Media-icmal 21.01.20

Seçki hüququnun  cəmiyyət üçün önəmi, qeyri-ərzaq bazarında və daha sonra alınması öhdəliyi ilə satışa çıxarlan kirayə mənzillərin bahalığı ətrafında müzakirələr və s. məsələlər medianın aparıcı mövzulardandır.

Seçkinin cəmiyyət üçün önəmi

“Azərbaycan” qəzeti “Seçki hüququnun cəmiyyət üçün önəmi çox böyükdür” sərlövhəli məqalədə seçki hüququnun əhəmiyyətini dəyərləndirir.

Müəllif  seçki hüququnun gerçəkləşdirilməsi barədə Ombudsman Aparatının rəhbəri  Aydın Səfixanlı ilə söhbətləşir.

A.Səfixanlı deyir ki Azərbaycanda vətəndaşların seçki hüququnun həyata keçirilməsi üçün istər qanunvericilik, istərsə də təcrübi baxımdan geniş imkanlar yaradılıb.

Aparat rəhbərinə görə, seçki hüququ dövlət orqanlarının təşkilində birbaşa vətəndaşın təsirini ifadə edən, dövlət hakimiyyətini legitimləşdirən əsas amillərdən biridir: “Cəmiyyət üçün seçki hüququnun önəmi çox böyükdür. Burada konkret şəxslərin deyil, bütöv halda cəmiyyətin mənafeyi nəzərdə tutulur. Konstitusiyanın 56-cı maddəsinə əsasən Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarının dövlət orqanlarına seçmək və seçilmək, habelə referendumda iştirak etmək hüququ var”, deyə A.Səfixanlı bildirib

A.Səfixanlı əlavə edir ki, 2020-ci il fevral ayının 9-da Azərbaycanda keçiriləcək parlament seçkilərində iştirak etmək üçün dairə seçki komissiyaları üzrə qeydə alınan namizədlərin sayının çoxluğu, seçki öncəsi sağlam rəqabət mühitinin mövcud olması, hər bir namizədə bərabər imkanların yaradılması məhz passiv seçki hüququnun daha səmərəli təmininə xidmət edir.

Aparat rəhbəri vurğulayıb ki, müsbət beynəlxalq təcrübədən yararlanaraq Azərbaycan seçki qanunvericiliyinin təkmilləşdirilməsi vətəndaşların seçmək imkanının, yəni, aktiv seçki hüququnun da səmərəli həyata keçirilməsinə geniş imkanlar yaradıb. “Ötən dövrlərdə keçirilmiş seçkilərdə apardığımız müşahidələrin nəticəsi olaraq bildirmək istərdim ki, ümumilikdə seçkilər əhalinin yüksək fəallığı şəraitində, demokratik, azad, şəffaf, ədalətli, qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada və nizam-intizamla keçirilib, vətəndaşların seçki hüquqları təmin olunub, seçicilər üçün seçki hüquqlarının həyata keçirilməsi ilə bağlı lazımi şərait yaradılıb”.

A.Səfixanlının deməsinə görə, hər hansı bir dövlət qurumunun nümayəndələri və ya polis tərəfindən seçki prosesinə müdaxilə halı müşahidə edilməyib və parlament seçkiləri də Konstitusiyaya, Seçki Məcəlləsinə və beynəlxalq standartlara uyğun şəkildə əhalinin yüksək fəallığı ilə keçiriləcək.

Bu bahalıq tendensiyası davam etsə

“Yeni Sabah.az”da isə “Bu tendensiya növbəti aylarda davam etsə...” - Qiymətlərdəki qəribəlik nədən xəbər verir?” sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif qiymət artım ilə bağlı iqtisadçı-ekspert Natiq Cəfərli ilə əlaqə söhbətləşir.

Müəllif 2019-cu ilin dekabr ayında Azərbaycanın qeyri-ərzaq bazarında maraqlı bir tendensiyanın müşahidə edildiyini bildirir: “Bir sıra malların (geyim, ayaqqabı, parçalar, xalça və digər döşəmə örtükləri, mebel və ev aksessuarları, divar kağızları, yağlar, sulu boya, soyuducular, velosipedlər, tozsoranlar) qiymətləri artdı, digərlərinin qiyməti isə (kondisionerlər, mobil telefonlar, televizorlar, kəsilmiş taxta və sintetik yuyucu vasitələr) əksinə azalıb.

Bundan irəli gələrək müəllif ekspertə ilin sonunda qeyri-ərzaq məhsullarının qiymətlərinin qəribə dinamikasının mövsümi olaraq təkrarlanması, yoxsa yeni qiymət artımı dalğasının gözlənilməsi kimi suallar ünvanlayır.

“Bu cür tendensiyalar adətən mövsümi xarakter daşıyır”deyə N.Cəfərli “Yeni Sabah”a açıqlamasında bildirib.

“Yeni il qabağı müəyyən hədiyyələrin alınması və tələbatların artması bəzi qeyri-ərzaq mallarının qiymətində artım dinamikasına səbəb olub. Məsələn mobil telefonların qiymətinin azalmasının texniki səbəbi də var. Belə ki, dünya bazarında,  o cümlədən Azərbaycan bazarında da aylar, həftələr keçdikcə yeni modellərin qiymətlərndə enmələr baş verir. Lakin istər qiymət artımı, istərsə də azalması kəskin xarakter daşımır. Yəni, bu dəyişim, insanların davranış qaydaları, Yeni il bayramı və ya texniki səbəblərə görə də ola bilər” deyə N.Cəfərli əlavə edir.

