Media-icmal 22.10.19

Qoşulmama Hərəkatının Bakı sammitinə hazırlıqlar, balıqçılığın taleyilə bağlı müzakirələr, islahatlara maneələrin aradan qaldırılması yolları və s. məsələlər bugünki medianın (22 oktyabr 2019-cu il) aparıcı mövzularındandır...

Qoşulmama Hərəkatnın Bakı sammiti hazırlıqları

"Azərbaycan" qəzeti "İlham Əliyev Dünyanı yenidən Bakıya toplayır" sərlövhəli məqalədə Qoşulmama Hərəkatına (QH) üzv ölkələrin dövlət və hökumət başçılarının Bakıda keçiriləcək XVIII Zirvə Görüşünün əhəmiyyətini dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, oktyabrın 25-26-da keçiriləcək zirvə görüşü "Bandunq Prinsiplərini rəhbər tutmaqla müasir dünyanın çağırışlarına birgə və adekvat cavab verilməsini təmin etmək" mövzusuna həsr olunacaq.

Yazı müəllifi əlavə edir ki, 1961-ci ildə yaradılan QH beynəlxalq sülh, təhlükəsizlik və inkişafa dair məsələlərin müzakirə edildiyi mühüm beynəlxalq foruma çevrilib. Hərəkat daxilində razılaşdırılmış mövqe BMT Baş Assambleyası çərçivəsində qərarların qəbuluna təsir baxımından əhəmiyyətli rol oynayır.

"Xüsusən, BMT-nin islahatı üzrə illərdən bəri aparılan proseslərdə irəliləyişin əldə olunmaması alternativ format kimi Qoşulmama Hərəkatının beynəlxalq önəmini daha da artırıb, "soyuq müharibə" dövrü başa çatsa da, hərəkat aktuallığını itirməyib", deyə müəllif Hərəkatın zəruriliyini əsaslandırır.

Məqalə müəllifi deyir ki, QH üzvlərinin sayına görə BMT-dən sonra dünya dövlətlərinin təmsil olunduğu ən böyük siyasi təsisatdır, hazırda onun sıralarında 120 dövlət birləşib, daha 17 dövlət və 10 beynəlxalq təşkilat müşahidəçi kimi təmsil olunur.

Müəllif vurğulayır ki, Azərbaycan neçə 10 illərdir ki, bir çox beynəlxalq qurumlarla sıx əməkdaşlıq edir, QH-nin isə 2011-ci ildən tamhüquqlu üzvüdür.

Müəllifin sözlərinə görə, QH-yə üzvlük Ermənistan-Azərbaycan Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı Azərbaycanın mövqeyinə daha çox dəstəyin əldə edilməsinə töhfəsini verib.

Yazı müəllifi deyir ki, 2016-cı ilin sentyabrında Hərəkatın XVII Zirvə Görüşündə növbəti sammitin Bakı şəhərində keçirilməsi və 2019-2022-ci illərdə sədrliyin Azərbaycana həvalə edilməsi barədə qərar qəbul edilib.

Müəllifə görə, QH-nin XVIII Zirvə Görüşünə evsahibliyi üçün Bakının seçilməsi Prezident İlham Əliyevin uzaqgörən siyasətinin məntiqi nəticəsidir.

Yazının sonunda isə oxuyuruq: "QH-nin beynəlxalq münasibətlərdə rolu və nüfuzunun artırılması, beynəlxalq sülh və təhlükəsizliyin qorunması və möhkəmlənməsi, habelə Hərəkatın beynəlxalq münasibətlərin müasir dövrdə üzləşdiyi qlobal çağırışların öhdəsindən gəlməsi üçün səylərini əsirgəməyəcək".

Bu şirkət fəaliyyətini dayandıra biləcəyini deyir

"Marja.az"da isə "Sənaye məhəlləsinin şirkəti fəaliyyətini dayandıra bilər - hər gün ziyana gedirik" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif Neftçala Sənaye Məhəlləsinin iştirakçısı (rezidenti), balıq istehsalçısı olan "Azproduct" MMC-nin sahibi Şamxal Məmmədovla şirkətin gələcək taleyi barədə söhbətləşir.

Ş.Məmmədov deyir ki, şirkət fəaliyyətini dayandırmaq məcburiyyətində qala bilər, belə ki, Neftçalada balıq limanının olmaması şirkətin xammalı (kilkəni) keyfiyyətli şəkildə əldə etməsini çətinləşdirir.

İş adamı deyir ki, 2016-cı ildə ona Naftçala Sənaye Məhəlləsinə investisiya yatırmaq təklif edilib və hər bir çətinliyin aradan qaldırılacağı vədi verilib:

"Mənə sənaye məhəlləsinə investisiya yatırmaq təklif edilən zaman İqtisadiyyat Nazirliyinə bildirdim ki, Neftçalada balıq limanı olmasa işləmək çətin olacaq. Onlar narahat olmamağımı, liman imkanının yaradılacağını, her şeyin yaxşı səviyyədə olacağını bildirdilər. İki il ötməsinə baxmayaraq, liman problemi həllini tapmayıb".

Ş.Məmmədov deyir ki, şirkət Xəzər kilkələrini donduraraq satışa göndərməklə məşğul olur, keyfiyyətli hazır məhsul üçün kilkə tutulduqdan qısa müddət sonra emala göndərilməlidir, amma liman olmadığından gəmilərdən kilkənin boşaldılması yarım gündən çox çəkir, məhsulun 80%-inin keyfiyyəti aşağı düşür.

