�HAKIMLƏRIN SƏRT CAVABINA�

    Sülh və Demokratiya İnstitutunun yumşaq cavabı
    10 Dekabr 2009-cu il tarixində, beynəlxalq insan hüquqları günundə Azərbaycan parlamentinin rəsmi orqanı olan Azərbaycan qazetinin bütöv bir səhifəsini əhatə edən Antimilli hüquq müdafiəcisinin yeni iftira kampaniyasına hakimlərdən sərt etiraz başlıqlı məqalə çap olunmuşdur.
     Məqalə praktiki olaraq Azərbaycan Respublikası Ümumi Məhkəmə Hakimlərinin İctimai Birliyinin (assosiasiyasının) dekabrın 5-də keçirilmiş ümumi yığıncağının stenoqramından ibarətdir. Məqaləyə əsasən bu İctimai Birlikdə (İB) ölkədə fəaliyyət göstərən 424 hakimdən 300-ü (!) təmsil olunur. İB-in bu dəfəki iclası Sülh və Demokratiya İnstitutunun (SDİ) 26 Noyabr 2009-cu ildə keçirilmiş hakimlərin qara siyahısı təqdimatına həsr olunmuşdur. SDİ növbəti dəfə İnsan hüquqları və əsas azadlıqlarının müdafiəsi haqqında Konvensiyanın (Avropa Konvensiyasının) müddəalarını ciddi şəkildə pozaraq əsassız qərarlar çıxarmış bəzi hakimlərin adbaad siyahısını dərc etmişdir.
     SDİ-nun press relizində bildirilirmişdi ki, bu gün biz cəmiyyətimizin iki dramatik problemini göstərmək istəyirik: söz və fikir azadlıgının pozulması və mülkiyyətdən (daşınmaz əmlakdan) məhrum edilməsi; hökm və ya qərar çıxarıldıqda ölkə və beynəlxalq qanunvericiliyin pozulması.
     Bu iki problem üzrə məhkəmələrdə müntəzəm olaraq ən kobud qanun pozuntuları ilə hökmlər (qərarlar) çıxarılıb.
     Azərbaycan qəzetindəki məqalə və bundan sonra Məhkəmə - Hüquq Şurasının rəsmi internet saytında dərc olunmuş `Azərbaycan Respublikasının Məhkəmə-Hüquq Şurası: Çörəyi qrantlardan çıxanlar bu dəfə məhkəmələri hədəf seçiblər http://www.judicialcouncil.gov.az/3014.htm) materialını nəinki hakimlərin sərt cavabı kimi eyni zamanda da hakimlər korpusu ilə vətəndaş cəmiyyəti arasında qaçilmaz olan dialoqun başlangıcı kimi də qiymətləndirmək lazımdir. Dialoqun mövzusu: Azərbaycanda MÜSTƏQİL MƏHKƏMƏ SİSTEMİNİN OLMAMASI. Biz bu dialoqdan cox razı olardıq.
     Beləliklə, məqalədə bildirilir ki, İB-nin iclasında cıxış etmişlər:
     Ümumi Məhkəmə Hakimlərinin İctimai Birliyinin (Аssosiasiyasının) rəhbəri, Bakı şəhər Yasamal Rayon Məhkəməsinin sədri Ələddin Cəfərov, həmçinin Ali Məhkəmənin hakimi Vəfaddin İbayev, Bakı Appelyasiya Məhkəməsinin hakimi İlham Əsədov, Ali Məhkəmənin hakimi Əsəd Mirzəliyev və Yasamal rayon məhkəməsinin hakimi Xəqani Məmmədov.
