“Təbii ki, Baş Prokurorluq bu məsələni araşdırmayacaq və üstündən sükutla keçəcək”

Müsavat partiyası, Demokratik Qüvvələrin Milli Şurası və Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası ayrı-ayrılıqda "Pandora sənədləri" beynəlxalq jurnalist araşdırması ilə əlaqədar ölkənin baş prokuroru Kamran Əliyevə müraciət ediblər. 

Həmin sənəddə açıqlanan materiallara əsasən, Azərbaycan prezidentinin ailəsi Böyük Britaniyada 429 milyon funt-sterlinq (694 milyon dollar) dəyərində daşınmaz əmlak alıb. Müxalifət təşkilatları hesab edir ki, Baş Prokurorluq göstərilən faktlarla bağlı cinayət işi açmalı, hərtərəfli və obyektiv araşdırma aparmalıdır.

Əvvəllər də Azərbaycanın yüksək vəzifəli məmurlarının adları "pulların yuyulması", vəsaitlərin offşorlara köçürülməsi ilə bağlı beynəlxalq qalmaqallarda keçib. Müsavat partiyası 2016-cı ildə açıqlanan “Panama sənədləri” ilə bağlı, 2017 - ci ildə Demokratik Qüvvələrin Milli Şurası digər qalmaqallı araşdırma - "Azərbaycan landromatı" ilə bağlı ölkənin Baş Prokurorluğuna müraciət etmişdi. 

Müsavat partiyasının Divan üzvü, hüquqşünas Nemət Kərimli məsələ ilə bağlı ASTNA-nın suallarını cavablandırırb. 

* * *

Sual: Nemət bəy, Müsavat partiyası və Milli Şura Pandora sənədlərində Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevə məxsus olduğu deyilən 700 milyonluq mal-mülkün araşdırılması ilə bağlı Respublika Prokurorluğuna müraciət edib.  Müsavat partiyası olaraq sizi nə vadar etdi bu addımı atmağa?

Cavab: Müsavat Partiyası hazırda ölkədə fəaliyyət göstərən 2 əsas müxalifət partiyasından biri olaraq cəmiyyətin bütün sahələrində baş verən proseslərə münasibət bildirir, qanunsuzluğun aradan qaldırılmasında hüquqi müstəvidə mübarizə aparır, islahatlarla bağlı, əhalinin rifahının yaxşılaşması üçün təkliflərlə çıxış edir.

Hamıya məlum olan faktların sübuta ehtiyacı yoxdur, ölkədə isə korrupsiya, rüşvət, ədalətsizlik adi haldır. Buna görə də Müsavat Partiyası Beynəlxalq Araşdırmaçı Jurnalistlər Konsorsiumu İlham Əliyevin və yaxınlarının ofşor şirkətlər vasitəsilə Britaniyada, əsasən də Londonda təxminən 700 milyon dollarlıq əmlak əldə etmələri barədə sənəd yayanda təəccüblənmədi. Bu qədər pulu əldə etmək üçün ya bizneslə məşğul olmalısan, ya da korrupsiya ilə,  ya da  miras qalmalıdı. Azərbaycan Pespublikasının qanunvericiliyinə əsasən, ölkə başçısının kommersiya fəaliyyəti ilə məşğul olması qadağan olunduğundan və ona miras əmlakın qalması barədə heç bir məlumatın olmadığından bu əmlakın korrupsiya yolu ilə əldə edildiyi şübhə doğurmur. Ona görə də qeyd edilən əmlakın hansı yolla əldə edilməsi və buna hüquqi qiymət verilməsi üçün partiyanın Divanı Baş Prokurorluğa müraciət edib. 

İlham Əliyev oktyabrın 7-də İtaliyanın "La Repubblica" qəzetinə verdiyi müsahibəsində bildirib ki, "orada ola bilsin 5 faiz həqiqətdir, qalanı isə yalandır", 18 illik prezidentlik dövründən əvvəl bizneslə məşğul olub və prezident seçiləndə "kasıb adam olmayıb”, “prezident olduqdan sonra biznesdə birbaşa iştirakını dayandırıb və bütün biznesini "uşaqlarına ötürüb", “uşaqlarının həm Azərbaycanda, həm də ölkədən kənarda sərmayələri var", onların bütün biznes fəaliyyəti şəffafdır və beynəlxalq səviyyədə auditdən keçir və heç kəs burada bir şeyin səhvolması iddiası ilə çıxış edə bilməz". 

Bu həqiqətəuyğun ola bilməz. Çünki İ.Əliyev 2003-cü ildə prezident olana qədər - 1994-cü ildən Dövlət  Neft Şirkətində vitse-prezident, 1995-ci ildən isə Milli Məclisin deputatı olub və bu vəzifələr kommresiya fəaliyyəti ilə məşğul olmaqla bir sıraya gəlmir. Digər tərəfdən o, deputatlığa və prezidentliyə namizədliyini verdiyi dövrdə əmlakı barədə maliyyə sənədlərində biznesi və böyük əmlakı barədə məlumat verməyib.  Xanımı Mehriban Əliyeva da  2005 və 2010-cu ildə deputat olub, o da maliyyə sənədlərində bu əmlak barədə məlumat verməyib.  Konstitisiyaya görə  hər kəs gəlirindən vergi verməlidi, lakin İ.Əliyevin prezdentliyə qədərki və ailəsinin biznesi ilə bağlı vergi verməsi barədə ictimaiyyətə məlumat verilməyib.

