Media-icmal 09.01.18

Ölkədə gedən islahatlarda dövlət başçısının rolu, bank sistemində problemlərin dərinləşməsi, Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasının fəaliyyətinə baxış bugünkü (09 yanvar, 2017-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır.

İslahatların siyasi iradə qaynağı

"Azərbaycan" qəzeti "Azərbaycanda aparılan dərin islahatlar dövlət başçısının siyasi iradəsindən qaynaqlanır" sərlövhəli məqalədə ölkədə gedən islahatlarda dövlət başçısının rolunu ekspertlərlə dəyərləndirir.

Ekspertlər deyirlər ki, 2017-ci il Azərbaycanın tarixinə dərin islahatlar ili kimi daxil olub və "Doing Business 2018" hesabatında 8 pillə irəliləməsi, Avropa və Mərkəzi Asiya regionu üzrə ən islahatçı üç ölkədən biri kimi tanınması prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə aparılan davamlı iqtisadi islahatların məntiqi nəticəsidir: "Ölkəmizdə demokratiyanın inkişafına, insan hüquq və azadlıqlarının etibarlı müdafiəsinə yönəlmiş strateji siyasi kursun davam etdirilməsi təkcə Azərbaycanda deyil, onun hüdudlarından kənarda da rəğbətlə qarşılanır və yüksək qiymətləndirilir".

Ekspertlər dövlət başçısı İ.Əliyevin 2017-ci ilin fevralında imzaladığı "Penitensiar sahədə fəaliyyətin təkmilləşdirilməsi, cəza siyasətinin humanistləşdirilməsi və alternativ cəza tətbiqinin genişləndirilməsi" haqda sərəncamı dövlət başçısının humanist siyasətindən irəli gələn genişmiyaslı hüquqi siyasətin tərkib hissəsi sayırlar: "Sənədin məqsədi cəza siyasətinə, cinayət qanunvericiliyinə, məhkumların hüquqlarının təminatı məsələlərinə baxışın yenilənməsi, cinayət-hüquq siyasətinin liberallaşdırılması, böyük ictimai təhlükə törətməyən və az ağır cinayətlərə görə həbs və azadlıqdan məhrumetmə tədbirlərinin tətbiqinin məhdudlaşdırılmasıdır".

Ekspertlər bu sərəncamı MDB məkanında ilk belə sənəd adlandırır və yeni islahatlar zamanı digər ölkələrin də Azərbaycan təcrübəsindən yararlanacağını deyirlər.

Ekspertlər hesab edirlər ki, ölkədə cəza siyasətinin humanistləşdirilməsi ilə bağlı islahatlar beynəlxalq müstəvidə də ciddi rezonans doğurub və bu islahatların məhkumların hüquqlarının etibarlı qorunmasına xidmət göstərəcəyini vurğulayırlar.

Ekspertlərə görə, indiyə kimi həyata keçirilən islahatların ana xəttini "güclü vətəndaş-güclü dövlət" düsturu təşkil edib, bu proseslər islahatlar yolu ilə daha da sürətləndirilir və təbii ki, bu amil Azərbaycan dövlətinin regional və qlobal proseslərdəki rolunu daha da artırır.

"Ağir xəstələr"in say artımı

"Exo" qəzetində isə "Azərbaycanda "ağır xəstə olan" bankların sayı 2018-ci ildə daha da artacaq" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif 2017-ci ildə bankların birləşə bilməmələri səbəblərini və birləşmə prosesində üzləşdikləri çətinlikləri bank məsələləri üzrə ekspert Əkrəm Həsənovla şərh edir.

"Bazarda durum olduqca ağırdır və bankların konsolidasiyasının guya bankların vəziyyətinin yaxşılaşması səbəbindən baş tutmaması haqda düşüncələr əsassızdır. 2017-ci ildə təkcə Caspian Development Bank "Atabank"la birləşə bildi, bu da ona görə baş tutdu ki, bu bankların sahibi eyni şəxsdir. Odur ki, burada hansısa birləşmə prosesindən danışmaq mümkün deyil". Ə.Həşənov bank sistemində birləşmələrin baş verməməsinin ümumi mənzərəsini yaradır.

Ekspert deyir ki, iki problemli bank birləşmək istəyirsə burada söz sahibləri olan şəxslər birləşmə şərtlərini, problemli kreditlər və əmanət axını məsələlərini, birləşmə prosesi üçün məsrəfləri müzakirə edirlər, bu isə sadə proses deyil.

"Azərbaycana gəlincə, birinci, başa düşmək lazımdır ki, bizim problemlər o qədər dərindir ki, bankların birləşməsi belə ölkənin bank sektorunun problemlərini həll etmir. İkinci, banklar maliyyə məsələləri səbəbindən birləşə bilmirlər, tutaq ki, bir bankın kredit portfeli 500 milyon manatdır, 200 milyon manatlıq da problemli krediti var. İkinci bankın isə kredit portfeli 300 milyon manat, problemli krediti isə 100 milyon manatdır. Burada artıq üçüncü tərəfin köməyi lazımdır, kim kömək etməlidir? Dövlət, ya da Mərkəzi Bank, özü də bu kömək uzunmüddətli, aşağı faizlə olmalıdır. Bu kömək olmadığı üçün məsələ həllini tapmır".

