Media-icmal 07.11.17

Ölkədə "ailə büdcəsi"nə mane olan "adətlər", Avropa məhkəməsinə şikayətlərin çoxalması, ölkənin energetika sahəsindəki durum bugünkü (7 noyabr, 2017-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır...

Ailə büdcəsi və "mərasim karuselləri"

"Azərbaycan" qəzeti "Ailə büdcəsində "dəb" xərcləri" sərlövhəli məqalədə (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=133125) azərbaycanlı ailələrində "ailə büdcəsi"ni və ona münasibəti dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, Azərbaycan ailələrinin demək olar ki, çoxunda "ailə büdcəsi" məsələsinə ciddi yanaşılmır, ailə büdcəsi hazırlamağın özü yumorla qarşılanır.

Amma yazı müəllifi bunun nə qədər ciddi məsələ olduğunu alman, fransız, yapon, İsveç xalqlarının həyatından nümunələr gətirməklə təqdim edir .

Müəllif deyir ki, Azərbaycan ailəsində maliyyə məsələlərinə məsuliyyətli ailə başçısı tutulur: "Kasıba əl tutmaq, zəkat vermək, qurban kəsmək, sədəqə paylamaq, yaşlı valideynin bütün qayğılarını çəkmək ailənin yazılmayan qanunlarıdır. Evin qazanan əli himayəsində kim varsa, hamısının xərcini çəkməlidir".

Müəllifə görə, burada şərq əxlaqından gələn notlar da var ki qazanc ailənin güzəranı üçündür, ömrün mənası övladların "ayağa qalxmasındadır".

Yazıda deyilir ki, bəzi gərəksiz olan adətlər də var və bu sırada toy və hüzr məclislərinin adları çəkilir: "Onlar ağır biyar kimi ailə büdcəsini elə dağıdır ki, bunu düşmən belə, istəsə edə bilməz. Toy və hüzr məclisləri büdcəyə divan tutur. Hətta o dərəcədə ki həmin mərasimlərdən sonra illərlə özümüzə gələ bilmirik".

Müəllif deyir ki, sadlıq sarayları toy qiymətlərini elə düzüb qoşur ki, toy sahibi ancaq xərclərlə başabaş qurtarmağı arzu edir.

Yazıda vurğulanır ki, sonra isə toyuna çağırdığın şəxslərin toylarına getmək də var, odur ki, bu zəncir qırılmır ki, qırılmır.

Orta səviyyəli gəliri olan ailənin ildə toylara 4-5 min pul xərclədiyini deyən müəllif bu "toy karuseli"ndə ailə büdcəsini idarə etməyin, nəyi isə artırmağın, gərəkli olan nəyi isə almağın mümkünsüzlüyünü nəzərə çatdırır.

Müəllif hüzr məclislərində də izafi xərclərin baş alıb getdiyini, üç, yeddi qırxı, qarabayramların qeyd edilməsini vurğulayır.

Yazıda islamın dəfn qaydalarına zidd olsa da böyük pula başa gələn qəbirüstlərinin də ailə büdcəsinə dəmir qayda kimi oturduğu kimi xatırladılır.

Müəllif hesab edir ki, bütün bu xərclər ailənin dincliyini, istirahətini, hətta gələcək planlarını belə əlindən alır.

Yazı müəllifinə görə, nəticədə ailə büdcəsi mərasim xərclərinə çevrilir və beləliklə ailələr, insanlar həyatını yaşamaq əvəzinə gününü təyinatından asılı olmayaraq mərasimləri yola verməklə keçirir.

Şikayətin qibləsi -Avropa Məhkəməsi

"Exo" qəzetində isə "Azərbaycanlılar Avropa İnsan Haqları Məhkəməsini evlərinin sökülməsi şikayətlərilə doldurublar" (http://ru.echo.az/?p=64263) sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif deyir ki, Avropa məhkəməsinə Azərbaycan vətəndaşlarından gələn şikayətlər artır və işlərin əksəriyyəti daşınmaz əmlak məsələsilə bağlıdır, belə ki, evlərin söklməsilə bağlı verilən kompensasiyalar onları razı salmır.

Yazıda deyilir ki, əmlak mülkiyyətçiləri bu kompensasiya verilməsinə yenidən baxılmasını istəyirlər, əks halda isə bu məhkəməyə şikayətlər artmaqda davam edəcək.

"Evlərin sökülməsinə görə kompensasiyanın məbləği şəhər sakinlərinin çoxu üçün ağrılı mövzudur. Hazirda hər kvadratmetr üçün 1500 manat kompensasiya nəzərdə tutulur, amma bu məbləğ çoxdan müəyyən edilib. Son iki ildə istər makroiqtisadiyyatda, istərsə də birbaşa mənzil bazarında köklü hadisələr baş verib.

Dollarla hesabladıqda daşınmaz əmlakın qiyməti enmiş görünür, amma manatla ifadədə istər ilkin, istərsə də təkrar bazarda qiymətlər bahalaşıb. Odur ki, ən yüksək 1500 manat ödəniş bugünkü tələblərə cavab vermir". Daşınmaz əmlak bazarında mövcud durumu qəzetə ekspert Rəşad Əliyev belə şərh edir.

