Media-icmal 02.04.2016

Prezident İlham Əliyevin Vaşinqton səfəri, ölkənin maliyyə, sosial, ədliyyə problemləri medianın aparıcı mövzusudur.

“Azərbaycan” qəzeti: Ciddi ehtiyac duyulan lider

“Azərbaycan” qəzeti dövlət başçısı İlham Əliyevin ABŞ-a səfərini gündəmdə saxlayır. Qəzetdə dərc edilən “ABŞ prezident İlham Əliyevin siyasətini tam dəstəklədiyini rəsmən bəyan etdi” adlı məqalədə ikitərəfli əlaqələrin daha da gücləndiyi xüsusi vurğulanır. Azərbaycanın həyata keçirmək istədiyi layihələrin ölkəyə və rəhbərliyə dünya miqyasında hörmət qazandırması önə çəkilir. “Xüsusi vurğulanmalı məqam isə odur ki, ABŞ-ın nəzərində prezident İlham Əliyev yalnız Azərbaycan və Qafqaz miqyasında ən güclü lider kimi nəzərdən keçirilmir. Müəllifi olduğu qlobal miqyaslı layihələrin uğurla gerçəkləşməsinə və davamlı prinsipial siyasi xəttinə görə indi Azərbaycan prezidenti dünyanın by nəhəng fövqəldövlətinin ciddi ehtiyac duyduğu siyasi müttəfiqə, etibarlı iqtisadi tərəfdaşa çevrilib”.

İqtisadi fəallıq tamamilə sıradan çıxıb

İqtisadçı-ekspert Rövşən Ağayev  “Azadlıq” qəzetində dərc edilən “Hökumətin “dollar pəhriz”i ...” başlıqlı məqaləsində son zamanlar dolların manata nisbətdə bir neçə qəpik ucuzlaşması fonunda ölkənin maliyyə bazarındakı mövcud durumu təhlil edir.  Müəllif yazır: “Xarici valyutaya tələbatın azalmasının bir neçə səbəbi var. Əvvəla, ölkədə iqtisadi fəallıq tamamilə sıradan çıxıb. İlin ilk ayında ÜDM-in həcmi 3,2%, qeyri-neft ixracı 2 dəfəyədək azalıb, iqtisadiyyatın kreditləşməsi faktiki dayanıb. İdxal 25%-dək, büdcə xərcləri 50%-dək azalıb. Bunlar etiraf edilməyən iqtisadi geriləmənin üzdə olan mənzərəsidir”.

Müəllifə görə, azalmanın ikinci mühüm səbəbi kənara kapital axınının kəskin azalmasıdır və əslinə qalarsa kənara kapital axını manatın ucuzlaşmasının əsas səbəbi olub. Bu yerdə ekspert 2015-ci ildə kənara 8 milyard dollar valyuta çıxdığını deyərək bunun 2014-cü il ilə müqayisədə 2 dəfə çox olduğunu vurğulayır. Məqalədə deyilir: “Hazırda ölkə iqtisadiyyatı kəskin pul qıtlığı dövrünü yaşayır. Real sektorun son dərəcə zəif potensiala malik olması, yeni dəyər yaradan sahələrin həddən artıq məhdudluğu insanları kredit götürməyə stimullaşdıra bilmir”. Belə bir şəraitdə manatın dönərli valyutalar qarşısında real dəyər qazanmasından söhbət belə gedə bilməz”.

P.Ağayev rəsmi Bakının manatın dollara nisbətdə bir neçə qəpik bahalaşmasını xüsusi qabartmasını əhaliyə psixoloji təsir  vasitəsi kimi dəyərləndirir. Bunun arxasında əhalini əlindəki manatı dollara çevirməkdən çəkindirmək səyləri durur. Müəllif dolların ucuzlaşmasında bankların “ucuz alıb, baha satmaq”  kimi xətti də olduğunu istisna etmir və arqument olaraq bunu göstərir: “Mərkəzi Bank çalışacaq ki, valyuta ilə büdcə gəlirlərinin mədaxil edildiyi günlər məzənnə 1.55-dən aşağı olmasın. Çünki büdcə qanunvericiliyinə görə, büdcənin xarici valyuta ilə mədaxili Mərkəzi Bankın həmin günə olan məzənnəsi ilə daxil olur”.   

Məhkəmələrdə pulsuz ədalət olmur

“Novoye Vremya” qəzeti “Cəzalandırıcı məhkəmə sistemindən ədalətli...” adlı məqalədə ölkədə ədalətli məhkəmə sisteminin olub-olmaması ətrafında araşdırma aparır.

