Media-icmal 07.02.19

Ölkə əhalisinin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi, ölkədə gənclərin sayının azalması, Cümhuriyyət banisi Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin Moskva yubileyinin təşkilinə imkan verilməməsi, Azərbaycan bank sisteminin durumu və s. məsələlər bugünkü (07 fevral, 2019-cu il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Sosial müdafiə necə gücləndirilib

"Azərbaycan" qəzeti "Kapital təyinatını dəyişir" sərlövhəli məqalədə ölkədə əhalinin sosail müdafiəsinin gücləndirilməsni dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, mütərəqqi ölkələrdə bütün iqtisadi imkanlar sonda əhalinin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsinə, rifahının yaxşılaşdırılmasına yönəldilir və bu baxımdan Azərbaycan da bu ölkələr sırasına daxildir.

Yazı müəllifi fikrini belə əsaslandırır ki, hələ ölkədə neft bumu başlamazdan öncə dövlət başçısı seçilən İlham Əliyev əsas məqsədin neft kapitalını insan kapitalına çevirmək olduğunu bəyan etməsini göstərib.

Müəllif ölkədə sosial müdafinin inkişaf etməsini son 15 ildəki rəqəmlərlə diqqətə çatdırır: "2004-cü ildən ötən dövr ərzində Azərbaycanda maaşlar 7, pensiyalar 9 dəfə artıb. Məcburi köçkünlər üçün 102 qəsəbə salınıb, bu hesabla 290 min soydaşımız evlə təmin olunub. Şəhid ailələrinə 6600-dən çox mənzil, müharibə əlillərinə 6144 avtomobil verilib. Ölkə üzrə qaz təchizatı 95, içməli su təminatı 70 faizə çatıb. 3200-dən çox məktəb binası, 640 tibb müəssisəsi tikilib, yaxud əsaslı təmir olunub, 15 min kilometr avtomobil yolu çəkilib, nəhayət, 2 milyondan çox iş yeri açılıb və s".

Müəllif deyir ki, ölkədə 1 miyon 295 min nəfər pensiyaçının sosial müdafiəsini gücləndirmək məqsədilə 2018-ci ilin 1 yanvar tarixindən bütün növ əmək pensiyalarının sığorta hissəsi indeksləşdirilərək artırılıb, aylıq pensiyaların orta məbləği 222,6 manata çatıb.

Müəllif Dövlət Statistika Komitəsinə istinadən cari ilin əvvəlinə 415,9 min nəfər sosial müavinət, 62,3 min nəfərin prezident təqaüdü almasını da sosial müdafiənin məhkəmləndirilməsinin göstəricisi olduğunu bildirir.

Yazı müəllifi rəsmi olan göstəricilərə istinadən vurğulayır ki, ölkədə əhalinin sosial müdafiəyə ehtiyacı olan bütün təbəqələrinin aldıqları müavinətlər ötən il martın 1-dən 10 faiz artırılıbdır.

Müəllif vurğulayır ki, Azərbaycanın ərazi bütövlüyü uğrunda həlak olmuş və hərbi əməliyyatlar zamanı itkin düşdüyünə görə ölmüş elan edilmiş hərbi qulluqçuların ailə üzvlərinin hər birinə 11 min manat məbləğində birdəfəlik ödəmənin verilməsinə başlanılıb.

Son olaraq müəllif deyir ki, 2018-ci ildə həmçinin əhalinin müxtəlif təbəqələrindən olan şəxslərə verilən prezident təqaüdləri artırılıb, habelə bu artım eləcə də fəxri adlara görə verilən təqaüdləri əhatə edib.

Azalan ölkə gəncliyi: səbəblər nədir?

"Azadlıqinfo"da isə "Ölkə gənclərinin sayında 25 faiz azalma" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Sayt ölkə gənclərinin sayında azalma olması barədə iqtisadi-ekspert Nemət Əliyevin düşüncələrinə yer verib.

Müəllif iddia edir ki, gənclərin sayı 462 min nəfər və ya 25% azalıb. Belə fəlakətli nəticələrə görə hesabatlar verilməli, istefalar gündəmi zəbt etməliydi.

