Media-icmal

Beynəlxalq tranzit daşımalarda Azərbaycanın rolu, müflisləşmə haqqında qanun ətrafında müzakirələr, imtahanlarda nəzarətçi müəllimlərin fəaliyyətinə baxış və s. məsələlər bugünkü (30 aprel, 2019-cu il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Rusiyanın Azərbaycana "tranzit daşımalar" rəqibliyi

"Azərbaycan" qəzeti "Azərbaycan "Bir kəmər, bir yol" layihəsinin cazibə mərkəzinə çevrilib" (http://www.azerbaijan-news.az/view-166919/Az%C9%99rbaycan-Bir-k%C9%99m%C9%99r-bir-yol-layih%C9%99sinin-cazib%C9%99-m%C9%99rk%C9%99zin%C9%99-%C3%A7evrilib) sərlövhəli məqalədə ölkənin bu layihədə rolunu dəyərləndirir.

Müəllif bildirir ki, aprelin 26-27-də Çinin paytaxtı Pekində dövlət başçısı İlham Əliyevin də iştirakçısı olduğu "Bir kəmər, bir yol" II Beynəlxalq Əməkdaşlıq Forumu keçiirlib.

Müəllifin deməsinə görə, Çin tərəfi Azərbaycana yüksək qiymət verib, bu isə Azərbaycanın layihəyə verdiyi siyasi və logistik dəstəklə bağlıdır: "Belə ki, Çindən gələn malların Avropaya daşınması üçün Azərbaycanda mükəmməl infrastruktur yaradılıb. Ölkəmizin Qazaxıstanın Aktau limanından yükləri daşımaq üçün 260 gəmidən ibarət güclü donanması var. Eyni zamanda bu yüklərin boşaldılması və yola salınması üçün Ələtdə beynəlxalq əhəmiyyətli liman tikilib. Limandan yüklərin Avropa ölkələrinə daşınması üçün Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu fəaliyyət göstərir", - müəllif Azərbaycana verilən qiymətin təfərrüatını izah edir.

Müəllif iddia edir ki, layihənin icrası dünya ölkələrinin diqqət mərkəzindədir, çünki Çin hazırda dünyada ABŞ-dan sonra ən çox məhsul istehsal edən ölkədir.

Müəllifə görə forumda Azərbaycana olan böyük maraq həm coğrafi mövqeyi, həm də yaradılan mükəmməl infrastrukturla layihənin reallaşmasına töhfəsilə bağlıdır.

Yazı müəllifi vurğulayır ki, Forumda İ.Əliyev artıq istifadədə olan Bakı-Tbilisi-Qars dəmiryol xəttinin, ölkə ərazisindən keçəcək Şərq-Qərb və Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizlərinin rolundan bəhs edib. "Ölkələr bir-birinə bağlanır və bu, sülh və sabitlik amalına xidmət edir. Beləliklə, Azərbaycan müasir nəqliyyat infrastrukturuna malik vacib tranzit ölkəyə çevrilir", - dövlət başçısı bu dəhlizlərin mahiyyətini belə dəyərləndirib.

Müəllif deyir ki, trilyon dollarlıq dəyəri olan layihənin məqsədi Çində istehsal edilən malların dünya bazarına rahat çıxarılmasına hesablanıb və Avropa ölkələri də layihənin həyata keçməsi üçün siyasi dəstəyini əsirgəmir.

Müəlllifə görə, Çin böyük istehsalçı olmaqla bərabər, həm də böyük istehlakçıdır, elə bu səbəbdən ərəb, Avropa ölkələri də milyarddan çox əhalisi olan, böyük istehlakçılara malik Çin bazarına öz mallarını göndərməkdə maraqlıdır.

Müəllif deyir ki, indi Süveyş kanalı vasitəsilə yüklərin Avropaya çatırılması 45-62 gün çəkir, Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu isə bunu 12-15 günə çatdıra bilir, odur ki, bu yaxın zamanlarda marağın artacağını iddia edir.

