Media-icmal 11.03.20

Neftin qiymətinin enməsi ölkə mediasında prioritet olaraq qalmaqda davam edir. Media bu müstəvidə hökumətin ələ aldığı tədbirlər, bu tədbirlərə baxış və neftin qiymətinin yüksəlməsi ehtimalları və s. məsələlər barəsində yazır...

“Azərbaycan” qəzeti martın 10-da Azərbaycan Nazirlər Kabinetində keçirilmiş müşavirəni dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, müşavirə Baş Nazir Əli Əsədovun sədrliyi ilə keçirilib və qlobal enerji bazarındakı vəziyyətin Azərbaycan iqtisadiyyatına təsiri müzakirə obyekti olub.

Müşavirədə deyilənə görə, bir tərəfdən koronavirus infeksiyasının qlobal iqtisadiyyata mənfi təsirləri, digər tərəfdən əsas neft ixracatçıları arasında hasilatın həcmi barədə fikir ayrılığının yaranması dünya bazarında neftin qiymətinin kəskin ucuzlaşmasına səbəb olub.

Müəllif əlavə edir ki, Azərbaycan hökuməti ölkə iqtisadiyyatına mənfi təsirlərin neytrallaşdırılması üçün preventiv tədbirlər planlarına malikdir və neftin qiymətinin kəskin ucuzlaşmasının tədiyə balansına təsirlərinin proqnoz ssenariləri hazırlanıb. Bu ssenarilərə uyğun olaraq, zərurət yarandığı hallarda müvafiq sabitləşdirici tədbirlər paketi həyata keçiriləcək.

Müşavirədə bu da vurğulanıb ki, baş verən neqativ iqtisadi meyllər fonunda belə Azərbaycan iqtisadiyyatı dayanıqlılıq nümayış etdirir, iqtisadiyyat inkişaf edir və genişlənir, eləcə də ölkə iqtisadiyyatı 2014-cü ildən başlanan qlobal maliyyə-iqtisadi böhranı dövründən daha dayanıqlıdır.

Bununla yanaşı, neft bazarında və qlobal iqtisadiyyatda baş verən hadisələrə qarşı ölkə iqtisadiyyatının kifayət qədər yüksək maliyyə immuniteti və təhlükəsizlik "yastığı" mövcuddur.

Valyuta bazarında sabitliyin və manatın məzənnəsinin qorunması məqsədilə zəruri tədbirlər görülməsi üçün bütün imkanlar vardır. Həm monetar, həm də iqtisadi siyasətin digər istiqamətləri üzrə nəzərdə tutulan tədbirlər inflyasiyanın hədəflənən səviyyədə saxlanılmasını təmin edəcək.

Müşavirədə deyilənə görə, 2020-ci il üçün qəbul edilmiş dövlət büdcəsi üzrə bütün sosial layihə və öhdəliklər nəzərdə tutulan qrafik üzrə tam həcmdə və vaxtında icra olunur, heç bir sosial layihənin təxirə salınması nəzərdə tutulmur.

Müəllif deyir ki, tədbirdə vurğulanıb ki, istehlak bazarına ciddi nəzarət edilir və vəziyyətdən sui-istifadə etməklə baş verə biləcək süni qiymət artımına və əsassız qıtlığa qarşı sərt tədbirlər görüləcək.

“Azadlıqinfo”da dərc edilmiş “Hökumət böhranı gələcək nəsillərin pulu ilə həll etmək istəyir” sərlövhəli məqalədə isə iqtisadçı alim Qubad İbadoğlunun neft böhranından çıxışa dair düşüncələrinə yer verib.

O iddia edir ki, hökümət neftin yaratdığı böhranı neftdən yığılan pulları xərcləməklə aradan qaldırmaq istəyir və Maliyyə sabitliyi şurasının anti-böhran konsepsiyasının əsasını bu yanaşma təşkil edir.

