Karantin özünütəcridində bayram mülahizələri

1980-ci ildə öz pyesim əsasında “Ultimatum” tamaşasını səhnələşdirdim. Və Sovet Azərbaycanının bütün tarixi boyunca ilk dəfə olaraq səhnədən AXC-nin himni səsləndi və indi adları hər bir azərbaycanlıya tanış olan və hörmətlə anılan şəxslərin ünvanına xoş sözlər deyildi. Premyeraya Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti ilə bağlı nə varsa hamısını on illərlə mühakimə edən görkəmli tarixçilər gəlmişdilər.  Mən qırxillik tarixi olan bu hadisəni bir mühüm səbəbə görə xatırladım – o zaman AXC-nin arxivlərinə (məndən öncə heç bir azərbaycanlı tarixçinin toxunmadığı arxivlərə) girərək əsl və ehtiyatla saxlanılan sənədlərə dalarkən bizim o dövrün milli elitasının təmənnasızlığı məni heyran etmişdi.  Yeni dövlət qurmaq kimi səmimi arzularla hərəkət edən insanlar nə hakimiyyət əldə etdikdən sonra, nə də hakimiyyətə gedən yolda irəliləyərkən heç bir şəxsi mənfəət güdməmişdilər.

O vaxtdan mənim üçün istənilən fəaliyyətin qiymətləndirilməsinin əsas meyarı bəyan edilmiş məqsədlərə təmənnasız xidmət etmək qabiliyyətidir. Hər bir dövlət və ya müxalifət xadimi real və ya onun adına yazılan səhvlərə yol verə bilər, ancaq onun haqqında qəti mühakimə yalnız onun düşdüyü tarixi kontekstin hərtərəfli obyektiv araşdırılmasından sonra yürüdülə bilər. Necə deyərlər, hər şeyin öz vaxtı var.

Hələlik isə hakimiyyətin bütün mərtəbələrində bugünkü korrupsiyanın vüsət aldığını nəzərə alsaq, hər birimizin başlıca qiyməti tutduğumuz vəzifədə varlanmamaq qabiliyyətidir. Və bu və ya digər xadimin (ölənlərin və ya yaşayanların) xidmətlərini sadalayarkən ilk növbədə, özün üçün sadə bir suala cavab vermək lazımdır: o oğrudur, ya yox?  Ona görə də şəxsən mən kimisə bu və ya digər səbəbdən təbrik edərkən ilk növbədə məhz bu mülahizəni rəhbər tuturam ki, bu da çoxlarının xoşuna gəlmir. Onların quyruq bulayanları isə “baş qaldırır” və təəssüf ki, ictimaiyyət adlandırılan kəsim tərəfindən lazımi müqavimət görmür.

Bütün Şərqdə ilk demokratik Azərbaycan Respublikasının böyük qurucularına qayıdaraq onlara minnətdarlığımı bildirirəm  ki, onların nəcib əməllərinin işığı hələ də tarixin tərəzisində xalqımıza çəki gətirir. Onların yüz iki il öncə göstərdikləri bu böyük şücaətə görə həm özümü, həm də hamımızı təbrik edirəm.