Müəllif bunu da deyir ki, Azərbaycanın bu sahədə ən böyük rəqibi yklərin əksər hissəsini öz ərazisindən daşımaq istəyən Rusiyadır.

Yazıda vurğulanır ki, Azərbaycan regionda yeganə ölkədir ki, onun İpək yolu üzərindən keçən yükləri daşımaq üçün mükəmməl infrastrukturu var və Türkiyə də bu işdə Azərbaycana dəstək verir.

Müflisləşmə, yoxsa "canı çıxsın ödəsin!" prinsipi

"Yeni Müsavat" qəzetində isə "SOS: Fiziki şəxslərin müflisləşmə hüququ ləğv olunur" (http://musavat.com/news/sos-fiziki-sexslerin-muflislesme-huququ-legv-olunur_609356.html) sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif bu il aprelin 23-də Milli Məclisin birinci oxunuşda "Müflisləşmə və iflas haqqında" qanunda dəyişiklik olunması üçün qəbul etdiyi qanun layihəsini hüquqşünas və bank sahəsi üzrə ekspert Əkrəm Həsənovla şərh edir.

Ə.Həsənov hesab edir ki, layihə bütövlükdə müflisləşmə prosesini sadələşdirməklə yanaşı, fiziki şəxslərə münasibətdə mürtəce xarakter daşıyır. Onun fikirncə, dəyişikliklər fiziki şəxslərin müflisləşmə hüququnu ləğv edir: "Başqa sözlə, qanun 2015-ci ilin oktyabrınadək olan vəziyyətə qaytarılır. O zaman da yalnız fərdi sahibkarların və hüquqi şəxslərin müflisləşmə hüququ tanınırdı.

Lakin 2015-ci ildə qanuna müvafiq düzəlişdən sonra "borclu" anlayışı bütün fiziki və hüquqi şəxslərə aid edilmişdi. Düzdür, 2015-ci ilin oktyabrından sonra da məhkəmələrimiz fiziki şəxslərin müflislik barədə ərizələrini qanunsuz olaraq rədd edib. Bunu onunla əsaslandırıblar ki, guya qanuna görə yalnız fərdi sahibkar və hüquqi şəxs müflis ola bilər".

Amma ekspert deyir ki, "Müflisləşmə və iflas haqqında" və "Banklar haqqında" qanunların müvafiq maddələri birmənalı olaraq hər hansı fiziki şəxsin müflisləşmə hüququnu birmənalı olaraq tanıyır: "İndi isə belə alınır ki, məhkəmələr öz qərarlarını qanuna uyğun qəbul etməli ikən Milli Məclis qanunu məhkəmə praktikasına uyğunlaşdırmaq istəyir".

Ə.Həsənova görə, parlament müflisləşmə prosesini sadələşdirmək kontekstində fiziki şəxslərin müflisləşmə prosedurunu dəqiqləşdirməlidir: "Əks

halda əcaib vəziyyət yaranacaq: vətəndaş özünü müflis elan etmək üçün fərdi sahibkar olmalıdır. Yəni, dövlət sanki fərdi sahibkar statusundan sui-istifadə üçün zəmin yaratmış olur".

Ekspert deyir ki, fiziki şəxsin müflisləşmə hüququ təbii hüquqdur və buna görə şəxsə cəza verilə bilməz, amma Azərbaycanda müflis borclular həbs olunur.

Ə.Həsənov vurğulayır ki, Azərbaycanın da tərəfdar çıxdığı "Mülki və siyasi hüquqlar haqqında beynəlxalq Pakt"da buna görə cəza verilməsinə qadağa qoyur.

"Avropanın heç bir dövlətində (Azərbaycandan başqa) borca görə heç kəsi azadlıqdan məhrum etmirlər. Hazırda Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi tarixində ilk dəfə olaraq borca görə həbs üzrə 3 şikayətə baxır. Hər 3 şikayət də Azərbaycana aiddir".

