Azərbaycanlı neftçilər xaricdə daha çox qazanmaq istəyirlər

Avropanı neft və qazla təmin etməkdən qürurlanan neft ölkəsi niyə öz mütəxəssislərini lazımi iş şəraiti ilə təmin edə bilmir ki, biz onu xaricdə axtarmayaq, Turan-ın redaksiyasına gələn bir bakılı sual edib.

O, Azərbaycan Neft –Kimya İnstitutunun məzunudur, 10 ildən çoxdur ki, Yaxın Şərq ölkələrindən birində dövlət neft-qaz şirkətində menecer vəzifəsində çalışır. Bu ərəb ölkəsində bakılıya daxili həyəti olan ikimərtəbəli villa verilib, burada xidmətçi üçün ev və ya bir anbar var. Şirkət bütün kommunal xərcləri ödəyir və bu, təkcə su deyil, evdə davamlı işləyən altı kondisioner üçün elektrik enerjisidir. Ona krossover- avtomobil almaq üçün aşağı faizli kredit verilib. Evi filippinlilər təmizləyirlər ki, neftçi onlara pul verir. Onu çalışdıran şirkətdə 10-a yaxın Azərbaycan vətəndaşı işləyir.  Bakılı əməkhaqqıdan söz açmadı, çünki bu, şirkət sirridir və onun açıqlanmasına görə işini itirə bilər. Bu səbəbdən Turan bakılının özünün ad-soyadını və çalışdığı ölkənin adını açıqlaya bilmir.

“Şirkətin maliyyə durumu haqda məlumat gizli məlumatlardır. Maaş, üstəlik onun həcmi işçinin hansı ölkədən və hansı mövqedə olmasından asılıdır. Yəni, Qərbi Avropadan olan mütəxəssis daha çox alır, nəinki Asiyadan olan eyni səviyyəli bir işçi. Azərbaycandan olan mütəxəssislər də Türkiyə, Rusiya, Şərqi Avropa və Cənubi Amerikadan olan mütəxəssislərlə eyni “səbət”dədirlər. İşçilərin öz maaşları barədə bir-birini məlumatlandırmasına icazə verilmir. Hətta mənim şefim nə qədər aldığımı bilmir. Bu, yalnız işə qəbul zamanı kadrlar şöbəsinin işçisi və vəzifəyə namizəd arasında razılaşdırılır. Bu məlumatı sosial şəbəkələrdə paylaşmayacağımıza da zəmanət veririk. Buna görə xahiş edirəm ki, təsadüfən kimisə ifşa etməyəsiniz. Çox sərt şəkildə izləyirlər”, - o bildirib.

Şirkətin sosial öhdəlikləri barədə. Firma bununla birbaşa məşğul olmur. Yerli işçilərin inkişafını stimullaşdırmaq və cəlb etmək üçün yerli universitetlərdə keçirilən hər cür seminar və forumlarda iştirak edir. Bütün gəlirlər dövlət xəzinəsinə gedir və oradan dövlət prioritetlərinə uyğun olaraq xərclənir.

Karbohidrogenlər ölkə ÜDM-in əsas hissəsini təşkil edir, buna görə də son onilliklər ərzində bu ölkədə tikilmiş və tikilməkdə olanların hamısı neft və qaz gəlirlərinin sayəsindədir. 50-60-cı illərdə neft istehsal edən istənilən ərəb ölkəsinin fotosuna baxın və bugünkü fotolar ilə müqayisə edin, 50 ildə edilmiş sıçrayışı görəcəksiniz. Praktik olaraq dövlət sıfırdan qurulub, çünki 50 ildir ki, onun paytaxtı Allah tərəfindən unudulmuş bir yer idi”, - Yaxın Şərqdə çalışan azərbaycanlı neftçi deyib.

Ərəb dövlətlərində neftçilərin maaşları barədə təxminən belə mülahizə yürütmək olar ki,  bu şirkətdə eyni vəzifələrdə amerikalılar da  çalışır, ABŞ-da isə neftçilər ayda 9.200 dollar qazanır. Nəticə etibarilə, amerikalılar Yaxın Şərqdə bir yarım- iki dəfə çox qazana bilər. Norveçdə neftçilərin orta illik əməkhaqqısı 160 000 dollar, Avstraliyada 171 000 dollar, ABŞ-da 123 800 dollar və Sudanda ildə 59 800 dollardır.

Hays rekrutinq şirkətinin məlumatına görə, Rusiya neft və qaz sənayesində orta əməkhaqqı hər il təxminən 59 000 dollar və ya ayda 150 min rubldur, eyni zamanda Rusiya şirkətlərindəki əcnəbilər ildə orta hesabla 151 000 dollar alır.

Azərbaycanlılar xarici neft və qaz şirkətlərində işə firmanın sifarişi ilə mütəxəssis seçimini həyata keçirən rekrutinq şirkətləri vasitəsilə qəbul olunurlar, müsahibimiz açıqlayıb.

Bəs Azərbaycanda neftçilər nə qədər qazanırlar?