"2011-ci ildən başlayaraq 2019-cu ilin əvvəlinədək ötən dövrdə 15-19 yaş qrupuna daxil olan gənclərin sayı 228,1 min nəfər və ya 26%, 20-24 yaş qrupuna daxil olan gənclərin sayı isə 183,4 min nəfər və ya 19% azalıb. Bu iki yaş qrupu (15-24) üzrə ümumi azalma 411,5 min nəfər və ya 23% təşkil edir".

İqitisadçı deyirlər ki, bu sonuncu azalma göstərici bir il əvvəl 369 min nəfər olub və bu ilin sonuna qədər 462 mini (25%-i) üstələyəcək və rəqəmlər arasındakı fərq (42,5 və 50,5) mənfi tendensiyanın sürətləndiyini göstərir.

Müəllifə görə, 2011-ci il ilə müqayisədə 25-29 yaş qrupu üzrə 7% artım olsa da, 2016-cı ildən başlayaraq bu yaş qrupu cavanların sayında da azalma başlayıb, son üç ildə bu qrupda 23 min azalma qeydə alınıb və bu ilin sonuna kimi daha 17 min azalma olacaq: "Beləliklə, 15-29 yaşda olan gənclərin ümumi sayı 2011-ci illə müqayisədə bu ilin sonunadək 403 min nəfər azalacaq. Əgər 2011-ci ilin əvvəlində 15-29 yaşlı gənclər əhalinin 29%-ni təşkil edirdisə, hazırda bu göstərici 24%-ə düşüb".

Yazıda deyilir ki, bu rəqəmləri və tendensiyanı sakitcə seyr etmək, heç nə olmamış kimi üzərindən sükutla keçmək əsla mümkün deyil və 20% torpaqları işğal altında olan bir ölkə üçün bu nəticələr dözülməzdir.

Müəllif hesab edir ki, bu mənfi tendensiyanın daha da sürətlənməsi hər kəsi düşündürməli, ölkə gəncliyini, ölkənin gələcəyini məhvə sürükləyən dağıdıcı proses durdurulmalıdır, mövcud gənclər siyasətilə bu iş aşmaz, real, proqramlı və konkret tədbirlər həyata keçirilməlidir.

Müəllif hesab edir ki, bu sahədə köklü islahatlara zərurət var, belə ki, 2016-cı və 2017-ci illərdə 0-4 yaşlı uşaqların sayının 46,8 min nəfər azalmasından da nəticə çıxarmaq vacibdir.

Ekspert vurğulayır ki, əhalinin təbii artım göstəricisini pisləşdirən, nigahların azalmasını, boşanmaların artmasını şərtləndirən əsas səbəblər aradan götürülməlidir: "Gənclərin həyatını alt-üst edən ağır sosial-iqtisadi şəraitin sağlamlaşdırılması, onların normal maaşlı iş yerləri, mənzillə təmin olunmasında təxirəsalınmaz tədbirlər həyata keçirilməlidir. "Burda mənəm, Bağdadda kor xəlifə", yaxud da "babam mənə kor deyib, gəlib-gedəni vur deyib" fəlsəfəsi ilə irəli getməyin mümkün olmamasını, nəhayət, anlamaq gərəkdir, sonra isə çox gec ola bilər.

Ağır olan M.Ə.Rəsulzadə "daşı..."

"Moderator.az"da isə "Rəsulzadənin daşı o adamların təpəsinə düşməlidir ki, onun bu millət üçün etdiklərini anlamırlar" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif bildirir ki, bu il yanvarın 31-də Rusiyadakı Azərbaycan diasporunun nümayəndələri Moskvada iki oteldə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin banisi Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin anadan olmasının 135 illik yubileyini qeyd etmək üçün iki otellə müqavilə imzalayıb.

Müəllifin deməsinə görə, son anda hər iki otel imzaladıqları müqaviləni pozaraq tədbirə yer verməkdən imtina edib və təşkilatçılar hesab edirlər ki, bu məsələdə bəzi azərbaycanlıların da rolu olub.