Ə.Həsənov deyir ki, birləşməyə mane olan daha bir səbəb ölkə banklarının təqdim etdikləri maliyyə hesabatlarına etimadsızlığın olmasıdır və maliyyə hesabatları kredit təşkilatlarının real vəziyyətini əks etdirmir: "Belə ki, banklar bilərəkdən problemli kreditlərin real həcmini az göstərirlər, balans hesabları təhrif edilir. Banklardakı maliyyə fırıldaqları gizlədilir. Birləşmə zamanı isə bütün bunlar üzə çıxacağı üçün birləşmə baş tutmur".

Ölkədə ağır durumda olan bankların sayına gəlincə, Ə.Həsənov deyir ki, hazırda 31 bankdan 10-u ağır durumdadır, onlar ya birləşməli, ya da ən yaxşısı bazardan getməlidirlər.

Ekspert hesab edir ki, bu il "ağır xəstə banklar"ın sayı arta da bilər, belə banklar bank sisteminin durumuna mənfi təsir göstərirlər, ona görə də yerli və xarici əmanətçilər öz vəsaitlərini banklardan çəkirlər.

Ə.Həsənova görə, hətta Beynəlxalq Bankın özünü belə bazarda saxlamağın mənası yoxdur, çünki onsuz da mürəkkəb olan vəziyyəti bir qədər də ağırlaşdırır.

Ekspert deyir ki, hazrda ölkənin bank sisteminin ən ağrılı yerlərindən biri də bank sistemində peşəkarların az olmasıdır.

Maliyyə bazarına, yoxsa maliyyə məhvinə nəzarət?

"Azadlıqinfo.az" da isə diqqəti "Maliyyənin məhv edilməsinə nəzarət" sərlövhəli məqalə cəlb edir.

Müəllif Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasının fəaliyyətinə öz baxış bucağından düşüncələrini diqqətə çatdırır.

Müəllif deyir ki, hökumət saytlarında "Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatası sanksiya tətbiq edilməli olan şəxslərin ümumi siyahısını yeniləyib" başlıqlı xəbər yer alıb və hesab edib ki, bu qurum hansısa korrupsioner məmuru cəzalandırmaq qərarı verib.

Müəllif deyir ki, sən demə, bunlar BMT-nin Təhlükəsizlik Şurasının İŞİD və "Əl-Qaidə" Sanksiya Komitəsinin 26 dekabr 2017-ci il tarixli qərarlarına uyğun olaraq, sanksiya tətbiq edilməli olan şəxslərin ümumi siyahısını yeniləyib və siyahıya bir nəfər - Seyfulla bin Ömər bin Mühəmməd bin Həssin əlavə olunub.

Müəllif bu düşüncə ilə yola çıxaraq Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasının maliyyə fırıldağı ilə məşğul olan vəzifəliləri niyə "qara siyahı" ya salmaması, əgər bu qurumun missiyası maliyyə bazarına nəzərəti həyata keçirməkdirsə, büdcəni bazara çevirənləri niyə ortaya çıxarmaması suallarını gündəmə daşıyır: "Azərbaycanla bağlı 2.9 milyardlıq korrupsiya faktı ortaya çıxdı və beynəlxalq mətbuatın gündəmi oldu. Yaxud, offşorlarda maliyyə fırtınası yaradanlar, avropalı deputatlara rüşvət verənlər, Panama sənədlərində boy göstərənlər oldu. Amma Maliyyə Nəzarəti Palatasının "tükü də tərpənmədi".

Müəllif vurğulayır ki, ölkədə maaşı 1500- 2000 manat olan məmurların sərvətləri milyardlarla ölçülür, amma məlum qurum bu boyda maliyyə oğurluğunu görməzdən gəlir.

Yazı müəllifinə görə, Seyfulla ben Ömeri sanksiya siyahısına salanlar, yerli yüksək vəzifəli məmurların milyardları talan etmələrini yəqin ki, təbii hal kimi qiymətləndirirlər və ona görə də onların adları sanksiya syahılarında yer almır.

Müəllif vurğulayır ki, bütünlükdə 150 milyard dollar maliyyənin məhv edildiyi bir ölkədə Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasının yaradılması əsl lətifə mövzusudur.

Müəllif hesab edir ki, faktiki olaraq bu qurum ölkədə maliyyəyə yox, maliyyənin dağıdılmasına nəzarət edir.

Məqalə müəllifinə görə, əgər bunun əksi olsaydı, o zaman sanksiya siyahısına xeyli sayda yerli "maliyyəbazlar"ın da adları düşərdi.