Azərbaycan-İran enerji əməkdaşlığı: təkliflər və perspektivlər

Bu həfətənin əvvəlində Azərbaycan-İran hökumətlərarası iclasında İran nümayəndə heyəti rəsmi Bakıya iqtisadiyyatın müxtəlif sahələrində əməkdaşlığı möhkəmləndirmək təklifi irəli sürüb.

Daha maraqlısı energetika sahəsində əməkdaşlıq təklifidir. İran nümayəndə heyətinin rəhbəri, rabitə naziri Mahmud Vaizi ARDNŞ prezidenti Rövnəq Abdullayevlə görüşündə bəyan edib ki, Tehran öz qazının Transanadolu qaz kəməri ilə (TANAP) Avropaya nəqli imkanına baxmağa hazırdır. Nazir qeyd edib ki, Avropanın qaza tələbatının təmin edilməsi üçün Azərbaycan və İranın neft-qaz şirkətlərinin fəaliyyəti əlaqələndirilməlidir.
            Bu ideya nə qədər realdır? Əvvəla, Azərbaycan rəhbərliyi dəfələrlə bəyan edib ki, Bakı Avropa istiqamətində qaz infrastrukturunu açıq elan edir. Yəni səhmdarların kommersiya marağına xələl gəlməsə, üçüncü tərəf kəmərin ixrac imkanlarından istifadə edə bilər. Bu halda Bakı qonşu ölkəyə deyə bilər ki, «Şahdəniz 2” üzrə pik keçəndə sənin qazını nəql edə bilərəm və ya bildirər ki, əvvəlcə Avropa istehlakçıları ilə kommersiya sazişi bağla, tranzit məsələsinə baxarıq».  İran bu məsələləri Avropa istehlakçıları ilə 10-15 il müzakirə edə bilər (Nabucco layihəsi kimi).

"Azərbaycan və İranın böyük neft və qaz ehtiyatı var, bu, həmin sahədə, həmçinin neft-qaz sənayesində əməkdaşlığı genişləndirmək zərurəti yaradır", - deyə Vaizi bildirib.

Bu bəyanatı İranın ARDNŞ-nin öz bazarında görmək arzusu kimi də yozmaq olar. Amma Qərbin sanksiyaları şəraitində, eləcə də Xəzərin statusu həll edilməmiş ARDNŞ çətin ki bu addımı atsın.

İran həmçinin Naxçıvan MR-nın qaz təminatı üçün swap-əməliyyatları artırmağa çağırıb. Hazırda Azərbaycan İran ərazisindən ildə 360 mln kubmetr qaz nəql edir. Perspektivdə NMR-da duz yatağı bazasında 200-300 mln kubmetr həcmində yeraltı qaz anbarı yaratmaq məsələsi nəzərdən keçirilir. Bu barədə illərdir danışılır. Amma layihə konkretləşməyib.—0--