Ekspertə görə, yaranmış vəziyyət fiziki şəxsin müflisləşmə hüququnun faktiki inkarından irəli gəlir. "Canı çıxsın ödəsin!" prinsipi hökm sürür. Bunun da nəticəsini görürük: sosial gərginlik, intiharlar və s. Bu, ölkədə kriminogen vəziyyətə də mənfi təsir göstərə bilər. Təzyiq altında bəzi borclular başqalarına qarşı cinayət törədə bilər ki, təki borcdan çıxa bilsin. Oğurluq edə bilər, adam öldürə bilər və s.

Ə.Həsənov hesab edir ki, fiziki şəxsin müflisləşmə hüququnu tanımayan dövlət o zaman borcunu ödəyə bilməyən vətəndaşın aqibəti necə olmalıdır sualına da cavab verməlidir.

Bu seçimlərdə səhlənkarlıq olub-iddia

"Yeni Sabah.az"da isə "İmtahan nəzarətçiləri hər il dəyişməməlidir- ekspert" (https://yenisabah.az/xeber-imtahan-nezaretcileri-her-il-deyismemelidir-ekspert) sərlövhəli məqalə diqqəti çəkir.

Müəllif buraxılış-qəbul imtahanlarında nəzarətçilərin fəaliyyət səviyyəsini təhsil sahəsi üzrə ekspert Kamran Əsədovla müzakirə edir.

"Son vaxtlar Dövlət İmtahan Mərkəzinin (DİM) keçirdiyi imtahanlarda nəzarətçilərin vəzifə funksiyalarını yerinə yetirməkdə problem yaşadıqlarını görürük. Məhz onların səhlənkarlığı nəticəsində imtahan prosesində təhlükəsizlik və texniki xidmətlə bağlı qüsurlar yarandı və şagirdlər sual kitabçasını imtahandan gizlicə çıxarmağa nail oldular". Ekspert "Yeni Sabah"a bunu imtahandakı nəzarətçi müəllimlərin fəaliyyətilə bağlı söyləyib.

Ekspertin iddiasına görə, bu, onu göstərir ki, nəzarətçi müəllimlərin seçimi zamanı səhlənkarlıq olub və bu kateqoriya müəllimlərin müəyyən olunmasında hansısa faktor rol oynayıb.

K.Əsədov iddia edir ki, DİM-in prinsiplərinə zidd olan şəxslərin sistemə daxil edilməsi seçim zamanı səhlənkarlığın göstəricisidir.

Ekspert deyir ki, Dövlət İmtahan Mərkəzi ölkədə əhatə dairəsi və kütləviliyinə görə ən böyük prosesi həyata keçirir, bu qədər geniş prosesdə təhlükəsizlik və texniki xidmətlə bağlı qüsurlar olacaq, amma bu, kütləvi hal ala bilməz.

K.Əsədova görə, belə neqativlərdən bir çıxış yolu Azərbaycanda imtahanların təşkilnin sadələşdirilməsi ola bilər: "İştirakçılar imtahana son imkan kimi baxırlar. Düşünürəm ki, imtahan prosesi sadələşdirilməlidir. Hesab edirəm ki, bu qədər ciddi imtahanlar ancaq iştirakçıları stresə salır. 2013- cü ildə ölkə prezidenti İlham Əliyev tərəfindən təhsilin inkişafı üzrə dövlət strategiyası qəbul edildi. Strategiyada qeyd olunur ki, təhsilin əlçatımlılığı təmin olunmalıdır".

Ekspertin fikrincə, hazırkı çoxsaylı imtahanlarla iştirakçıların ali təhsil almaq hüququ əllərindən alınır.

K.Əsədova görə, digər çıxış yolu DİM-in mütləq şəkildə nəzarətçi bazası formalaşdırması və onları hər il dəyişməməsi ola bilər, hər il yeni nəzarətçi qəbul ediləndə o, sistemi dərindən bilmir və qüsurlara yol verir.

Son olaraq müəllif xatırladır ki, DİM sədri Məleykə Abbaszadə qaydaları pozan nəzarətçi-müəllimlərlə bağlı rayon təhsil şöbələrinə müraciət olunduğunu və müəllimlərin 12 faizinin adının "qara siyahı"ya daxil edildiyini bildirib.