Amerikalı analitik Putin, Ərdoğan və Azərbaycan nefti barədə

Bir il öncə Qafqaz indi olduğundan daha təhlükəsiz yer idi. Hazırda Rusiya və Türkiyə arasında gərginlik artır, İran hərbi güc nümayiş etdirir. Bu fonda üç Cənubi Qafqaz ölkəsi müharibə təhlükəsi altında qalır.

Turan-ın Vaşinqton müxbiri ABŞ müdafiə nazirinin keçmiş köməkçisi, Hadson İnstitutunun direktoru Set Kropsi ilə bu məsələləri müzakirə edib.

Regionda vəziyyətə bir çox amillər mənfi təsir göstərir, onlar hamıya məlumdur. Lakin liderlərin şəxsi xarakterləri də var ki, çox zaman bunları nəzərə almırlar.   Belə ki, Putin və Ərdoğan hər ikisi seçilmiş liderlərdir. Onlar hakimiyyəti azadlığı və demokratiyanı boğmaqla, qeyri-demokratik seçkilər keçirməklə əllərində saxlayırlar.

Lakin paradoks bundadır ki, Rusiyada adamların çoxu həqiqətən Putini  dəstəkləyir, türklərin çoxu isə Ərdoğanı dəstəkləyir.

Başqa bir məqam da var ki, NATO üzvü olmaq hələ alyansa dost münasibətdə olmaq demək deyil. NATO-nun  digər üzvləri üçün Türkiyədən qurtulmaq ideyası aktual deyil, lakin onlar gözləyirlər ki, Türkiyə necəsə Ərdoğandan əvvəlki vəziyyətə qayıdacaq.

Digər bir amil İranın daim güclənməsidir. İran öz nüfuzunu artırmağa çalışır.

“Mən onların dayanacağına və Dəməşq, Beyrut, Yəməndə malik olduqları ilə kifayətlənəcəklərinə şübhə edirəm. Tamamilə mümkündür ki, onlar öz nüvəs ilahlarını inkişaf etdirəcəklər. Bu, onların gücünü və terrorçu qruplara dəstəyini artıracaq. Bu səbəbdən İran Aralıq dənizindən tutmuş Mərkəzi Asiyaya qədər regional sabitlik üçün böyük təhlükə törədir”, - ekspert qeyd edib.

Bütün bunlarda ABŞ-ın rolu, yeri və maraqları necədir? Bu sualın cavabında Kropsi deyib ki, Obama administrasiyası Tehranla razılaşmaya meyllidir, güman edir ki, İran regionda sabitlik üçün vacibdir.

“Mən bununla razı deyiləm və düşünürəm ki, İran nəhəng inamsızlıq mənbəyidr. Bu, nüvə silahı əldə etməyə çalışan radikal dövlətdir”, - Kropsi vurğulayıb.

Putin imperiyanın bərpasında maraqlıdır və NATO-nun süqutunu istəyir. O, Ukraynanı öz nəzarəti altına almağa çalışır, Gürcüstanın bir hissəsini işğal edib. Belə düşünmyə əsas var ki, bacardığı qədər irəli getməyə çalışacaq.

Qərbin və ABŞ-ın bunda yeri və rolu bütün bunların qarşısını almaqdadır.

Azərbaycanda rəsmi təbliğat belə fikir formalaşdırır ki, Putin regionda sülhü bərqərar etməyə, hətta Azərbaycanın işğal edilmiş ərazilərinin bir hissəsini qaytarmağa hazırdır. Buna inanmaq olarmı? Bu sualın cavabında Kropsi deyib ki, məsələ Putinin öz maraqlarının necə olmasındadır. Bu maraqlar imperiya yaradan Rusiyanın maraqlarından ayrılmazdır. Ona görə də bu ideya (imperiya) üçün yaxşı olan hər şey Putin üçün də yaxşıdır. Hazırda Rusiya kifayət qədər özünə arxayındır, lakin Putin üçün Türkiyə ilə münaqişəni dərinləşdirmək mənasızdır. Ankaranın yetərincə güclü ordusu, yaxşı strateji vəziyyəti var, NATO üzvüdür.

Eyni zamanda neftin qiymətinin enməsi səbəbindən Rusiya getdikcə kasıblaşır, Əsəd rejiminin dəstəklənməsi ucuz başa gəlmir. Odur ki, çox güman ki, münaqişə hazırkı çərçivədən kənara çıxmayacaq.

Xəzər regionuna və Azərbaycana gəlincə, onların Qərb üçün önəmi neftin qiymətindən asılı olacaq. Bu gün sənaye və iqtisadiyyat neft asılılığından xilas olmağa çalışır, dünyada bərpa olunan enerjinin payı artır. 20 ildən sonra ABŞ-da enerjinin 20%-i küləyin gücündən daxil olacaq. Bütün bunlar dünyada nefrin gələcək roluna yenidən baxılmasını diqtə edir.

Azərbaycan kimi neft ölkələri üçün bu, o deməkdir ki, ölkə əvvəllər olduğu qədər mənfəət əldə edə bilməyəcək, Kropsi qeyd edib.-25В-