Media-icmal 21.07.18

İtaliya prezidentinin Azərbaycana səfəri fonunda Azərbaycan-Avropa Birliyi tərəfdaşlığına baxış, yarımçıq qalmış meqalayihələrin perspektivi, ölkənin enerji sistemindki vəziyyət bugünki (21 iyul, 2018-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır...

Avropa Birliyinin Cənubi Qafqazda əsas tərəfdaşı

"Azərbaycan" qəzeti "Azərbaycan Avropa İttifaqının Cənubi Qafqazda əsas siyasi-iqtisadi tərəfdaşıdır" sərlövhəli məqalədə Azərbaycan-Avropa Birliyi münasibətlərini dəyərləndirir.

Müəllif bu münasibətlərə İtaliya prezidenti Secio Mattarellanın bu günlərdə Azərbaycana baş tutmuş səfəri fonunda baxır.

Müəllif bu səfəri və səfər çərçivəsində keçirilən görüşləri, səslənən bəyanatları, imzalanan yeni sənədləri, Sumqayıtda polipropilen zavodunun açılışını iki ölkə arasındakı strateji tərəfdaşlığın yeni inkişaf mərhələsi adlandırır.

Müəllif deyir ki, zavodun açılşında çıxış edən dövlət başçısı İlham Əliyev bu müəssisənin yaradılmasını İtaliya-Azərbaycan dostluğunun təzahürü və

İtaliya şirkəti olan "Maire Tecnimont"un "gözəl bir əsər" yaratması adlandırıb.

"Düzdür, bizim neft-qaz sektorunda böyük inşaat işlərimiz həyata keçirilib - böyük platformalar, qazma qurğuları, ancaq qeyri-neft sektorunda bu, ən böyük və ən son texnologiyalara malik olan müəssisədir".

Yazı müəllifi deyir ki, dövlət başçısı son 15 il ərzində Azərbaycana 250 milyard dollara yaxın sərmayə qoyulduğunu və tikilən yeni zavodun timsalında bunun aydın göründüyünü bildirib.

"Azərbaycan" yazır ki, "SOCAR Polymer" zavodları ildə 19 növ olmaqla 184 min ton polipropilen və 12 növ olmaqla 120 min ton yüksəksıxlıqlı polietilen istehsal edəcək, bu məhsullar sahibkarlıq subyektlərinin xammalla təchiz olunmasında əhəmiyyətli rol oynayacaq.

Müəllif vurğulayır ki, polipropilen zavodunun istifadəyə verilməsi və ilin sonunda polietilen zavodunun işə düşməsilə ölkənin ixrac potensialı böyük dərəcədə artacaq, hər iki zavodda ildə 300 min ton məhsul istehsal olunacaq və məhsulun 70 faizi xarici bazarlara ixrac ediləcək. Bu zavodların fəaliyyəti 500-dən çox yeni iş yerinin açılması, ölkənin qeyri-neft sektorunun inkişafına zavodun çox böyük dəstəyi deməkdir.

Məqalə müəllifi deyir ki, İtaliya Azərbaycanın bir nömrəli ticarət tərəfdaşıdır, əsas məqsəd də ticarət əlaqələrinin çoxşaxəli olması və bir çox sahələri əhatə etməsindən ibarətdir.

Müəllif bildirir ki, Bakıda keçirilən Azərbaycan-İtaliya biznes forumunda son 15 ildə Azərbaycana 250 milyard dollara yaxın xarici və yerli sərmayə qoyulduğu deyiləcək, İtaliya şirkətlərinə ölkəyə daha çox sərmayə yatırmaq çağırışı edilib, xarici sərmayənin qorunmasının qanun çərçivəsində yüksək səviyyədə təmin olunduğu bildirilib.

Yarımçıq qalmış meqalayihə "taleləri"

"Müsavat.com" saytında isə "Yarımçıq qalan böyük layihələr..." sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif deyir ki, bu və ya digər səbəblər üzündən 10-larla sahibkar müflis olub, bir çoxlarının başladığı meqalayihələr yarımçıq qalıb, bəzi belə layihələri dövlət sahibkarın əlindən almayıb və belə işlərdən biri iş adamı İbrahim Nerhrəmlinin "Xəzər adaları" layihəsidir.

Müəllif deyir ki, Xəzər dənizinin içində şəhərcik salınmasını nəzərdə tutan bu layihənin icrası üçün Beynəlxalq Bankdan 800 milyon manat kredit götürülüb: "İ.Nehrəmlinin açıqladığı məlumata görə, indiyədək layihə çərçivəsində görülən işlərə 1 milyard dollara yaxın vəsait sərf olunub. Hazırda layihə üzrə bütün işlər dayandırılıb, tikintilər yarımçıq saxlanılıb".

Müəllifə görə, bu məsələnin maraqlı tərəfi budur ki, Beynəlxalq Banka digər borclulardan fərqli olaraq, hökumət kredit borcunun əvəzi kimi layihəni İ.Nehrəmlidən almayıb.

Müəllif ekspert Natiq Cəfərli ilə "Xəzər adaları"nın, habelə buna bənzər yarımçıq layihələrin dövlətin müdaxiləsi ilə yenidən dirçəldilməsi, investorların cəlb edilməsi və qazanc yerinə çevrilməsi mümkünlüyünü müzakirə edir.

