Media-icmal 23.12.19

Azərbaycanda islahatlar, rüşvətə qarşı mübarizə, sığorta olunmamanın səbəbləri və s. məsələlər medianın aparıcı mövzuları sırasındadır.

İslahatçı lider

“Azərbaycan” qəzeti “İslahatçı lider” sərlövhəli məqalədə dövlət başçısı İlham Əliyevin islahatçı keyfiyyətlərini dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, İlham Əliyevin müəllifliyi ilə son 16 ildə Azərbaycan möhtəşəm inkişaf salnaməsi səhifələri yazıb.

Müəllifə görə, ölkənin sosial-iqtisadi həyatında, qanunvericilikdə, idarəetmədə köklü dəyişikliklər həyata keçirilir, insanların təfəkkür tərzi dövrün çağırışlarına uyğun müasirləşir.

Onun fikrincə, prezidentin son illər reallaşdırdığı islahatlar nəticəsində Azərbaycan müasir keyfiyyət və iqtisadi yüksəliş mərhələsi yaşayır.

Prezident İlham Əliyevin iqtisadi modernləşməni davamlı və sonu görünməyən proses kimi dəyərləndirməsi isə yeni elmi yanaşma kimi böyük maraq doğurur: "Biz gələcəyə baxmalıyıq. Bizi gələcəkdə nələrin gözlədiyi bizdən asılıdır, Azərbaycan xalqından asılıdır. Biz seçimimizi etmişik. Azərbaycan artıq müasir ölkədir. Ancaq müasirləşmənin limiti, hüdudları yoxdur. Bu, əbədi bir prosesdir, sonsuz bir prosesdir”.

Müəllif vurğulayır ki, dövlət başçısı ölkədə vətəndaş-məmur münasibətlərinin sağlamlaşdırılması, neqativ amillərin aradan qaldırılması ilə bağlı kifayət qədər prinsipial mövqedə olduğunu dəfələrlə ifadə edib.

Müəllifə görə, 2018-ci il aprelin 11-də kçeirilmiş prezient seçkilərindən sonra  sistem xarakterli islahatların hazırkı mərhələsində mütərəqqi meyarlara söykənən çevik idarəetmə modelinin formalaşdırılması istəyi özünü qabarıq büruzə verir.

“İndiki mərhələdə dövlət başçısının başlıca tələbi yeniliklərlə ayaqlaşmaq, aparılan islahatların mahiyyətini düzgün dərk edərək ona dəstək vermək, bürokratik və neqativ amillərdən tamamilə uzaq olmaq, xalq üçün işləmək, hər bir vətəndaşın mənafeyini uca tutmaqdır” deyə müəllif müasir çağırışların mahiyyətini izah edir.

Müəllif hesab edir ki, son aylarda baş verən ciddi kadr dəyişiklikləri ölkədə idarəetmə fəlsəfəsinin tamamilə dəyişməsi ilə bağlı cəmiyyətə verilən böyük mesajdır.

Məqalədə deyilir ki, bu islahatların əsas məqsədini əhalinin sosial rifahının yaxşılaşdırılması, neftdən asılı olmayan dayanıqlı inkişaf strategiyasının formalaşdırılması ilə yanaşı, ümumilikdə dövlət idarəçilik fəlsəfəsinin dəyişdirilməsi təşkil edir.

Yazının sonunda isə oxuyuruq: “Ötən dövrün təhlili də göstərir ki, cəmiyyətdə mütləq çoxluğun alternativsiz lider olaraq qəbul etdiyi cənab İlham Əliyev ölkəmizin perspektiv inkişafı üçün qarşıda duran strateji hədəfləri inamla gerçəkləşdirmək, Azərbaycanı yaxın illərdə ən müasir və inkişaf etmiş dövlətə çevirmək istiqamətində əzmlə, yorulmadan, qətiyyətlə çalışır”.

Yeyən kim, əziyyət çəkən kim

“Bizimyolinfo”da ”Azərbaycanda məmurlar rüşvət alıb sərvət yığır, cəzasını xalq çəkir” sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif şəhərsalmadakı problemlər və onların səbəbləri barədə iqtisadçı ekspert Rövşən Ağayevlə söhbətləşir.

“Bizimyol.info”ya açıqlamasında isə R.Ağayev təkcə problemləri sadalamır,   habelə bundan çıxış yollarını göstərir.

“Son dövrlərə qədər şəhərsalma ilə bağlı səlahiyyətlər rayon və şəhər icra hakmiyyətlərinə məxsus olub. Son 20-25 ildə, xüsusən böyük neft pulları daxil olmağa başladığı 2005-ci ildən sonra tikintinin geniş vüsət alması daha çox şəhərsalma pozuntuları ilə müşaiət edilib”, - R.Ağayev problemin mənbəyini göstərir.

