AZƏRBAYCANDA İPƏK ƏNƏNƏSİ YENİDƏN ÇİÇƏKLƏNİR
İPƏK YOLU BOYUNCA
İpəkçilik Azərbaycanda qədim bir ənənədir və yaz fəsli ipək qurdu mövsümü hesab olunur. Qax rayonunda yerləşən Otaraşvili ailəsinin uzun qapalı artırması var və onlar burda fərqli ağ sürfələrin yetişdirilməsi və bəslənməsi ilə məşğul olur. Qulluq dedikdə ipək qurdları üçün otaqda düzgün temperatur və nəmişliyin təmin edilməsi nəzərdə tutulur. Bəslənmə dedikdə isə heç də həmişə tut yarpaqları ilə bəslənmə nəzərdə tutulmur.
YIRTICILAR
İpəkqurdları əslində ipək qurdu yumurtalarının tırtıllarıdır. Bu fərqli ağ qurdlar təxminən 30 gün dayanmadan tut yarpaqları ilə qidalanırlar. Bu zaman ərzində sürfələr böyüyür və bir neçə dəfə qabıq verir. İpəkçilik sərfəli biznesdir amma bu ailə üçün ipəkçilik fəaliyyətlərini genişləndirmək üçün çətin olardı. Niyə? Çünki onlar ipək qurdları üçün kifayət qədər təzə tut yarpaqları təmin edə bilmirlər.
BARAMA MƏRHƏLƏSİ
Sonda, ipəkqurdu yaxınlığında yerləşən yarpağın üatünə qalxır və baramaları fırlanmağa başlayır. İpək sapı sürfənin tüpürcəyindən formalaşır, bu tüpürcək hava ilə təmas etdikdə qatılaşır. Proses tamamlandıqda bir barama təxminən 2 qram çəkidə olur.
NÖVBƏTİ MƏRHƏLƏLƏR
Daha sonrakı mərhələdə barama içindəki pupu öldürmək üçün qaynadılır, qurudulur və emala verilir. Bir baramanın ipək sapının uzunluğu 1.6 kilometrədək ola bilər.
TƏŞVİQ SİYASƏTİ
Azərbaycan kənd təsərrüfatı ilə məşğul olan kənd əhalisini qədim ənənəni yaşadaraq ipəkçiliklə məşğul olmağa təşviq edir. İpək qurdları hələ yumurta halında Çindən gətirilir. Onlar regional mərkəzdə 10-15 gün ərzində inkubasiya edilir və pulsuz olaraq fermerlərə paylanır. Ölkənin 30 rayonu bu təsərrüfat növünə cəlb edilib, təkcə Qax rayonundan 72 təsərrüfat cəlb olunub.
ƏSRLƏRDƏN GƏLƏN QƏDİM ƏNƏNƏ
Azərbaycan ipəkçiliyi yalnız ipək qurdları və barama ilə kifayətlənmir. Baramanın ipək sapları makara üzərinə sarınır. Kəlağayı kimi tanınan milli şarf üçün istehsal olunan yüksək keyfiyyətli ipək parçaların istehsalı tam başqa bir sənaye növüdür. Bugünədək ənənəvi naxışlarla basmaq və parlaq boyalarda nəmləndirmək də daxil olmaqla istehsalın bir çox mərhələləri əllə həyata keçirilirdi. Tarixən kəlağayı Şəkidə və Basqalda kişilər, xüsusilə ağsaqallar tərəfindən hazırlanıb. Ənənəyə görə döyüş edən kişilər arasındakı kağaqayı atan bir qadın qan tökülməsini dayandıra bilər və bir qız oğlana yaylığını verərək evlilik təklifini qəbul edir.
ŞƏKİ: İPƏK TİCARƏT MƏRKƏZİ
Şəki rayonu ipək mağazaları və satış yerləri ilə maşhurdur. Bu rəngarəng mağazalardan birinə addım atmaq çox asan lakin əliboş mağazadan çıxmaq qeyri-mümkündür.
Mədəniyyət
-
İqlim dəyişikliyinin təsirləri getdikcə artan bir dünyada, incəsənət gözlənilməz, lakin güclü bir platforma olaraq ortaya çıxaraq ekoloji məsuliyyət barədə məlumatlandırma və müzakirələrə təkan verir. Bu təşəbbüslərdən biri də hazırda Goethe-Institutun dəstəyi ilə Kapellhausda nümayiş olunan “Başqa bir iqlim növü” adlı sərgidir. Bu sərginin zamanlaması təsadüfi deyil və 11-22 noyabr tarixlərində Bakıda keçiriləcək BMT-nin İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyasının Tərəflər Konfransı — COP29 ilə üst-üstə düşür. Sərgi, yerli və beynəlxalq perspektivləri birləşdirərək tamaşaçılara vacib ekoloji məsələlər barədə düşünməyi təklif edir.
-
Şəhərin hərarəti və müasir həyatın səs-küyü arasında, təbiətin də bir səsi olduğunu tez-tez unuduruq. Lakin rəssam Elnarə Nəsirli, "Meşənin Pıçıltısı - Səsin Sehri" adlı son sərgisi ilə təbiətin nəbzini və mesajını bizə xatırlatmaq istəyir. Hazırda "Gazelli Art House"-da nümayiş olunan bu multidisiplinar sərgi izləyiciləri meşənin ürəyinə daha yaxınlaşdırır; hər bir yarpaq xışıltısı, hər bir pıçıltı həyatla dolu görünür.
-
Dünya, təcili ekoloji çağırışlarla üzləşdiyi bir dövrdə, təbii resursların qorunması artıq ölkələri birləşdirən ortaq dəyərə çevrilib. Əvvəllər sadəcə müzakirə mövzusu olan ekoloji mühafizə indi demək olar ki, hər qlobal tədbirin diqqət mərkəzindədir.
-
İqlim dəyişikliyinin sürətləndiyi, qlobal temperaturun artdığı və bir çox növün məhv olduğu bir dövrdə, dünyanın müxtəlif ölkələri ətraf mühiti qorumaq üçün daha təsirli tədbirlər görməyə məcbur olur. Bu artan şüurlanma bir çox ölkəni təbiətin qorunması layihələrinə əhəmiyyətli maliyyə vəsaiti ayırmağa vadar edib. Meşələrin bərpasından heyvanların qorunmasına qədər ekoloji təşəbbüslər artıq inkişaf layihələrinin əsas hissəsinə çevrilib.
Rəy yaz