Q.İbadoğlu martın 10-da bu məsələ ilə bağlı Nazirlər Kabinetində Maliyyə sabitliyi Şurasının keçirdiyi müşavirədən əldə etdiyi qənaətlərə istinadən deyir ki, hökümət “gələcək nəsillərin payı” kimi təqdim etdiyi Dövlət Neft Fondundakı aktivlərə göz dikib.

Q.İbadoğlu deyir ki, hökumət “təhlükəsizlik yastığı” kimi yalnız Mərkəzi Bankin 6,4 milyard dollar ehtiyatını nəzərdə tuta bilər, Neft Fondunun hazırda sürətlə dəyərsizləşən aktivlərinə əl uzatmaq isə gələcək nəsillərin payını da indidən böhrana yedirtmək deməkdir, buna yol vermək olmaz.

İqtisadçı hesab edir ki, ən geci bu il yanvarın 1-dən büdcədə qənaət rejiminə start verilməli idi, amma elə uzun illərdir ki, büdcə vəsaitləri davamlı olaraq korrupsiya vasitəsilə talan edilir.

Eyni zamanda, alim hökumətin müəyyən tədbirlər görülməsi üçün hansısa alətlərə malik olması barədə açıqlamasına cavab olaraq bu alətləri niyə açıqlamaması sualını ortya qoyur. 

Həm də Q.İbadoğlu vurğulayır ki, koronavirusun təsirlərindən xidmət, hotelçilik, turizm sektoru da yeni işsizlər ordusu yaradır.

İqtisadçı deyir ki, beynəlxalq maliyyə qurumlarının  hesablamalarına görə, Azərbaycan büdcəsində tarazlığı 1 barrel neftin 53 dollar səviyyəsində olması yarada bilər, neftin qiyməti isə o nöqtədən 17 dollar uzaqdadır və bu, hələ son hədd deyil.

“Müsavat.com” isə “Ekspert: Bu həftə neftin qiyməti 40 dollardan yuxarı yüksələ bilər” sərlövhəli məqalədə ekspert İlham Şaban dünya neft bazarında neftin qiymətinin ehtimal edilən artımından danışır.

İ.Şabanın sözlərinə görə, martın 18-də Neft İxrac Edən Ölkələr Təşkilatının (OPEC) Texniki Komitəsinin iclası keçiriləcək və bu iclasda martdan sonrakı dövr üçün neftin həcmləri ilə bağlı yeni tövsiyələr verilərək formalaşdırılmalıdır. Ekspert əlavə edir ki, neftin qiyməti dünəndən bu günə (martın 9-undan 10-una) artıq 7% artıb: “Artıq şok effekti keçmək üzrədir. Nəticə etibarı ilə biz bu həftə ərzində neftin qiymətində 40 dollardan yuxarı bir səviyyəni görəcəyik”.

Ekspertə görə, martın sonuna neftin qiymətinin 45-50 dollar/barel civarında olmasını görəcəyik: “Bu, bir şok effekti idi və bundan sonra bazar iştirakçıları daha soyuqqanlı addımlar atacaqlar… Hazırki şəraitdə neftin bir barelinin 45-50 dollar olması bazar üçün daha da məqbuldur... Bugünki gün üçün bu qiymət də reallığı əks etdirən bir qiymət hesab edilə bilər”.

İ.Şaban hesab edir ki, neftin bir bareli bu qiymətdə olsa, Azərbaycanın dövlət büdcəsinə yenidən baxılmasına ehtiyac olmayacaq: “Çünki Maliyyə Nazirliyinin Yeni Büdcə Qaydalarına əsasən, neftin bir barelinin qiymətinin 40 dollara qədər düşməsi büdcəyə gələn gəlirlərin 1,6% aşağı azalması deməkdir. Bu da təxminən 400 milyon manat təşkil edəcək. Bu isə olduqca kiçik bir rəqəmdir”.