Xatırladaq ki, Ali Məhkəmənin sədri Ramiz Pzayev ölkə məhkəmələrinin fəaliyyətini təqdir edən hesabat verib və deyir: “Cəmiyyətdə məhkəmələrin vətəndaşları cəzalandırılması məkanı olması kimi səhv təsəvvür var. Əslində isə məhkəmə hər şeydən öncə insanların hüquqlarını müdafiə edir”. Ali Məhkəmə sədrinin bu çıxışına məqalədə əks-arqument qoyulur: “Məhkəmələrin prioriteti vətəndaşların qanuni haqlarını müdafiə etməkdir. Amma bizim məhkəmə sisteminin xüsusiyyətini unutmadan və təəssüflə deyəcəyik ki, bu məhkəmələrdən az adam əziyyət çəkmir”.

Daha sonra məqalədə ölkə məhkəmə sistemi haqda neqativ düşüncənin yaranması səbəblərinə toxunulur. “Siyasi motivli işlərə toxunmadan (təəssüf ki, bizdə belələri az deyil), istər mülki, istərsə də cinayət işlərində sərt hökmlər, cəmiyyətdə mənfi  stereotip formalaşdırıb. Daha pisi, bizim insanlarda belə bir mövqe var ki pulsuz yerli məhkəmələrdə ədalətə nail ola bilməzsən”.

Sonra məqalədə bankların kredit olaraq yalnız dollarla təklif etməsini R.Rzayevin insan hüquqlarının pozulması kimi dəyələndirməsinə toxunulur.

Həm də Ali Məhkəmə sədrinin məhkəmələrin bankların daxili işlərinə müdaxilə edə bilməmələri açıqlamasına diqqət çəkir. “Amma ödənməmiş kreditlərə görə iddialara məhz məhkəmələrdə baxılır. Bu məsələdə məhkəmələrin ədalətli qərarlarından borcluların taleyi asılı olur. Heç kəsə sirr deyil ki, belə işlər üzrə qəbul edilən ədalətsiz qərarlar, banklar tərəfindən təzyiqlər cəmiyyətdə intihar ovqatını gücləndirir”.

Yazıda siyasi motivli işlər barədə də qeydlər yer alır. “Biz siyasi motivli işlər və siyasi sifarişlər barədə təsadüfən danışmadıq. Bu məsələdə vətəndaş hüquqları heç yada düşmür. Bəzən elə olur ki, hakimlərin qəsdən qanunları inkar etmələri yüzlərlə, hətta minlərlə insanın hüquqlarını pozur”.

Bu mənada neçə illərdir ki, “Novoye Vremya” Partiyasının qeydə alınmasının uzadılması xatırladılır. Jurnalist Xədicə İsmayılova və İlqar Məmmədovun həbsləri vurğulanır.

“Bizm yol” qəzetində dərc edilən “Azərbaycanda ana olmaq 2000 manata başa gəlir” başlıqlı yazıda ölkənin doğuş klinikaları və dövlət xəstəxanalarında doğuş qiymətləri haqda araşdırma gedir.  

Müəllif yazıda həmin prosesdən keçən Bakı sakinlərinə istinadən bildirir ki, qan analizləri 200 manata, USM-də yoxlama 40-80 manata başa gəlir. Təbii doğuş 1200 manata, qeysəriyyə üsulu ilə olarsa 1600 manata başa gəlir.

Məqalədə deyilir:  “Bakı Medikal Plaza” Mərkəzi fililalında təbii doğuşun qiyməti 1300 manat, qeysəriyyə ilə isə 1500 manatdır. Leyla Şıxlinskayanın klinikasında doğuşun qiyməti 1050 manatdır, ağrıkəsicidən istifadə edilərsə daha 155 manat əlavə olunur. “Oksigen” klinikasında doğuşun qiyməti 1250, qeysəriyyə üsulu  isə 1450 manat xərc istəyir. “Vital” klinikada isə təbii doğuşun qiyməti 1500 manat təşki edir”.   

Müəllif  dövlət xəstəxanalarında pulsuz müalicə olduğu deyilsə də buna əməl olunmadığını bildirir. Bakı sakini Vəsilə İbrahimova müəllifə bildirib: “Həkimlər məndən 700 manat istədilər, müəyyən səbəblər gətirdikdən sonra 300 manata razılaşdılar, həm də dövlət xəstəxanalarında xəstəyə nəvaziş yoxdur. Odur ki, dövlət xəstəxanalarında doğuşun, müayinələrin pulsuz olması haqda deyilənlər ancaq sözdür”.