Nöqtə, nöqtə, vergül...

Rusiya və Azərbaycan prezidentləri qarşılıqlı maraq doğuran, iqtisdiyyat, təhlükəsizlik və Azərbaycan üçün əhəmiyyət kəsb edən Qarabağ münaqişəsinin gələcək nizamlanması sahələrini əhatə edən məsələləri müzakirə etmək üçün Valday Klubu meydanından istifadə ediblər.

Şərti olaraq prezident İlham Əliyevin Valday səfərini iki hissəyə bölmək olar: Prezidentlər Putin-Əliyevin ikitərəfli görüşü və Əliyevin "Valday" Beynəlxalq Diskussiya Klubunun sentyabrın 30-dan oktyabrın 3-nə qədər Soçidə keçirilən təmtəraqlı "Şərq şəfəqi və dünyanın siyasi quruluşu" mövzusunda XVI illik iclasının iştirakçıları qarşısında çıxışı.

Birinci halda Rusiyanın ənənəvi üstün saldolu ticarət dövriyyəsinin artırılması üzrə Moskvanın ənənəvi maraqlarının təmin edilməsindən ibarət olan format görürük. İlham Əliyev məlumat verib ki, 2018-ci ilin avqustu ilə müqayisədə 2019-cu ilin avqustuna ikitərəfli ticarət dövriyyəsi 20% artıb. Və o, açıq şəkildə bildirib ki, müsbət dinamika artımı ən az ilin sonuna qədər davam etdirəcək. Hər iki tərəf 2018-ci ildə ticarət dövriyyəsinin 2,55 mlrd. dollar səviyyəsində olduğunu, 2017-ci ildən 19,1% artdığını qeyd edib. Amma bu, 2014-cü ilə qədərki böhran dövründə nail olunmuş 4 mlrd. dollar deyil. Tərəflərin vədlərinə baxmayaraq, ildən-ilə bu yüksək rəqəmə çatmaq mümkün olmayıb.

Hərbi-texniki əməkdaşlığa xüsusi diqqət yetirilib, tərəflər bu sahənin inkişaf etdiriləcəyini qeyd ediblər. İmzalanmış 5 mlrd. dollarlıq sazişlər üzrə Rusiya Azərbaycana 3 mlrd. dollarlıq silah göndərib. Və çox güman ki, Moskva sazişin qalan hissəsinin yaxın gələcəkdə yerinə yetirilməsini arzu edib.

Rusiya prezidenti Vladimir Putin müfəssəl dəqiqləşdirmə etmədən bildirib ki, Əliyev ticarət dövriyyəsinin artırılması haqqında təkliflər verib. "Müəllifi Azərbaycan prezidenti olan planları nəzərdə tuturam. Biz öz növbəmizdə bu böyük layihələrin həyata keçirilməsi üçün bizdən asılı olan hər şeyi edirik", deyən Putin qeyd edib ki, ikitərəfli hökumətlərarası komissiya da bunun üzərində işləyir.

Əliyev, öz növbəsində, forum iştirakçıları qarşısında çıxışında qeyd edib ki, Azərbaycan tarazsızlığı düzəltmək üçün Rusiyaya investisiyaları artırmaq niyyətindədir. Onun sözlərinə görə, Rusiya investisiyalarının həcmi 4,6 mlrd. dollar, Azərbaycanın investisiyaları isə 1,2 mlrd. dollar təşkil edib.

Beləliklə, Rusiya üçün müsbət saldolu ticarət dövriyyəsinin, Rusiya HSK məhsullarından satınalmaların, habelə Rusiya iqtisadiyyatına investisiyaların artacağını gözləyə bilərik. Bakının bu reveransı Moskvada qiymətləndirilməyə bilməz və Qafqaz regionunda Azərbaycanın mərkəzi rolu Qarabağ münaqişəsi təşkil edən siyasətinin dəstəklənməsi üçün başlanğıc ola bilər.

Forumda artıq məruzəçi qismində çıxış edən Əliyev uzun müddət susduqdan sonra Ermənistan baş naziri Nikol Paşinyanın "Qarabağ Ermənistandır - nöqtə!" bəyanatına cavab olaraq, 27 ildir əsas danışıqlar meydanı olaraq qalan ATƏT-in Minsk Qrupunun deyil, BMT TŞ-nin 4 qətnaməsinə istinad edərək, hücuma keçib.

Onun bu addımı aydın idi, belə ki, qətnamələr Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü birmənalı olaraq dəstəkləyir və erməni qoşunlarının işğal edilmiş ərazilərdən çıxarılmasını nəzərdə tutur, bir halda ki, Minsk Qrupunun formatı diplomatik şəkildə hələlik uğursuz olan, dəqiq mövqeyi olmayan güzəştə nail olmaq strategiyası qurur.

Qarabağ probleminə toxunan Əliyev Paşinyanın son bəyanatlarının qəbuledilməz olduğunu və daha ciddi nəticələrə səbəb olacağını bildirib. Bu mənada o, 2016-cı ilin aprel döyüşlərini xatırladıb, bu zaman Azərbaycan ordusunun uğurlu hücumuna Ermənistan tərəfindən vəziyyətin gərginləşdirilməsi, bunun təmas xəttində Azərbaycanın 6 dinc sakininin həlak olmasına gətirib çıxarması səbəb olmuşdu. İndi eyni səbəb-nəticə əlaqəsinə söykənən Əliyev qeyd edib ki, bu gün Azərbaycan münaqişə zonasından kənarda - Ermənistanla sərhəddə də itki verir.

Əliyevin BMT TŞ-nin qətnamələrinə və genişmiqyaslı Rusiya hərbi ixracına əsaslanaraq, 2016-cı ilin blitskriqinin təkrarlanmasına cəhd edib-etməyəcəyini demək çətindir. Bu suala hələlik Bakını gərginliyə təşviq edən Yerevanın növbəti addımları cavab verə bilər.