İş adamı deyir ki, səhər saat 7-dən başlayan boşalma axşam saat 4-də başa çatır, bu zaman yalnız səhərə yaxın ovlanmış və səhər ilk boşaldılan 20% kilkə istehsala yarayır, keyfiyyəti aşağı düşən kilkələr isə ucuz qiymətə heyvan yemi olaraq satılır: "Bazarda dondurulmuş, duzlu-ədviyyatlı kilkə məhsullarına təlabat var. Həmçinin Rusiyaya dondurulmuş kilkənin ixracı barədə müqaviləm var. Amma keyfiyyətli xammal olmadığından bazara daha çox hazır məhsul göndərə bilmirəm. Bu gün dondurulmuş kilkənin 1 kiloqramının zavod satış qiyməti 1 manat 20 qəpik olduğu halda mən kilkəni 50 qəpikdən heyvan yemi kimi satmağa məcburam. Böyük ziyana düşürəm. Əgər liman olarsa, kilkə gəmidən tez boşaldılıb emala göndərilər və itkim olmaz".

İş adamı problemlə bağlı aidiyyatı qururmlara müraciət etdiyini, amma hələ ki, həll olunmadığını, bildirir, problemin həlli üçün Kür çayının deltasına yığılmış lil təmizlənməli, delta dərinləşdirilməli, gəmilərin Kür çayına daxil olmasına imkan verilməlidir.

Ş.Məmmədov deyir ki, 3 illik zəhmətinin hədər getməsi riski yaranıb: "Əgər liman problemi həllini tapmasa "Azproduct" şirkətinin zavodu fəaliyyətini dayandıra bilər. Maliyyə itkisinə uzun müddət tab gətirə bilmərəm. Neftçala Sənaye Məhəlləsində qaz ilə bağlı da problem var. Qazın sənayeyə lazım olan təzyiqi yoxdur, bu problemlər istehsalı tam qurmağa imkan vermir".

"Azproduct" MMC balıq emalı və konservləşdirilməsi sahəsində fəaliyyət göstərir, müəssisəyə 1,7 milyon manat investisiya qoyulub.

Çıxış yolu - özəlləşdirmə

"Oxu.az"da isə "İslahatlara maneələri necə aradan götürmək olar?" sərlövhəli məqalə diqqət çəkir.

Sayt iqtisadçı-ekspert Pərviz Heydərovun islahatlara olan maneələrin aradan qaldırılması ilə bağlı düşüncələrinə yer verib.

İqtisadçı bu il oktyabrın 15-də keçirilmiş iqtisadi müaşvirədə dövlət başçısı İlham Əliyevin islahatlara maneələr olması barədə bəyanatından irəli gələrək, təkliflərini irəli sürür.

P.Heydərov hesab edir ki, neqativləri aradan qaldırmağın iki yolu var: Birincisi, vergi siyasətini davamlı olaraq yumşaltmaq, ikincisi isə dövlət büdcəsindən maliyyə yardımı alan və ya asılı olan, subsidiyalaşdırılan, yaxud dotasiya alan sahələri, dövlət zəmanəti ilə borclanmaya gedən strukturları və yaxud təsərrüfat subyektlərini özəlləşdirmək lazımdır".

Ekspert deyir ki, vergi yükünün azaldılması ilə bağlı çox işlər görülüb, amma, bununla belə, mövcud vergi siyasətinin hətta cari ildəki dəyişikliklərdən sonra belə iqtisadiyyatın inkişafı üçün stimullaşdırıcı xarakter daşıdığını söyləmək hələ tezdir.

İqtisadçı hesab edir ki, vergidə islahatlar davam etdirilməli, bir sıra istiqamətlərdə dərəcələr ardıcıl olaraq aşağı salınmalı və müvafiq güzəştlərin tədbiqi fasiləsiz xarakter daşımalıdır.

"İkinciyə gəldikdə, fikrimcə, Dövlət Neft Şirkəti, "Azərenerji", "Azəişıq", "Azərsu", AZAL, "Azəristiliktəchizat", Avtomobil Yolları Dövlət Agentliyi, "Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi" kimi qurumların, həmçinin, nəqliyyat dəhlizinə aid olmayan avtomobil, dəmir yollarının müəyyən bir hissəsi mütləq özəlləşdirilməlidir".

Ekspert deyir ki, kommunal xidmət sferasından iqtisadiyyatın bir çox strateji sahələrinə qədər özəlləşdirmə aparılmalı, adları çəkilən qurumların heç olmasa 40-49 faiz hissəsi satılmalıdır.

P.Heydərov deyir ki, bununla dövlət büdcəsi böyük vəsait götürər, iqtisadiyyatda canlanma yaranar, xarici investorlar ölkəyə gələr, idarəetmə təkmilləşər, dayanıqlı inkişaf əldə edilər.

İqtisadçıya görə, bazar iqtisadiyyatı şəraitində dövlət sektorunun payı mümkün çərçivədə minimum səviyyədə təşkil etməlidir ki, onun əsas funksiyası yalnız tənzimləyici xarakter daşısın.

Ekspert iddia edir ki, əks halda büdcədən vəsait alıb iş görənlər qiymətləri həmişə şişirdib və şişirtməkdə də davam edəcəklər.