Müəllif vurğulayır ki, istiqlalçi millət vəkili Vahid Əhmədov "moderator.az"a açıqlamasnda bu xəbərdən üzüldüyünü dilə gətirib:" Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin Moskvada yubileyinin keçirilməsinin əngəllənməsi xəbərindən çox peşman oldum. Əgər iddialar doğrudursa və Cümhuriyyətimizin banisinin ruhunu narahat edənlər bu millətin nümayəndələrindəndirsə, onlara yazıqlar olsun", -millət vəkili münasibətini belə ifadə edir.

V.Əhmədov deyir ki, görünür o kişinin daışının ağır olması nahaq yerə söylənilmir: "Nahaq yerə deyilmir ki, o kişinin daşı çox ağırdır, amma o daş o adamların təpəsinə düşməlidir və düşür ki, onun bu millət üçün etdiklərini anlamırlar, sağlığında qoymət verilməsə də, heç olmasa ölümündən 65 il sonra qədrini-qiymətini dərk etmirlər. Bu, gerizəkalılıqdır və milli mənsubiyyətini danmaqdır".

Bütün bunlara baxmayaraq, deputat bildirir ki, Rəsulzadə elə bir günəşdir ki, qarşısından min illər boyu hansı səmtdən gələn qara buludlar keçsə belə, onun hərarətini, şəfəqlərini örtmək kimsəyə nəsib olan deyil.

Üstəlik V.Əhmədov hesab edir ki, rəsmi qurumlar tərəfindən də məsələ araşdırılmalı və Moskvada bu məsələ ilə bağlı baş verənlərə kimlərin müdaxiləsi olduğu üzə çıxarılmalıdır.

Aktivlərinin beşdə biri risk altında olan bank sistemi

"Oxu.az"da isə "Moodys": Azərbaycan bankları ən zəif kredit profillərinə malikdirlər" sərlövhəli məqalə diqqət çəkir.

Müəllif bütün dünyada məşhur olan "Moodyus" reytinq agentliyinin Hesabatında Azərbaycanla bağlı göstəiriclərinə istinadən ölkədə bank sisteminin vəziyyətini dəyərləndirir.

Müəllifin deməsinə görə, Agentlik Azərbaycan banklarını MDB ölkələri arasında ən zəif kredit profillərinə malik bank sektoru kimi qiymtələndirir.

Bu sırada Azərbaycanla birgə MDB ölkələrindən yalnız Ukraynanın adı adı çkilir.

Müəllif qurumun göstəricilərinə istinadən deyir ki, aktivlərin risklərinin sayına görə Azərbaycan bankları ən aşağı göstəricilərə malikdir.

Yazı müəllifinin deməsinə görə, "Moody"s"un hesabatına görə, Azərbaycan bank sistemi MDB-də ən yüksək kapitallaşma səviyyəsini nümayiş etdirir ki, , bu da, əsasən, ölkənin ən iri bankı olan "Azərbaycan Beynəlxalq Bankı"na dövlətin köməyilə izah olunur.

Müəllif vurğulayır ki, 2018-ci ilin sonuna olan vəziyyətə görə Azərbaycanın bank sektorunda kapitallaşma sürətlənib, bu kapital səviyyəsi isə risklərlə ölçülmüş aktivlərin təxminən 20 faizini təşkil edir ki, bu da MDB-də ən yüksək göstəricidir.

Agentliyin hesabatına əsasən yazı müəllifi deyir ki, 2018-ci ilin sonuna olan məlumata görə, ümumi kredit portfelində problemli kreditlərin payı iki il öncə olan 31%-dən 15%-dək azalıb.

Məqalədə deyilir ki, "Moodys"in qiymətləndirmələrinə görə, MDB ölkələrinin iqtisadiyyatlarının artım templərinin bərpası fonunda bütün regionda əməliyyat mühiti yaxşılaşır: "2017-2018-ci illərdə iqtisadiyyatların bərpası dövründən sonra yaxın iki il ərzində MDB ölkələrinin iqtisadi artım nümayiş etdirəcəyini gözləyirik. MDB ölkələrinin bank sektoru üzrə proqnozumuz müsbətdir".