Fitch Azərbaycanın reytinqini azaltdı və neft hasilatının azalacağını gözləyir

“Fitch Ratings” beynəlxalq reytinq agentliyi 2016-cı ildə Azərbaycanda ÜDM-in 3,3%, qeyri-neft sektorunun 4% azalacağını proqnozlaşdırır.

Beynəlxalq reytinq agentliyi Azərbaycanın yerli və xarici valyutada uzunmüddətli reytinqini "BBB-" investisiya səviyyəsindən "BB+"a endirib. Reytinq üzrə proqnoz "mənfidir".

Bu qərara uyğun olaraq Azərbaycanın xarici valyuta ilə suveren istiqrazlarının reytinqi “BBB-”dən “BB +”a, xarici valyuta ilə qısamüddətli EDR “F3”dən “B”yə endirilib.

Agentlik qərarını neftin ucuzlaşması ilə əlaqələndirib.

Belə ki, konsolidə edilmiş büdcə kəsiri 2015-ci ildə ÜDM-in 5,3%-i olub, Fitch onu 2016-cı ildə 12,5%, 2017-ci ildə 7,5% gözləyir. Səbəb neft və qazdan gəlirlərin azalmasıdır.

Agentlik gözləyir ki, neft-qaz gəlirləri bu il neft $25 olsa, 30% azala bilər. 2016-cı ilin büdcəsində icmal büdcənin kəsiri ÜDM-in 15%-i qədər proqnozlaşdırılır.

Agentlik bildirir ki, 2015-ci ilin iki devalvasiyası asılılığı azalda və gəlirlərin azalmasını kompensasiya edə bilməyib.

Devalvasiya həmçinin sosial təzyiq yaradıb. Hökumət 2016-cı ildə ÜDM-in 2%-i əhalinin alıcılıq qabiliyyəti düşən hissəsinə kompensasiya üçün yönəldir. Fitch hesab edir ki, 2016-cı ildə büdcə xərcləri (8,6 mlrd manat) 40% artacaq, əsaslı xərclər 40% (5,3 mlrd manatadək) azalacaq.

Agentlik bildirir ki, ARDNF-nin aktivləri 2015-ci ilin III rübün sonunda $34,7 mlrd (ÜDM-in 68%-i), 2014-cü ilin sonunda $37,1 mlrd (50%) olub. 2017-ci ildə ARDNF-nin aktivləriş $31 mlrd-a düşə bilər. Amma aktivlərin ÜDM-ə nisbəti artacaq.

Valyutanın devalvasiyası fondun aktivlərinin dövlət büdcəsinə ötürülməsini aradan qaldırır, ancaq SOFAZ-dan transfertləri artırmaq üçün hökumət təzyiq altında olacaq. Özünə aşkar və şərti öhdəlikləri daxil etdiyi ümumi dövlət borcu 2014-cü ilin sonunda ÜDM-in 11,2%-dən 2015-ci ildə ÜDM-in 28,3%-ə qədər artıb. Artım Azərbaycan Beynəlxalq Bankının problemli aktivlərini alacaq dövlətə məxsus Aqrarkredit qeyri-bank kredit təşkilatının istiqrazlarına dair zəmanətlə şərtləndirilib. Fitch gözləyir ki, borcun nisbəti 2016-2017-ci illərdə bu səviyyədə qalacaq.

“Manatın qorunması ilə bağlı uğursuz siyasət 2014-cü ilin sonunda Azərbaycan Mərkəzi Bankının rəsmi valyuta ehtiyatlarının 3,4 aylıq idxal səviyyəsinə və ya $6,1 mlrd-a düşməsi ilə nəticələndi. 2014-cü ildə bu göstərici $15,8 mlrd idi. Bu, “ВВВ” reytinq kateqoriyasına uyğun deyil, orda ehtiyatlar 5,6 aylıq idxalı ödəyir», – deyə agentlik bildirir.

Yanvarda ehtiyatlar $1,2 mlrd azalıb. AMB mübadilə məntəqələrini bağlayıb. Milli Məclis xaricə valyua köçürülməsinə 20% vergi tətbiq edib. Sonradan prezident investorların müdafiəsi ilə bağlı qanunu ləğv edib.

Fitch-ə görə, 2016-cı ildə rea ÜDM 3,3% azalacaq, halbuki «BBB» kateqoriyası ölkələr üçün 2,6% artım gğözlənilir.

Fitch hesab edir ki, qeyri-neft sektorunda 4% azalma olacaq. Hökumət xərcləri azaldır, bank kreditləşməsi dayanır, istehlakçıların etimadı və əhalinin alıcılıq qabilliyyəti azalır.

İstehlak qiymətləri dekabrda 4,3%, yanvarda 5,8% bahalanıb. Fitch-ə görə, illik inflyasiya 14% olacaq.

«Qiymət artımı və iqtisadi vəziyyətin pisləşməsi bütün ölkədə narazılıq doğurur», – deyə agentlik bildirir.

“B” səviyyəsində olan bank sektorunun vəziyyəti daha da pisləşəcək. Depozitlər 85% dollarlaşdığı üçün yerli valyutada likvidlik kəsiri var.

Depozit artımının stimullaşdırılması və maliyyə sisteminə etimadın artırılması üçün hökumət depozitlərə tam zəmanət verir. Amma bank sektoru kiçikdir və əmanətlərə sığorta dəstəyini təmin etmək çətin deyil. Çünki sektorun aktivləri ÜDM-in 50%-dən azdır.

Azərbaycan xarici kreditor olaraq qalır və Fitch-ə görə, bu, cari əməliyyatlar hesabının profisitini 2016-2017-ci illərdə 5% səviyyəsində saxlaya bilər.

Fitch 2017-ci və 2018-ci illərdə artım gözləyir. Bu vaxt “Şahdəniz 2” qazı ixrac ediləcək. Devalvasiyadan sonra qeyri-neft sektorunun, xüsusən turizm və kənd təsərrüfatının rəqabət qabiliyyəti bərpa olunmaldıır.

Mənfi reytinq hərəkəti ilə nəticələnə biləcək amillər:

– neftin daha ucuz qiymətinə adaptasiya oluna bilməmək, xərc və gəlirləri balanslaşdıra bilməmək. Bu, xarici aktivləri kəskin azalda bilər.

– karbohidrogenlərin sonrakı ucuzlaşması və ya qiymətlərin cari zəifliyinin davam etməsi.

Müsbət reytinqə səbəb ola biləcək amillər:

– Hazırda nəzərdə tutulan tədbirlərdən əlavə büdcə mövqeyinin yaxşılaşıdırılması Azərbaycanın suveren balansının uzunmüddətli dayanıqlılığına Fitch-in inamının artırılması üçün yetərlidir.

– karbohidrogenlərin bahalanması və büdcə mədaxilinin artması.

– biznes mühitin yaxşılaşması, iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi.

Fitch hesab edir ki, Brent nefti bu il $35, 2017-ci ildə $45, uzunmüddətli perspektivdə $65 olacaq.—0—