Neftçilərin Hüquqlarını Müdafiə Komitəsinin rəhbəri Mirvari Qəhrəmanlı deyir ki, “Azəriqaz”, “Azneft” və SOCAR ilə əlaqəli olan digər şirkətlərdə maaşlar dəyişir.

Quruda dənizdə olduğundan az ödəyirlər. Baş ofisdə daha çox. Tarif dərəcələri o qədər də yüksək deyil. 10-cu dərəcəli mühəndis ayda 800 manat maaş alır. “Azneft”in quruda çalışan mühəndisləri ayda 800-1000 manat maaş alır, dəniz estakadalarında maaş daha azdır, nəinki dəniz platformalarında”, - M. Qəhrəmanlı Turan-ın sualına cavab verib.

Bu yazı üzərində işləyərkən Azərbaycan manatının məzənnəsi bir ABŞ dollarına görə 1,74 AZN idi.

M.Qəhrəmanlının məsləhəti ilə iki azərbaycanlı neftçiyə müraciət etdik. Birinci neftçi anonimlik şərtiylə cavab verməyə razı oldu, çünki mətbuata verdiyi müsahibəyə görə cəzalandırıla bilər.

“Sovet dövründə bizim mühəndislər xaricdə dəfələrlə çox qazanırdılar, səhrada işləmək üçün əlavə alırdılar. Bizim mühəndislər “Volqa” GAZ-24 markalı avtomobili alıb evə qayıdırdılar. Hazırda ümumrespublika maaşları  ilə müqayisədə neftçilər çox alır, amma xaricdə ala bildiklərindən xeyli azdır. SOCAR-dakı əcnəbilər azərbaycanlılardan çox qazanır.

Azərbaycanlı neft mühəndisləri ayda 1000 manat maaş alır, tibbi sığorta ilə təmin olunublar. Neftçilərə dənizdə işləməyə görə əməkhaqqının 75% -i həcmində əlavə verilir, gündəlik yemək verilir, qəza zamanı xəsarətə görə kompensasiya verilir. Bu, az deyil, amma azərbaycanlı neftçilər daha çox qazanc əldə etmək üçün xaricə getməyə hazırdırlar. Xaricdə maaşların dəqiq həcmini bilmirəm, ancaq məlumdur ki, digər ölkələrdə həmkarlarımız Azərbaycanda olduğundan 2-3 dəfə çox qazanırlar”, - neftçi bildirib.

Fəxri Qurbanlı mühəndis  çalışır və deyir ki, SOCAR-da quru yataqlarda maaş azdır, ayda 1000 manata çatmır. Vəzifə və dərəcədən asılı olaraq daha az maaş ola bilər. Əlavə olaraq, dənizdə əməyə görə maaşın 75% -ni verirlər, şənbə və bazar günləri iş 12 saat sürərsə buna görə ayrıca ödəyirlər. Beləliklə, mühəndisin əməkhaqqı sentyabrın 1-dən 20% artdıqdan sonra ayda 1500-2000 manata çatır.

Dənizdə mühəndisin gəliri orta hesabla ayda 1000 dollar, quruda isə təqribən 500 dollara yaxındır. Avropada, Norveçdə neftçilərin maaşları Azərbaycanda olduğundan 4-5 dəfə yüksəkdir, buna görə gənc neftçilər xaricə getməyə can atırlar.

Ölkəmizdə xarici şirkətlərdə çalışan azərbaycanlılar da iş axtarışı ilə ölkəni tərk edirlər. Onları Azərbaycanda fəaliyyət göstərən və ya ölkəmizi tərk edən şirkətlər işə götürür.

SOCAR işçilərinin təminatının aşağı olmasının səbəbləri ilə bağlı suala cavab verən F. Qurbanlı qeyd edib ki, bu dövlət şirkətinin qazancı xarici rəqiblərindən azdır. “Azərbaycanda yataqlar köhnədir, işçilərin sayı çoxdur. Yataq nə qədər köhnə olarsa, onun istismarı üçün daha çox işçi tələb olunur, buna görə də şirkətin xərcləri artır.

Ölkəboyu ümumi əməkhaqqının aşağı səviyyəsi rol oynayır. Düşünürəm ki, sosial ədalətə əməl edilməsi  zərurətindən SOCAr neftçilərə müəllimlərdən çox maaş verə bilməz.

“Bəlkə bunun səbəbi dövlətin xərclərini ödəyən SOCAR-ın digər öhdəliklərindədir” deyə   F. Qurbanlıdan soruşduq.

SOCAR dövlət şirkətidir və dövlət bu şirkətin gəlirindən məhdudiyyətsiz istifadə edə bilər. Prezident Əbülfəz Elçibəyin dövründən bəri SOCAR-ın gəlirləri birbaşa hərbi xərclərə yönəldilmişdi, o zaman bu barədə açıq danışılırdı. İndiyədək 60% -dən çox dövlət gəliri SOCAR-ın hesabına formalaşdırılır. Dövlət ehtiyacları üçün bu cür xərclərin olması və yataqların aşağı rentabelliyi şəraitində şirkətdən ərəb ölkələrində olduğu kimi eyni maaş tələb etmək çətindir” deyə neftçi F.Qurbanlı cavab verib.