Azərbaycan: Avropa Şurasının irqçilik və dözümsüzlük əleyhinə komissiyası irəliləyişi qeyd edir, lakin qızışdırıcı ritorika və nifrət nitqi ilə mübarizə aparılmalıdır

Strasburq/21.06.23/Turan: Son yeddi il ərzində Azərbaycan miqrantların  təhsil və inteqrasiyası sahəsində yaxşı təcrübələr inkişaf etdirib, lakin qanunvericilik və nifrət nitqi ilə mübarizə sahələrində daha çox iş görülməlidir, Avropa Şurasının irqçiliklə mübarizə orqanı ECRI-nin bu gün açıqladığı məruzədə belə deyilir.

Hesabatda deyilir ki, 2016-cı ilin martında qəbul edilmiş əvvəlki hesabatdan sonra irəliləyiş əldə olunub və yaxşı təcrübələr inkişaf etdirilib. İnsan hüquqları ilə bağlı mövzular məktəb kurikulumlarına inteqrasiya olunub. Hakimiyyət orqanlarının Azərbaycanda qeyri-qanuni olaraq mövcud olan miqrantların hüquqi statusunun nizama salınması üzrə səyləri müsbət nəticə verib və xüsusilə ölkədə bu şəxslərin sayının 10% azalmasına gətirib çıxarıb. “İnformasiya, İnformasiyalaşdırma və İnformasiyanın Mühafizəsi haqqında” Qanun indi internet provayderlərinə və fiziki şəxslərə zorakılığı, dini ekstremizmi təbliğ edən və ya nifrət doğuran hər hansı məlumatı yaymağı qadağan edir və onları səkkiz saat ərzində bu cür qanunsuz məzmunu yığışdırmağa və silməyə məcbur edir. Miqrantların inteqrasiyası və onların ictimai xidmətlərə və onlara təqdim olunan imtiyazlara çıxışının təmin edilməsinə əhəmiyyətli səylər sərf edilmişdir. İş və yaşayış icazələrinin verilməsi də elektron prosedurlarla sadələşdirilib və sürətləndirilib. Daimi yaşayış yeri olan əməkçi miqrantlar Azərbaycan vətəndaşları ilə eyni sosial müdafiə hüquqlarından istifadə edirlər, qaçqınlar isə 2020-ci ildən əmək bazarına daxil olmaq hüququna malikdirlər.

ECRI Azərbaycanda baş verən bu müsbət hadisələri alqışlayır. Lakin əldə edilən irəliləyişlərə baxmayaraq, bəzi məsələlər narahatlıq doğurur. ECRI onları həll etmək üçün səlahiyyətlilərə tövsiyələr verir.

Hakimiyyət orqanları cinsi oriyentasiya, gender kimliyi və cinsi xüsusiyyətlər də daxil olmaqla həyatın bütün əsaslarını və sahələrini əhatə edən, ayrı-seçkiliyə qarşı effektiv ümumi qanunvericilik qəbul etməlidir. Hakimiyyət orqanları həmçinin institusional müstəqilliyin təmin edilməsi və İnsan Hüquqları üzrə Müvəkkilinin (Ombudsmanın) fəaliyyətinin səmərəliliyinin artırılması üçün əlavə tədbirlər görməlidir.

Nifrət nitqinə qarşı mübarizəyə gəldikdə, ECRI digər beynəlxalq qurumlar, o cümlədən Avropa Şurasının İnsan Hüquqları üzrə Müvəkkili və BMT-nin İrqi Ayrı-seçkiliyin Aradan Qaldırılması Komitəsi tərəfindən ictimaiyyətdə nifrət dilimdən istifadə ilə bağlı ciddi narahatlıqlarını bölüşür.

“Qeyd edək ki, Dağlıq Qarabağla bağlı uzun müddət davam edən münaqişə və qarşıdurmalar kontekstindən qaynaqlanan Ermənistana qarşı davamlı düşmənçilik əhval-ruhiyyəsi davam edib və ictimai diskurs siyasətçilərin ictimai bəyanatlarında qızışdırıcı ritorikadan istifadə etməklə yadda qalıb, o cümlədən ən yüksək siyasi səviyyədə, eləcə də ənənəvi və sosial mediada nifrət dolu məzmunun geniş yayılması ilə. Bundan əlavə, LGBTİ əleyhinə bəyanatlar da adi bir hadisəyə çevrilib. LGBTİ şəxslərə qarşı stereotiplərin və qərəzlərin yayılması onları nifrət motivli zorakılığa məruz qoyub və bu, bir neçə ciddi insidentlə nəticələnib”, - daha sonra sənəddə deyilir.

Buna görə də hakimiyyət orqanları irqçi və LGBTİ-fobik nifrət nitqi ilə effektiv mübarizə aparmaq üçün hərtərəfli strategiya hazırlamaq üçün institutlararası işçi qrupu yaratmaqla nifrət nitqinə qarşı cavab tədbirlərini gücləndirməlidir. Bundan əlavə, ictimai xadimlər irqçi və LGBTİ-fobik nifrət nitqinin ifadəsinə qarşı çevik, qəti və ictimai mövqe tutmağa və istənilən bu cür ifadəyə güclü əks-nitq mesajları və alternativ çıxışlarla reaksiya verməyə güclü şəkildə təşviq edilməlidir.

İrqçi və ya LGBTİ-fobik nifrət cinayətləri ilə bağlı bildirilmiş hadisələrin sayı barədə hələ də sistematik məlumat toplanması yoxdur. Cinayət hüququna daxil olan nifrət nitqi ilə bağlı hüquqi çərçivə məhdud olaraq qalır və nadir hallarda cinayət məsuliyyətinə cəlb olunur. ECRI deyir ki, səlahiyyətlilər hərtərəfli məlumat toplama sistemi yaratmalı və məlumatları ictimaiyyətə təqdim etməlidir.

İnteqrasiya və inklüzivliyə gəldikdə, iqtidar,  yerli hakimiyyət orqanları və vətəndaş cəmiyyəti təşkilatları ilə sıx əməkdaşlıq edərək, miqrantlar, o cümlədən beynəlxalq müdafiə axtaran və ya ona verilmiş şəxslər üçün hərtərəfli inteqrasiya strategiyası qəbul etməlidir. Səlahiyyətli orqanlar həmçinin qaraçılar üçün xüsusi strategiya hazırlamaq məqsədilə qaraçı icmasının vəziyyətini qiymətləndirməlidirlər.-0-