     Əgər İnkarçı və nihilist mövqeyi ilə obyektivliyini tamamilə itirən, cılız maddi maraqlarını, qrant iddialarını təmin etmək üçün hər addımda Azərbaycanın bütün uğurlarına kölgə salmağa, beynəlxalq imicinə xələl gətirməyə çalışan Leyla Yunusun milli maraqlara zidd fəaliyyəti ölkə ictimaiyyətinə yaxşı məlumdur tipli çoxsaylı sitatları nəzərə almasaq və hakimlərin verdiyi cavabın əsl mahiyyətini araşdırsaq, onda bəyanatın başqa bir sitatlaı diqqəti çəkir
    1. Məhkəmələrin Azərbaycan Respublikası adından çıxardığı qərarlar yalnız yuxarı instansiya məhkəmələrində müzakirə oluna bilər.
     Hansı qanunvericilik aktında hakimlərin çıxardıgı qərarları müzakirə etmək, tənqid etmək, onlara inamsızlıq ifadə etmək və pisləmək qadaqan edilib? Məhkəmə qərarını yalnız yuxarı məhkəmə instansiyası ləgv edə bilər, ancaq bu hökmü qərarı şifahi şəkildə və ya KİV səhifələrində də daxil olmaqla yazılı müzakirə etmək heç bir vətəndaşa qadaqan edilməyib. Bunun əksini iddia edənlərin mövqeyi təəccüb doğurur.
    2. Materialda sonra deyilir: Bir məqamı da unutmaq lazım deyildir ki, məhkəmədə çəkişən hər iki tərəfin hansının haqlı olmasını müəyyən etmək sadəcə qeyri-mümkündür.
     Bu nə deməkdir? Məhkəmələrin cinayət işlərindəki rolu ondan ibarətdir ki, müqəssiri cəzalandırmalı və təqsiri olmayana isə bəraət verməlidir. Mülki işlər üzrə isə hakimlər mülki hüquq və vəzifələri müəyyən edirlər. Əgər hakimlər həqiqətin müəyyən edilməsini qeyri-mümkün hesab edirlərsə, onda hakimlərin, məhkəmələrin və ədalət mühakiməsinin sözün həqiqi mənasında vəzifəsi nədən ibarətdir?
    3. Daha bir sitat: Ədalət mühakiməsini həyata keçirən hakim qanuna əsaslanaraq yalnız haqlı tərəfin xeyrinə qərar çıxara bilir.
     Tamamilə aydındır ki, bu cümlə birbaşa əvvəlki cümləni inkar edir, yuxarıda verilmiş tezisə ziddir. (maraqlıdır ki, bu cumlələr bir-birinin ardınca yazılıb) Eyni zamanda bu fikir əsassızdir, ona görə ki, hakimlərin məqalədə göstərdiyi kimi dünya praktikasında da hakim səhvlərinə və hüquq pozmalara rast gəlinir.
    4. Daha bir fikir: Ölkədəki söz, fikir, birləşmək azadlığından sui-istifadə edən bu `hüquq müdafiəçisi` qərəzli və böhtan xarakterli iddiaları ilə toxunulmazlıq hüququ olan hakimlərin şərəf və ləyaqətinə toxunur, onların hüquqlarını pozur. ....O, hələ 2007-ci ildə bəzi hakimləri `zolaqlı mantiyaya` layiq bilmiş, onları faktiki təhqir etmişdir.
     Hakimlərin toxunulmazlıq hüququ nədən ibarətdir. Əgər Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi (AİHM) Azərbaycan əleyhinə qərar qəbul etdikdə, əksər hallarda AİHM-nin bu qərarına və Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsinin Plenumu Avropa Konvensiyasına zidd olaraq çıxarılmış konkret qərarları ləgv edir. Buna görə həmin hakimlərə tənbeh, cəza verilirsə, bu da onların toxunulmazlıgına qəsd etməkdirmi? Beləliklə hakimlərin toxunulmazlıgı nə deməkdir?
