədar qazilərə əlillik dərəcələrinə uyğun olaraq birdəfəlik sığorta ödənişi və 5300-dən çox aylıq sosial ödənişlərin (Prezidentin aylıq təqaüdü və əlilliyə görə müavinət, yaxud əlilliyə görə əmək pensiyası) təyinatı aparılıb».

Milli Məclisin Əmək və sosial siyasət komitəsinin sədri Musa Quliyev Turana bildirib ki, Qarabağ müharibəsi veteranlarının, qazilərinin sosial müdafiəsi həm dövlətin, həm də cəmiyyətin diqqət mərkəzindədir. «Cənab Prezidentin ötən ilin iyun ayında Vahid Əlaqələndirmə Mərkəzinin yaradılması ilə bağlı Fərmanı oldu ki, qazilərin əlillik dərəcəsinin təyin edilməsi, reabilitasiya kimi məsələlər vahid pəncərədən həyata keçirilsin».

Deputatın sözlərinə görə, indiyə qədər 15 mindən çox qazi və şəhid ailəsinə belə bir xidmət göstərilib. «6 mindən çox yaralımızın evlərinə gedib, vəziyyətləri öyrənilib və onlardan 4731 nəfərin artıq hərbi həkim komissiyası tərəfindən şəhadətləndirilməsi həyata keçirilib. Yəni, onların yaranı müharibədə almaları barədə ekspert qərarı çıxarılıb. 3 min nəfərə yaxın şəxsin əlillik dərəcəsi müəyyənləşdirilib və proses davam edir».

O, qeyd edib ki, proses ədalətli aparılmalıdır. «Bu insanlara qayğı və hörmətlə münasibət olmalıdır. Bu, cənab Prezidentin müvafiq qurumlardan tələb etdiyi məsələlərdən biridir».

Hərbi ekspert Üzeyir Cəfərov AzadlıqRadiosuna bildirib ki, əlillik təyinatı ilə bağlı şikayətlərin çox ciddi əsasları var. «Aidiyyatlı qurumların, Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin rəhbərliyi hələ də başa düşə bilmir ki, bura İsveçrə deyil ki, əlilliyin təyin edilməsi üçün burada İsveçrə modelini tətbiq etsinlər. Azərbaycan əhalisi İsveçrədəki kimi maaş almır və oradakı kimi həyat sürmür. Bir zərrə düşüncələri yoxdur başa düşsünlər ki, adam ayağını itiribsə, onu faizlə ölçmürlər».

Onun sözlərinə görə, əlilliyin olması ilə bağlı sənədləri olan şəxslər var ki, uzun müddətdir əıillik dərəcəsini ala bilmir. «Nəsə ciddi bir hadisə baş verməlidir ki, Şuşada iclas keçirən deputatlar işə qarışsınlar? Olmaz axı belə. Əlillik məsələlərinə görə narazı olan qazilərin tələbləri haqlıdır».

Ekspert qeyd edib ki, 2016-cı ildə aprel döyüşlərində iştirak edən şəsxlərə hələ də veteranlıq vəsiqəsi verilməyib. «2020-ci ilin müharibəsi zamanı deyirdilər ki, hətta ezamiyyətdə olan şəxslərə müharibə veteranı adı düşür, indi isə deyirlər ki, aktiv döyüşlərdə iştirak etməmisiz deyə sizə veteranlıq düşmür. Necə olur ki, döyüş bölgəsində olan bütün rayonların icra hakimiyyətinin məmurlarının cibində veteranlıq vəsiqəsi var? Onlardan kim əlinə silah alıb müharibədə iştirak edib?».-0-