Ekspertə görə, istər qiymət artması və ya azalması ilə bağlı 5 və daha artıq faizdən çox dəyişiklik baş versə onda mütləq araşdırma aparılmalıdır: “Əgər bu tendensiya növbəti aylarda davam etsə, həm gömrüyün, həm verginin və yaxud da Statistika Komitəsinin verdiyi digər məlumatların analizi şəklində bir araşdırmaya ehtiyac yaranır. Ona görə də bundan sonrakı ayların da statsitikasına nəzər yetirmək lazımdır. Yanvar-fevral aylarının məlumatları açıqlananda bu tendensiyaların davamını görsək, artıq daha ciddi izləmək lazım olacaq”, -ekspert bildirir. 

N.Cəfərli qiymətlərin idxal və ya ixrac komponentindən nə dərəcədə asılı olması məsələsinə də toxunub: “İdxal və ixrac daha çox tələbatla bağlıdır. Nəticə etibarilə yenə insan davranışları ilə bağlılıq müşahidə edilir. İş adamları da müşahidə etsələr ki, hər hansı bir məhsul növünə tələbat artır, həmin məhsulun gətirilməsi və satışını daha cəlbedici hala gətirirlər”. 

Kirayə mənzillərin iki dəfə bahalığı

“Yeniavaz.az”da isə “Kirayə yolla mənzil sahibi olmaq istəyənlərə bəd xəbər - qiymətlər 2 dəfə..” sərlövhəli məqalə diqqəti çəkir.YY

Müəllif bu ilin yanvar ayından əhaliyə sonrası alınma ilə vətəndaşlara kirayə evlərin təqdim edilməsi barədə bildi gerir. 

Müəllifin deməsinə görə, belə mənzillər Bakıda, Bakı ətrafı ərazilərdə, Sumqayıt və Xırdalan şəhərlərində təklif edilir.

Müəllif əlavə edir ki, bu il yanvarın 22-dən mənzilləri satmaq öhdəliyi ilə kirayəyə vermə mexanizmi çərçivəsində elektron müraciətlərə başlanılacaq, artıq satmaq öhdəliyi ilə kirayəyə veriləcək mənzillərin yerləşdiyi ünvanlar və qiymətləri barədə məlumatlar açıqlanıb.

Açıqlanan məlumatlara görə, İpoteka və Kredit Zəmanət Fondu kirayə yolu ilə mənzil sahibi olmaq istəyənlərə 331 mənzil təqdim edəcək, təqdim olunan mənzillər Bakının Nizami  (208 mənzil) və Xətai (40 mənzil) rayonlarında, həmçinin Xırdalan (58 mənzil) və Sumqayıt (25 mənzil) şəhərlərində yerləşir.

Müəllifə görə, diqqət çəkən məsələ mənzillərin qiymətilə bağlıdır: “İpoteka və Kredit Zəmanət Fonduna istinadən yayılan qiymətlər real bazar qiymətlərindən dəfələrlə yüksəkdir. Məsələn, Xırdalan şəhərində (21-i məhəllə 15) yerləşən və sahəsi 68,3 kvadratmetr olan 1 otaqlı mənzilin qiyməti 127,3 min manat göstərilib.

Rəqəmlərdə də görüdüyü kimi, bu mənzilin kvadratmetri 1 864 manat təşkil edir. Məlum məsələdir ki, Xırdalanda 65-70 kvadratmetr sahəsi olan mənzillərin real bazar qiyməti İpoteka və Kredit Zəmanət Fondunun göstərdiyi qiymətdən ən azı 2 dəfə ucuzdur”.

Müəlifə görə, hətta bü kateqoriya mənzillər 8%-lik adi ipoteka krediti ilə alındığında belə yekun ödəniş kirayə mənzillər üçün ödəniləcək məbləğdən az olur. “Məsələn, bankdan 8% ilə 25 il müddətinə 50 min manat ipoteka krediti alıb Xırdalan şəhərində 65-70 kvadratmetr mənzil satın alsanız, yekunda ödəyəcəyiniz məbləğ 117 min manat olacaq. Halbuki,  İpoteka və Kredit Zəmanət Fondunun 25 il müddətinə kirayə ödəmək yolu ilə təqdim etdiyi 68,3 kvadratmetr mənzil üçün yekunda ödəyəcəyiniz məbləğ 127,3 min manat olacaq”, deyə müəllif fərqi göstərir.

Müəllif deyir ki, bundan başqa kirayə ödəmək yolu ilə təqdim edilən mənzillərin qiyməti yüksək olduğu üçün ilkin ödəniş kimi tələb olunan (12 aylıq) vəsait və aylıq ödənişlər də yüksək olur: “Kirayə ilə Xırdalan şəhərində 127,3 min manatlıq (68,2 kvadratmetr) mənzilə sahib olmaq üçün 25 il müddətində hər ay 425 manat, ilkin ödəniş kimi isə 5100 manat ödəmək lazımdır. Ancaq 50 min manat məbləğində ipoteka krediti götürüldüyü zaman isə 25 il müddətində hər ay 390 manat və ilkin ödəniş kimi isə 7500 manat ödəmək lazımdır”.