Sual: Düşünürsüz ki, Baş prokurorluq prezidentlə bağlı hər hansısa bir şikayəti, məsələni, müraciəti araşdırmağa   qadirdir?

Cavab:    Təbii ki, Baş Prokurorluq bu məsələni araşdırmayacaq və üstündən sükutla keçəcək. Cinayət prosessual qanunvericiliyə əsasən kütləvi informasiya vasitələrində dərc edilmiş məlumatlara görə də cinayət işi başlana bilər. Müsavat partiyasının və Milli Şuranın Pandora sənədləri ilə bağlı müraciəti olmadan da prokororluq araşdırmaya başlaya bilərdi.

Sual: Bundan əvvəl də Müsavat partiyası Panama sənədlərində göstərilən faktlarla bağlı Baş prokurorluğa müraciət etmişdi. Nəticəsi nə oldu? 

Cavab: Bəli, Müsavat Partiyası Panama sənədləri ilə bağlı Baş Prokurorluğa müraciət etmişdi, bu məsələyə heç bir reaksiya olmadığı üçün hüquqların pozulması ilə bağlı İnzibati-İqtisadi məhkəməyə müraciət olunmuşdu. Məhkəmə müraciətin bu məhkəməyə aidiyyəti olmadığı üçün sənədləri geri qaytardı, Daha sonra rayon məhkəməsinə ümumi və məhkəmə nəzarəti qaydasında yenidən şikayət verildi. Məhkəmələr sənədləri geri qaytarması barədə qərar qəbul etsələr də, rəsmən qaytarılmayıb, bildiriş verilməyib və buna  görə də nəticədən gec xəbər tutulurdu.Qərarlardan apelyasiya şikayəti verildikdə müddətin keçməsi bəhanəsilə şikayət qəbul edilmədi, məsələ qapalı dairəyə salındı.

Sual: Bu dəfə də Baş Prokurorluq müraciətinizi araşdırmasa hansı addımları atacaqsız?

Cavab: Baş Prokurorluğun cavabsızlığından yenidən məhkəməyə müraciət olunacaq və hüquqi tədbirlərin görülməsi üçün ölkə daxilində və beynəlxalq səviyyədə mübarizə aparmağa çalışacağıq.

Sual: Ümumiyyətlə, inkişaf etmiş ölkələrdə bu kimi hallarla bağlı hansı hüquqi addımlar atılır?

Cavab: Hazırda inkişaf  etmiş dövlətlər əsasən hüquqa söykənən, demokratik, hüquqi dövlətlərdi və onlarda bu həcmdə və bu kimi halların baş verməsi qeyri-mümkündür, məmurlar üzərində qanunun, ictimaiyətin nəzarəti var, əmlak, vergi məsələləri şəffafdı. Ona görə də belə hallar baş vermir, inkişaf etmiş ölkələrdə bu kimi hallarla bağlı xüsusi hüquqi addımlara ehtiyac qalmır.

Mülki Məcəllə 2000-ci ildə qüvvəyə minəndə 148.1-ci maddəyə əsasən daşınmaz əmlakın dövlət reyestri hamı üçün açıq olmalıdır. İstənilən maraqlı şəxs daşınmaz əmlakın dövlət reyestrini tərtib edən müvafiq icra hakimiyyəti orqanının vəzifəli şəxsinin yanında daşınmaz əmlakın dövlət reyestrinin onu maraqlandıran bölmələri ilə, habelə bu bölmələrə aid bütün sənədlərlə tanış ola bilər, habelə onlardan çıxarışlar verilməsini tələb edə bilər.

Lakin məmurlar öz əmlaklarını gizlətmək üçün 21 aprel 2006-cı ildə həmin maddəyə dəyişiklik edildi. Yeni düzəlişə əsasən daşınmaz əmlakın təsviri, dövlət qeydiyyatına alınmış hüquqlar və onların məhdudlaşdırılmasına (yüklülüyünə) dair dövlət reyestrindən arayış qanunla müəyyən edilmiş qaydada hüquq sahibinə, onun tərəfindən vəkil edilmiş şəxsə, hüquq sahibinin əmlakına qanun və ya vəsiyyət əsasında vərəsəlik hüququ olan şəxslərə və qanunla nəzərdə tutulmuş səlahiyyətlərin yerinə yetirilməsi ilə əlaqədar müvafiq dövlət orqanlarına və bələdiyyələrə verilir.

İnkişat etmiş avtoritar Çində də korrupsiyaya qarşı mübarizə sərtdi, ildə yüzlərlə şəxs bu cinayətlərə görə edam edilir. 

Kamran Mahmudov