BİZ REFERENDUMA NƏ DEYƏCƏYİK?..

Ceyn Fondanın baş rolda çəkildiyi məşhur film var idi - "Yorğun atları güllələyirlər, elə deyilmi"? Filmin mahiyyəti ondan ibarət idi ki, Amerika ştatlardan birində böyük pul mükafatı ilə rəqs müsabiqəsi təşkil edirlər. Hadisələr 30-cu illərin böyük depressiya dövründə baş verir. Müsabiqəyə pul qazanmaq ümidi ilə onlarla işsiz rəqqas gəlir. Müsabiqənin təşkilatçılardan biri mikrofonla qışqıraraq, müsabiqənin insanların həyatını gözəl və maraqlı edəcəyini deyir. "Depressiyaya gəlincə isə, bizim ona sözümüz budur!", deyir və nalayiq hərəkət edir.
Mən ölkənin nailiyyətləri və uğurları haqda danışan siyasi xadimləri eşidəndə çox vaxt bu səhnəni xatırlayıram. Hərdən mənə elə gəlir ki, mən inanmağa başlayıram -- onların 15 il ərzində mahirlik səviyyəsinə çatmış artistlik qabiliyyəti o qədər inandırıcıdır. Elə indi də televiziya ekranlarından referendumdan sonra vəziyyətimizin necə yaxşı olacağı barədə gözəl nitqlər səslənir. Bu sözün arxasında hansısa gizli məna durur və qeyri-iradi olaraq sovet dövründən qalan şüar yada düşür: İrəli, kommunizmə doğru!
Partokratları və onların komsomolçu qulluqçularını dinləyən SSRİ sakinləri ürəklərinin dərinliyində bu sistemə, onun atributlarına və nümayəndələrinə nifrət edirdilər. Bu gün müstəqil Azərbaycan vətəndaşlarının hazırki təşviqatçıları dinləyərkən nə düşündüyünü başa düşmək çətin deyil. Amma qeyri-iradi olaraq, sual yaranır: niyə tarixdən nəticə çıxarılmır? Bax, burada, mənə elə gəlir ki, bir ciddi yanlışlıq var və əslində, elə nəticə çıxarılır, amma hansı nəticə?
Gəlin, 90-cı illərin əvvəllərini xatırlayaq, nə vaxt ki, keçmiş partokratlar insan arasına çıxmağa utanırdılar. Əgər həmin vaxt onlar KİV-də görünürdülərsə də, yalnız onları yalan danışmağa məcbur edən totalitar rejimin "ifşaçıları" kimi. Onlar məcbur idilər və xalqa xidmət üçün başqa imkanlar yox idi və buna görə Kommunist Partiyasının sıralarına daxil olmaq lazım gəlirdi və s.
Bizim müstəqillik əldə etdiyimiz ilk dövrlərdə ictimaiyyətə yalan danışmaq olmazdı, çünki KİV və ictimai rəy belə xadimi "dağıdardı". Buna görə, hakimiyyətin 1993-cü ildən sonra çıxardığı ilk nəticələrdən biri həmin KİV-ləri, ona qədər isə müxalifəti "dağıtmaqdan" və ictimaiyyəti "mallaşdırmaqdan" ibarət idi. Bunu necə etməli? Bax burada tarixin dərslərini, daha dəqiq isə, qədim Roma şüarını xatırladılar - "Çörək və tamaşa"! İki min il sonra bu metod ən təsirli metod olaraq qalır və narkotik kimi insanları öz hüquqları və gələcəyi uğrunda mübarizədən yayındıran başqa vasitə yoxdur.

Buna görə, telekanallarda "Maşın şou" və digər cəfəngiyyatlara qəzəblənəndə bilin ki, bu məqsədyönlü siyasətdir. Amma nə qədər ki, əsəbiləşirsiz və bunları qəbul etmirsiniz, bu o deməkdir ki, siz hələ bu emala təslim olmamısınız. Bax, nə vaxt ki, biganə və ya qutuya, növbəti proqrama baxmaga qaçacaqsınız, deməli, vəziyyət xarabdır və təkcə sizdə yox, bütün cəmiyyətdə.
Biz o günə gəlib çatmışıq ki, insanlar teleekrana çıxıb və ya yüzlərlə vətəndaş qarşısında onların gözünə baxa-baxa yalan danışmaqdan utanmırlar. Bu, həyat tərzinə çevrilib, əsasi başlamaq və ilk neqativi udmaqdır, sonra adətkar olursan. "Hamı belə edir" - istənilən alçaqlığın ən sadə və anlaşılan izahı. "Baron Münhauzenin qayıdışı" bilminin baş qəhrəmanı deyirdi: "Gülümsəyin, cənablar, ən böyük alçaqlıq bu sima ilə edilir".
Beləliklə, referendumla nə etməli? - deyə soruşacaqsınız.Burada başqa deyim yada düşür: "Zorlama qaçılmazdırsa, rahatlanın və həzz alın". Lakin mən sizə bunu tövsiyyə etmirəm. Əlbəttə, monarxiyanı onlar yeridəcəklər, amma ən qüdrətli monarxiyalar talan və məqbərələrin sökülməsi ilə nəticələnib. Bax, bu nəticəni onlar hələ də anlamır! Buna görə, biz referenduma uzaq Amerikada rəqs müsabiqəsi iştirakçılarının depressiyaya dediyini deyəcəyik.
Seçici