Media-icmal 05.01.18

Ölkə banklarında kreditləşdirmənin durumu, Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinin (QTA) fəaliyyətinin səmərəlilik perspektivi, suvarma sistemlərinin su təminatı bugünki (5 yanvar, 2017-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır...

Bu kredit yox...

"Exo" qəzetində diqqəti "Azərbaycandakı banklar əhalini Yeni il ərəfəsində də soydular" sərlövhəli məqalə cəlb edir.

Müəllif iqtisadçı-ekspert Natiq Cəfərli ilə banklarda kreditləşdirmənin durumunu müzakirə edir.

Ekspert 2015-ci ildə manatın devalvasiyasına qədərki dövrü nəzərdə tutaraq deyir ki, əvvəlki vaxtlar Yeni il ərəfəsində Azərbaycan vətəndaşları hədiyyələr almaq üçün banklardan kreditlər götürərdilər və belə şəxslərin sayı kifayət qədər çox idi.

N.Cəfərli xatırladır ki, banklar yeni il öncəsi sərfəli aksiyalar təklif edirdilər ki, indi həmin aksiyaları ancaq arzulamaq olar və ekspert dərhal da əlavə edir ki, bütün bunlar keçmişdə qalıb və indi banklardan maliyyə köməyi gözləməyə dəyməz.

Ekspert günümüzdə kreditləşmənin durumunu isə belə dəyərləndirir: "2016-cı il ilə müqayisədə 2017-ci ildə ümumi kreditləşmə 4 milyard manat azalıb. 2017-ci ildə istehlak kreditləşdirilməsi, demək olar ki, sıfır vəziyyətinə düşüb. Bəzi banklarda istehlak kreditləri 30%-ə verilir ki, bu da soyğunçuluqdur. Amma bəziləri məcburiyyət üzündən bu faizlə də olsa kredit götürüblər".

N.Cəfərli hesab edir ki, indi vətəndaşların banklardan bir neçə min manat həcmində kredit götürmək imkanları yoxdur, ancaq məişət ehtiyaclarını ödəmək üçün kiçik həcmli istehlak kreditləri təklif olunur.

Ekspertə görə, Azərbaycan vətəndaşının əlində yeganə variant kimi qohuma, dostlara və qonşulara "ağız açmaq" qalır.

N.Cəfərli deyir ki, vətəndaşlar var ki, işlədikləri şirkətlərin problemləri üzündən aylarla maaş ala bilmirlər, odur ki, bayram süfrəsi hazırlamaq üçün borc götürməyə, ya da mağazadan nisyə mal almağa məcbur olurlar.

Ekspert deyir ki, bəzi vətəndaşlar "kredit həyatı" prinsipi ilə yaşayırlar və bu insanlar bu və ya digər ehtiyaclarını ödəyə bilmək üçün daim borc içindədirlər, bu insanları bəzən hətta kreditin faizi də maraqlandırmır, çünki onlar kredit təşkilatlarına ərzaq mağazalarına getdikləri kimi tez-tez gedirlər.

Korrupsiyalaşmış sistemə xidmət qurumu

"Azadlıqinfo.az"da isə "QTA da korrupsiyalaşmış sistemin mənafeyinə xidmət edəcək" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif bu ildən Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinin (QTA) fəaliyyətə başlaması fonunda Azərbaycanda qida təhlükəsizliyinin təmin olunması perspektivini ekspert Vahid Məhərrəmli ilə müzakirə edir.

Müəllif vurğulayır ki, qida məhsullarının təhlükəsizliyinə dair normativ tənzimləmədən xarici ölkələrə ixrac edilən qida məhsullarına keyfiyyət sertifikatının verilməsinə kimi, qısaca desək, "tarladan süfrəyədək" prinsipi Agentliyin fəaliyyət dairəsinə daxildir.

Daha sonra müəllif ölkəyə insan həyatı üçün zərərli, vaxtı keçmiş ərzaq məhsulları gətirildiyini, satışa çıxarıldığını bildirir: "İki il öncə "The Daily Mail" jurnalında dünyanın müxtəlif ölkələrində qida keyfiyyətini araşdıran bir tədqiqatda ən pis göstəricilər Azərbaycanda qeydə alınmışdı. 197 ölkədə, 4,5 milyard insanın sorğusu əsasında aparılan bu araşdırmada Azərbaycan qeyri-sağlam və emal edilmiş ərzaqların istifadəsində birinci yeri tutmuşdu".
"Hazırda Azərbaycanda qida məhsullarına nəzarət sistemi yoxdur. Əkin üçün istifadə edilən torpağın, suvarma suyunun tərkibində insan orqanizmi üçün təhlükəli kimyəvi zəhərli maddələrin normaya uyğun qaydada verilməsi yoxlanılmalıdır. Bu işlər həyata keçirilmir. Satışa çıxarılan kənd təsərrüfatı məhsulları da ciddi yoxlanılmır". Ekspert ölkənin qida təhlükəsizliyi sahəsindəki durumu belə dəyərləndirir.