Ekspertin iddiasına görə, məskunlaşma əraziləri salınarkən şəhərsalma normaları kobud şəkildə pozulub. Standartlara uyğun yolların və piyada keçidlərinin, parklama üçün yerlərin, yaşıllıq ərazilərinin saxlanması təmin edilməyib. Sosial və nəqliyyat infrastrukturun əhalinin artımına uyğun formalaşdırılması ümumiyyətlə diqqətdə olmayıb: “Əslində şəhərsalma cinayərləri dövlətə daha ağır zərbələr vurur. Məsələn, hökumət şəhərsalma normalarında yol verilən yanlışları aradan qaldıraraq hansısa ərazidə yolları genişləndirmək, ekoloji fəaləkəti aradan qaldırmaq üçün yaşıllıq zonalarını genişləndirmək istəsə sökəcəyi hər obyektə görə külli miqdarda kompensasiya ödəmələdir. Amma bir vaxtlar icra hakimiyyətləri torpaqları qarış-qarış satanda, tikinti icazəsi verəndə bunların heç biri vecinə olmayıb, alıb rüşvəti qoyublar ciblərinə, deyiblər “xalqın canı çıxsın”. Sonra ehtuyac olanda dövlət onun uşağının təhsilindən, səhiyyəsindən kəsib mənim yaramaz və rüşvətxor əməllərimi kompensasiya edər necə olsa”.

R.Ağayev yada salır ki, Xırdalanda dəhşətli tıxaclar var, amma alternativ yollar və paralel küçələr salmağa məkan və imkan yoxdur, hər santimetrdə mənzil, obyekt tikilib: “Son 15-20 ildə formalaşmış məskunlaşma ərazilərində ən azı 2 minik avtomobilinin keçəcəyi normal bir küçə yox, ən yaxşı halda bir maşının hərəkət edəcəyi dalanlar saxlayıblar. Hətta yanğın halında yanğınsöndürmə maşınlarının hərəkəti müşküldür".

R.Ağayev onu da bildirib ki, çıxış yolu var: "Şəhərsalma normalarının ən kiritik pozulduğu ərazilər müəyyən edilməli, vətəndaş cəmiyyəti və media, müstəqil memarlar və hüquqşünaslar bu prosesdə aktiv rol almalı, hər bir ərazi üzrə durum dəyərləndiməsi hesabatı hazırlanmalıdır.

İşdən çıxıb sağ olan, hazırda işləyən icra başçılarından kim varsa, bu əməllərinə görə cəzalandırmaqla yanaşı, vurduqları ziyanları hesablayıb onlara kompensasiya etdirməli, kompensasiya və əmlakın müsadirəsi hesabına formalaşan fond şəhərsalmadakı yanlış qərarların düzəldilməsinə sərf edilməlidir".

Sığortadan niyə yayınırlar?

“Qafqazinfo”da isə “Sahibkarlar istəsə də, şirkət obyekti sığortalamadı” sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif deyir ki, 2019-cu ilin martında paytaxtda “Diqlas” Ticarət Mərkəzinin, dekabrın 10-da isə “Eurohome” bazarının yanması sahibkarların öz obyektlərini sığortalanması məsələsi yenə gündəmə gəlib.

Müəllifə görə, son olaraq, “Eurohome” bazarında baş verən güclü yanğın bazar sahiblərinin öz obyektlərini yenə sığortalamaması faktını ortaya çıxarıb.

Elə buna görə də sahibkarlar onlara dəymiş ziyanla bağlı dövlətdən kömək istədilər.

Müəllif deyir ki, buna prezident İlham Əliyev də münasibət ifadə edib ki, ticarət obyektlərinin hər biri sığortalanmalıdır ki, bədbəxt hadisə, yanğın baş verəndə gedib sığorta şirkətinə müraciət etsin: “Yoxsa ki, yanğın baş verir, günahkar da özüdür, sonra da gəlib deyirlər ki, dövlət bunun pulunu versin. Hansı ölkədə belə şey var?”.

Müəllif deyir ki, sığorta sahəsi üzrə hüquqşünas Tural Şükürov “Qafqazinfo”ya bildirib ki, sahibkar öz riskləri əsasında fəaliyyət göstərir: “Müflis olanda, malı oğurlananda və s. hallarda məsuliyyəti kim daşıyır? Təbii ki, bu zaman dövlət yox, sahibkarların özləri buna məsuliyyət daşıyır. Sahibkarlıq fəaliyyəti haqqında qanunda da göstərilib ki, onların fəaliyyəti öz risklərinə əsaslanır. Ona görə də sahibkarlar risklərini sığorta şirkətlərinə ötürməlidirlər”.

T.Şükürova görə, məsələnin ikinci tərəfi də odur ki, sığorta şirkətləri də ticarət obyektlərini sığortalamaqda maraqlı deyil, sahibkarlardan bir neçəsi obyektini sığortalatmaq istəsə də, sığorta şirkəti bunu etməyib.  

T.Şükürov deyir ki, sığorta məsələsi ilə bağlı bir neçə bazarda olub, haradasa 10-15 nəfər obyektini sığortalamaqda maraqlıdır, sahibkarlarda şığortaya etinasızlıq var.

Sığortaçı deyir ki, 2007- ci ildən mən bu yana yanan bazarların sayı 30-a çatıb, amma sığorta məsələsi yenə həllini birmənalı tapmır.

T.Şükürova  görə ilkin olaraq sığorta mədəniyyətini aşılamaq üçün maarifləndirmə tədbirlərinin həyata keçirilməsi çox vacibdir. “Bazar sahibləri özləri sığortalamağa maraq göstərməlidirlər”.

T.Şükürovun deməsinə görə, hazırda sığorta ilə bağlı müraciətlər var, danışıqlar gedir, əgər həmin obyekt sığortaya yararlıdırsa, onu sığortalayır, yararlı deyilsə, səbəblər izah edilir.