ABŞ-IN DÖVLƏT KATIBININ MÜAVINI, UILYAM BÖRNS

Mən, Diplomatik Akademiyasında olmaqdan çox məmnunam. Amerikanın Azərbaycanda qazandığı ilkin dostlarından biri olan Səfir Paşayevə öz minnətdarlığımı bildirirəm. Burada olan gələcəyin parlaq və bacarıqlı liderlərini və diplomatlarını dinləmək mənim üçün xüsusi maraq kəsb edir. Söhbətə bir neçə ümümi məsələyə toxunmaqla başlamaq istəyirəm.
Dünyanın üzləşdiyi qlobal təhdidləri görmək üçün sadəcə olaraq qəzet məqalələrinin başlıqlarına nəzər yetirmək kifayətdir. Bu sıraya kütləvi qırğın silahlarının yayılması təhlükəsi, daha da qorxunc olan terrorçuluq növləri, həlli tapilmamış bölgə və yerli münaqişələr, artıq uğursuzluğa uğramış və bu yolda olan dövlətlər, qlobal iqtisadi sarsıntıları və transmilli səhiyyə, enerji və ətraf mühit kimi məsələlər daxildir.
Yuxarıda göstərilənlər normal hallardan istisna deyil, 21-ci əsrin reallıqlarıdır. Prezident Obama birgə üzləşdiyimiz çağırışların öhdəsindən gəlmək üçün diplomatiyanın önəmli olduğunu dünyanın müxtəlif yerlərində etdiyi çıxışlarında vurğulamışdır. Bu kimi birgə səylərin səmərəliliyini təmin edən diplomatların və digər rəsmilərin bacarıq əldə etmələrində Azərbaycan Diplomatik Akademiyası kimi təsisatların rolu mühümdür. Amerika Birləşmiş Ştatlarının Dövlət Departamentində buna bənzər bir təlim mərkəzi - Xaricdə Xidmətlər İnstitutu fəaliyyətdədir.
Bu institutda Amerikalı diplomatlarda xarici mədəniyyətlər, dillər, tarix və cəmiyyətlər barədə dərin anlayışın yaranması üçün intensiv təlim keçirilir. Sözügedən anlayış isə uğurlu xarici siyasətin tərtib olunmasında, insanlarla təmasın yaradılmasında və bizim Azərbaycan kimi tərəfdaşlarımızla münasibətlərin qurulmasında böyük önəm daşıyır. Dövlət Katibinin müavini vəzifəsində birinci dəfədir ki, Azərbaycana səfər edirəm. Son dəfə mən burada 1992-ci ildə olmuşam. O vaxt mən yenicə müstəqillik qazanmış Azərbaycana səfər edən Dövlət Katibi Beykerlə işləyən gənc diplomat idim.
O vaxtdan bəri Azərbaycanda və dünyada çox şey dəyişib və mən Azərbaycanın nailiyyətlərinə valehəm. Bu gün Prezident Əliyevlə görüşmək və həmçinin vətəndaş cəmiyyətinin üzvləri ilə söhbət etmək imkanını əldə etməyimdən məmnunam. Biz, Azərbaycanla olan ikitərəfli münasibətlərimizi dəyərləndirir və dövlətinizin Əfqanıstan, terrorculuqla mübarizə, regional və qobal təhlükəsizlik sahəsində vacib olan digər məsələlərdə verdiyi dəstəyi yüksək qiymətləndiririk.
Gələn illərdə biz, bu və digər məsələlərdə münasibətlərimizin daha da genişlənməsinə və dərinləşməsinə ümid edirik. Azərbaycanla qarşılıqlı əlaqələrimizin tarixi bir çox sahələrdə uzunmüddətli və məhsuldardır. Bakı-Tbilisi-Ceyhan boru kəmərinin diqqətəlayiq uğuru bu əməkdaşlıq ruhunun bariz nümunəsidir. Bu boru kəməri Xəzərin enerji resurslarını bütün dünyaya açdı. Bu və digər layihələr, həmçinin Azərbaycan iqtisadiyyatına təkan verib və Azərbaycan xalqı üçün daha müstəqil iqtisadi gələcəyi təmin etməyə müvəffəq olmuşdur. Anladım ki, bəziləri ABŞ-la Rusiyanın enerji siyasətləri arasındakı rəqabətin Orta Asiyada növbəti Böyük Oyuna çevrilməsindən danışırlar.