Ekspert deyir ki, bütün obyektləri eyni qiymətlə hesablamaq olmaz və buna fərdi yanaşılmalıdır, çünki bəzən bazarda iki oxşar obyektin satış qiymətində belə iki dəfə fərq ola bilir.

R.Əliyev vurğulayır ki, Azərbaycan məhkəmələrində daşınmaz əmlakla bağlı ədalətli qiymət məsələsinə nail olmaq çətindir, belə ki, məhkəmələr həmişə dövlətin mövqeyini müdafiə edirlər: "Odur ki, mülkiyyətçilərin çoxu obyektiv qərar ala bilməyəcəklərini yəqin edərək ədaləti Avropa məhkəməsində axtarmalı olurlar".

Ekspert hesab edir ki, buradan problemdən vahid çıxış yolu qiymət meyarlarına yenidən baxmaq və kompensasiyanın məbləğini artırmaqdır, əks halda şikayət artımı yüksələcək, məhdudiyyətlər qoyulması pozuntu və ədalətsizliyə səbəb olur.

Yazıda vurğulanır ki, hər bir mülkiyyətin fərdi qaydada hesablanması ən başlıca məsələdir.

Müəllif isə öz növbəsində xatırladır ki, mülkiyyət hüququnun pozulması ilə bağlı Avropa məhkəməsi Azərbaycandan 120 şikayəti araşdırır və bütün şikayətlərin əsasında mənzil və ya obyektlərin sökülməsi, ədalətli kompensasiya ödənilməməsi dayanır, yerli məhkəmələr isə şikayətçilərin ədalətli kompensasiya ilə bağlı iddialarını rədd edib.

Digər ekspert Elnur Fərzəliyev isə deyir ki, Bakının rayonlarında torpaq və əmlak qiymətləri fərqli olduğu üçün mülkiyyətin dəyərləndirilməsi qiymətləri də fərqli olmalıdır və bütün rayonlar üzrə eyni dəyərləndirmə qiyməti tətbiq etmək yolverilməzdir.

Borc üzərində üzən şirkətlər

"Novoye Vremya" qəzetində isə diqqəti "Azərenerji və "Azərişıq" titrəyir"

(http://www.novoye-vremya.com/w110545/.../#.WgCad2i0PIU) sərlövhəli məqalə cəlb edir.

Müəllif energetika sahəsində ölkənin durumunu araşdırır və deyir ki, soyuqların başlaması həm də energetika sahəsində korrupsiyaya qarşı mübarizənin başlaması zamanı olur.

Yazıda "Azərişıq"ın 2016-cı ili 25 milyon 636439,15 manat ziyanla başa vurduğu deyilir və bu sahədə əsas problem kimi iki məsələ göstərilir: "Bunun biri elektrik enerjisi sistemində itkilərlə bağlıdır, bunu avtomatlaşdırma və modenləşdirmə ilə aradan qaldırmaq olar. İkincisi, sistemdə olan korrupsiya məsələsidir ki, bunu təxirə salmadan həll etmək lazım gəlir. Bu korrupsiya isə dövlətsatınalmalarında baş verir, milyonlarla ölçülür və bunu artıq hüquq-mühafizə orqanları araşdırmalıdır. "Azərişıq"ın aksiyaları 100% dövlətə aid olduğu üçün burada söhbət büdcənin talan olunmasından gedir".

"Azərenerji"yə gəlincə müəllif deyir ki, son 6 ildə bura 6 milyard dollar vəsait yatırılıb, halbuki, bu məbləğə ölkənin enerji sistemini tam şəkildə yenidən qurmaq mümkün idi və bu yatırımın 50%-i xarici kreditdir: "Azərbaycanda isə sovet dönəmindən qalan sistem iflic olub, "Azərişıq" "Azərenerji"yə borclarını ödəyə bilmir, "Azərenerji" də bu səbəbdən Dövlət Neft Şirkətinə qaz verilməsinə görə I rüb üçün 350 milyon manat borclu qalıb".

Müəllif isə bunu iri şirkətlərin maliyyə intizamını pozması kimi dəyərləndirir və deyir ki, sonuncunun 2016-cı il üçün debitor borcu daha 524,257 milyon manat artıb.

Müəllif deyir ki, bu borcların artması heç də yaxşı hal deyil, belə ki, bu "Azərenerji"nin maliyyə durumunun pisləşməsi, xarici kreditorlar qarşısında öhdəliklərini yerinə yetirə bilməməsi deməkdir.

Yazı müəllifinə görə, bu zaman ya kreditlərin ödənilməsi üçün əlavə vaxt istəniləcək, ya da yenə dövlət vəsaiti mənasız işə xərclənəcək.

Müəllif xatırladır ki, istər elektrik, istərsə də qaz verilməsinə görə qiymətlər bahalaşdı, bununla yenə də elektrik təminatçısı öz işini nizamlaya bilmədi. Bu durumun nə zaman düzələcəyi də bəlli deyil.

Müəllifə görə, hökumət elektrik enerjisi üçün tarifləri artırmağa razı olmayacaq, digər tərəfdən isə elektrik enerjisinin maya dəyəri artır, bu da təşkilatın səmərəsiz fəaliyyətinin göstəricisidir .

Müəllifə görə, "Azəreneji"dəki durum "Azərişıq"ı da silkələyir, bu rentabelli qurum da hamının gözü önündə ziyanla işləyən quruma dönür. --0--