Ekspert davam edərək deyir ki, ölkəyə gətirilən qida məhsulları da ciddi keyfiyyət nəzarətindən keçmir və ölkəyə ərzaq buğdası adı ilə yemlik buğda gətirilir.

V.Məhərrəmli vurğulayır ki, həmin yemlik buğdadan çörək bişirilir, texniki sort kartof isə istehlakçılara satılır: "Ölkəyə gətirilən kərə yağı, pendir və digər süd məhsulları əsasən surraqat olduğu halda, natural məhsul kimi istehlakçılara yüksək qiymətə təklif olunur".

Ekspert hesab edir ki, ölkədə qida təhlükəsizliyinin təminatı üçün ilk növbədə müstəqil laboratoriya və müstəqil məhkəmə sistemi olmalıdır, bu da yoxdur.

V.Məhərrəmli deyir ki, ölkədə qida sənayesi, ərzaq idxalı və yeyinti istehsalı oliqarx məmurların əlindədir, onlar da hakimiyyətin ən yuxarı eşalonundadırlar, digər tərəfdən, ölkədə korrupsiya, rüşvətxorluq tüğyan edir.

Ekspertə görə, belə halda hansısa institutun normal işləməsi mümkün deyil və bu mənada hakimiyyətin yaratdığı yeni qurum da korrupsiyalaşmış sistemin mənafeyinə xidmət edəcək.

Ölkənin su təminatı-su anbarları

"Azərbaycan" qəzeti "Su torpağın canıdır" sərlövhəli məqalədə aqrar sektorda su təminatının yer və rolunu dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, son illərədək ölkə iqtisadiyyatında gəlir gətirmək ağırlığı neft sənayesinin üzərinə düşürdü, amma son illərdə bu ağırlıq qeyri-neft sektoru ilə bölünüb.

Aqrar sektorun inkişafını sosial-iqtisadi baxımdan çox vacib sayan müəllifə görə, kənd təsərrüfatı ilk növbədə ərzaq təhlükəsizliyinin təminatı deməkdir: "Digər tərəfdən, aqrar sektorun inkişafı sosial problemlərin həlli baxımından da aktualdır. Belə ki, ölkə əhalisinin 48 faizi regionlarda yaşayır və dolanışıqları bilavasitə kənd təsərrüfatı ilə bağlıdır".

Kənd təsərrüfatının inkişafı üçün mükəmməl infrastrukturun vacibliyini vurğulayan müəllif deyir ki, aqrar sektorda su təminatının yaradılması ən vacib məsələdir.
Yazı müəllifi xatırladır ki, Azərbaycanın əsas su mənbələri xarici ölkələrdən qaynaqlanır, bu isə istənilən vaxt ciddi problemlər yarada bilər, odur ki, problem yarada biləcək səbəb aradan qaldırılır: "İrihəcmli su mənbələrinin yaradılması bu tədbirlərin sayəsində mümkün olub. Eləcə də son illər bu sahəyə əsaslı kapital qoyuluşu dəfələrlə artıb. 100-lərlə kilometr suvarma kanallarının, kollektor-drenaj şəbəkələrinin bərpası sayəsində min hektarlarla suvarılan torpaqların su təminatı, yaxşılaşıb, yeni suvarılan sahələr kənd təsərrüfatı dövriyyəsinə cəlb edilib, subartezian quyuları qazılıb".

Müəllif deyir ki, Taxtakörpü və Şəmkirçay su anbarlarının istifadəyə verilməsilə 200 min hektardan artıq əkin sahələrinin su təminatı yaxşılaşıb, 47 min hektar yeni suvarılan torpaqlar istifadəyə verilib.

Yazı müəllifi bildirir ki, təkcə Taxtakörpü su anbarının istifadəsinin ilkin mərhələsində Xızı və Siyəzən rayonlarında 10 min hektar əkin sahəsi suvarma suyu ilə təmin edilib ki, onun da 8 min hektarı yeni suvarılan torpaqlardır.

Yazıda vurğulanır ki, Şabran rayonunda isə 14 min hektara yaxın yeni suvarılacaq torpaqlarda meliorativ tədbirlər həyata keçirilib.

Ümumiyyətlə, son iki 2 il ərzində isə ölkənin şimal zonasında 12 min hektardan çox yeni suvarılan torpaqların istifadəyə verilməsi bölgədə iri kənd təsərrüfatı müəssisələrinin açılmasına imkan yaradıb.

Müəllif deyir ki, su infrastruktur layihələrinin icrası kənd təsərrüfatında məhsul istehsalının artımına da müsbət təsir göstərir və 2016-cı il ilə müqayisədə 2017-ci ildə məhsul istehsalı 4%, o cümlədən heyvandarlıq və bitkiçilik məhsulları 2,8% və 5,3% faiz artıb. Bu göstəricilərin əldə edilməsində sözügedən layihələrin rolunun olması isə şübhəsizdir.