    
    5. Material müəllifləri davam edirlər: Məhkəmənin qanuni qüvvəyə minmiş qərarlarının üzərinə kölgə salınmamalıdır. Məhkəmə qərarının qanuniliyini müzakirə etmək hüququ qanunla müəyyən edilmiş qaydada yalnız yuxarı instansiya məhkəmələrinə, Konstitusiya Məhkəməsinə və İnsan Hüquqları üzrə Avropa Məhkəməsinə məxsusdur.
     Yuxarıda qeyd olundugu kimi məhkəmə qərarının qanuniliyini müzakirə etmək hər bir şəxsin hüququdur, qərarlara kölgə salmaq daha dəqiqi bu qərarların qanuna uygun olmamasına əminlik isə Azərbaycan Respublikası qanunlarına və Avropa Konvensiyasına zidd qərarlar qəbul edən hakimlərin xidmətidir.
    6. Daha sonra deyilir: Deməli, bu hakimiyyəti nüfuzdan salmaq yox, ictimaiyyətin gözündə daha da ucaltmaq, şərəfləndirmək, insanların məhkəmələrə inamını artırmaq lazımdır.
     Hakimlərin nüfuzunun artırılmasına qaygı göstərilməsinə yalnız sevinmək olar. Ən əsası odur ki, bu qaygı hakimlərin ədalət mühakiməsi prinsiplərinə sədaqətində təzahür etsin.
    7. Daha bir sitat: Ölkə iqtidarı vətəndaşlara Konstitusiya əsasında hətta Avropa Məhkəməsinə müraciət etmək imkanı yaratmışdır.
     Həqiqətən də çox böyük alicənablıqdir. Hakimiyyət orqanlarının verdiyi bu imkandan istifadə edərək vətəndaşlarımız ədalət mühakiməsini Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsində axtarırlar. Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi Azərbaycan əleyhinə 21 qərar qəbul edib. Beləliklə də birinci instansiya, Apellyasiya və Ali Məhkəmənin 147 hakimi Avropa Konvensiyasının maddələrini pozaraq nəinki öz professional nüfuzuna, eyni zamanda da Azərbaycanın imicinə xələl gətirmişdir.
     Bu hakimlərin çıxardıgı qərarların Ali Məhkəmənin Plenumu tərəfindən ləgv edilməsi azdır. Məhkəmə-Hüquq Şurası bu hakimlərin, xüsusilə də Avropa Konvensiyasının maddələrini iki və daha çox dəfə pozanların səriştəliliyini müzakirə etməlidir. Belə hakimlərin adları geniş ictimaiyyətə açıqlanmalıdır. Əks təqdirdə bütün məhkəmə hakimiyyətinin nüfuzuna xələl gəlir və bütün hakimlərin fəaliyyətinə kölgə salınır.
     Nəhayət, materialda belə fikir də səslənmişdir: Leyla Yunus kimiləri indiyədək ölkəmizdə aparılan məhkəmə-hüquq islahatları ilə maraqlanıb, hakimlərlə görüşüb ədalət mühakiməsinin problemləri və ya nailiyyətləri barədə fikir mübadiləsi edərdi. Bildirmək istəyirəm ki, SDİ Məhkəmə-Hüquq Şurasının üzvləri də daxil olmaqla hakimləri məhkəmə proseslərinin monitorinqi ilə əlaqədar olan bütün tədbirlərinə dəvət etmişdir.
     29 yanvar saat 12.00-13.00. da Media Mərkəzində (Dilarə Əliyeva küç, 213) SDİ Avropa Məhkəməsinin qərarlarına əsasən Ali Məhkəmənin Plenumu tərəfindən qərarları ləgv edilmiş hakimlərin siyahısını təqdim edəcəkdir. SDİ Məhkəmə-Hüquq Şurasının və əlbəttə də ki, yuxarıda adları çəkilmiş Azərbaycan Respublikası Ümumi Məhkəmə Hakimlərinin İctimai Birliyinin üzvlərinə dəvətnamələr göndərəcəkdir. Dialoq qaçılmazdır, problemlərin müzakirəsinə ehtiyac var.