Sualı cavablandıran iqtisadçı ekspert Natiq Cəfərli isə deyir ki,belə layihələrin qiymətləndirilməsi düzgün aparılmayıb: "Beynəlxalq Bankdan kredit ayrılan bir sıra layihələr üçün böyük vəsaitlər xərclənib, hətta kredit vəsaitləri belə ciddi mənimsəmələrlə icra olunub. Bunlar çox bahalı, həm də dəyəri reallıqda olduğundan dəfələrlə şişirdilmiş layihələrdir".

N.Cəfərli hesab edir ki, dövlət kredit borclarının əvəzi olaraq bu layihələrə əl qoysa belə, sonradan onları satmaqla sərf etdiyi məbləği əldə edə bilməyəcək, bu isə dövlətin zərərdə qalması, itkilərlə üzləşməsi deməkdir, ona görə də sərmayədar tapılması, obyektlərin özəlləşdirilməsi zamanı dövlət itkilərə hazır olmalıdır.

Konkret "Xəzər adaları" layihəsinə gəlincə, N.Cəfərli hesab edir ki, bu layihənin absurd olduğu ilk gündən bəlli idi: "Deyirdilər ki, 120 milyard dollara başa gələcək. Bu qədər böyük vəsait hesabına icra ediləcək layihə heç zaman gəlirli ola bilməz".

Ekspertə görə, bu layihəyə investor cəlb etməyin ən optimal yolu oranı vergisiz bir əyləncə zonası elan etmək, kazinoların azad fəaliyyətinə icazə vermək, kafelər, əyləncə mərkəzləri tikməkdir.

N.Cəfərli hesab edir ki, "Xəzər adaları"nda buna icazə verilsə, oradakı fəaliyyətlər vergidən azad olunsa, layihənin davamı üçün investor tapmaq çətin olmaz, layihə üçün alınmış kreditlərin bir qisminin qaytarılmasını təmin etmək olar.

Enerji sistemi hansı uğurlardan danışır?

"Novoye Vremya" qəzetində "Azərişıq uğurlar barədə raport verir" sərlövhəli məqalə diqqət cəlb edir.

Müəllif bu il iyulun 3-də Mingəçevir istilik Elektrik Stansiyasında baş vermiş blekautu xatırladaraq, ölkənin energetika sistemində problemin "boy" vermədiyini bildirir və enerji təminatının vəziyyətini müzakirəyə çıxarır.

Həm də bu fonda "Azərişıq"ın paytaxt Bakıda və bir sıra rayonlarda fasiləsiz enerji verilməsi barədə elektrik stansiya və yarımstansiyalarında görülən işlərlə bağlı hesabatına etimadsız yanaşır.

Yazı müəllifi ölkəninn energetika sistemində inkişaf olduğunu inkar etməsə də, əhalinin fasiləsiz enerji ilə təmin edilməsi barədə danışmağın hələ tez olduğunu deyir: "Elektrik nəqli məsələsində fasilələr Bakının mərkəzi rayonlarında da, əyalətlərdə də baş verir. Ötən əsrin 90-cı illərilə müqayisədə enerji təminatında müsbət dəyişiklik var, amma problemlər də qalır, onlar barədə susmaq olmaz".

Müəllif hesab edir ki, əgər ölkənin eneri sistemində hər şey qaydasında olsa idi, əhali bu yaxınlardakı problemləri yaşamazdı: "Hətta kiçik bir kataklizm ölkəni iflic hala sala bilirsə, necə demək olar ki, enerji təsəsrrüfatı yaxşı vəziyyətdədir? Bunun gizlini yoxdur ki, o qədər də güclü olmayan yağış Bakının yarısını elektriksiz qoya bilir. Belə bir vəziyyətdə ancaq yaxşılar barədə necə raport vermək olar?".

Məqalə müəllifi deyir ki, dövlət ölkənin enerji sisteminə milyardlarla vəsait qoysa da, fasilələr yenə özünü göstərir və əgər anomal istilər qəzaya səbəb ola bilirsə, deməli heç də hər şey yolunda deyil.

Müəllif xatırladır ki, hətta təbiət şıltaqlığı olmadan da elektrik enerjisi sahəsində fasilələr yaranır, belə ki, paslanmış elektrik naqilləri də fasilə yarada bilir, yəni enerji sisteminin səmərəli işi bir çox amillərdən asılıdır.

Yazı müəllifi deyir ki, ölkə özünü elektriklə tam təmin edə bilmir, qonşu dövlətlərdən almalı olur.

Müəllifə görə, elektrik enerjisi təminatında fasilələr yaranmasının səbəblərindən biri də bu sahədəki məmurların məsuliyyətsizliyi və səriştəsizliyidir, bu sahədə həm də ixtisaslı mütəxəssis qıtlığı yaşanır.

Məqalə müəllifi hesab edir ki, "Azərişıq" rəhbərliyi uğurlardan danışmaq əvəzinə, işığa olan yüksək tariflərə baxsa yaxşıdır, ölkənin neft, qaz, elektrik eneji mənbəyi var, amma elektirk tarifləri bu mənbələrdən məhrum ölkələrdəkindən də bahadır.

Müəllif deyir ki, dövlətlə yanaşı, beynəlxalq maliyyə insitutları da Azərbaycanın enerji sisteminə pullar ayırır, amma problemlər azalmır ki, azalmır.

Müəllif hesab edir ki, ölkənin enerji sistemində islahatlar olmadan əhali elektrik enerjisi verilməsi sahəsində fasilələrlə hələ çox üzləşəcək.