Bu yanlış düşüncədir. Baxmayaraq ki, enerji məsələlərində rəqabət elementləri həmişə var, hər hansı kommersiya sahəsində olduğu kimi, Birləşmiş Ştatlar hesab etmir ki, enerji təhlükəsizliyi sıfır ballı oyundur. Biz qətiyyətlə inanırıq ki, bir-birimizə qarşı getməkdənsə, birgə işləməklə daha çox nailiyyət əldə edə bilərik. Daha sıx qarşılıqlı əlaqələrləndirmə bütün ölkələrə xeyir gətirməklə, müxtəlif mənbələri və marşrutları maksimallaşdırır, daha yaxşı bazar qiymətini təmin edir və enerji ehtiyatlarının daşınmasındakı əngəlləri aradan qaldırır.
Biz, enerji sahəsindən daha geniş şəkildə Qafqazda regional təhlükəsizliyinin təminatına səy göstərmək üçün öhdəlik götürmüşük. Ərazi bütövlüyü, öz müqəddəratını təyin etmə və güc tətbiq etməmək kimi Helsinki prinsiplərinə əsaslanaraq, ATƏT-in Minsk Qrupunun həmsədrləri kimi Rusiya və Fransa ilə birgə çalışmaqla Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin sabit və uzunmüddətli nizamlanması istiqamətində yüksək səviyyədə bu prosesdə iştirak edirik. Həmkarım Səfir Bob Bradtke bizim tərəfimizdən bu işi aparır.
Prezident Obama və Dövlət Katibi Hillari Klinton regionda təhlükəsizliyin təmin olunması üçün geniş yanaşmamızın bir hissəsi kimi Minsk Qrupunun səylərinin uğurlu olmasında çox fəal şəxsi maraq göstərir. Sülh, sabitlik və dözümlülük Qafqaz regionunda bütün insanlara yalnız fayda gətirə bilər. Biz, həmçinin inanırıq ki, demokratik təsisatların gücləndirilməsi, qanunun aliliyi və insan haqqlarının təmin olunması bu ölkənin və regionun gələcəyi üçün müsbət təsir göstərəcək və biz, bu istiqamətdə səylərə dəstək verməkdə davam edəcəyik. Fəal vətəndaş cəmiyyəti hökumətin rolunu tarazlaşdırır və bütünlükdə dövləti gücləndirir. Birləşmiş Ştatlar Azərbaycanın güclü dostudur və təhlükəsiz, inkişaf etmiş və demokratik dövlətə dəstək vermək üçün Azərbaycan hökuməti və xalqı ilə işləmək üçün öhdəlik götürüb.
Bir çox qlobal çətinliklərlə üzləşdiyimiz və sözsüz ki, bizlərdən heç birimizin təklikdə onları həll edə bilmədiyimiz bir vaxtda iki dövlət arasında güclü və dinamik tərəfdaşlıq çox vacibdir. İnanıram ki, bizim belə tərəfdaşlığımız var və mənim səfərim bu gün bir daha bunu sübut edir. İyirmi səkkiz il bundan əvvəl, mən, sizin oturduğunuz yerdə Dövlət Departamentinin Xaricdə Xidmətlər İnstitutunda buna oxşar bir otaqda oturub Amerikalı diplomat kimi ilk təyinatıma hazırlaşırdım.
Mənim karyeram çox uğurlu olub və sizin bundan sonra keçəcəyiniz təcrübənizə görə sizə qibtə edirəm. Sizə həyatda ən gözəl şeylər arzulayıram və indi isə səbirsizliklə suallarınızı və qeydlərinizi dinləmək istərdim.