Media-icmal 22.01.19

Azərbaycanda qeyri-neft sənayesinin inkişafı, struktur islahatlarına ola biləcək maneələr, bağlanmış banklarla bağlı araşdırma iddiası və s. məsələlər bugünkü (22 yanvar, 2019-cu il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Qeyri-neft sənayesinin sürətli inkişafı

"Azərbaycan" qəzeti "Azərbaycan sürətlə qeyri-neft sənaye ölkəsinə çevrilir" sərlövhəli məqalədə ölkədə qeyri-neft sektorunun sürətli inkişafını dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, dövlət başçısı İlham ƏliyevNazirlər Kabinetinin 2018-ci ilin sosial-iqtisadi inkişafın yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə həsr olunan iclasında qeyri-neft sektorunda və sənayeləşmədə əldə edilən uğurları xüsusən diqqətəlayiq adlandırıb.

Yazı müəllifi deyir ki, dövlət başçısı həmin iclasda sənayeləşmə sahəsindəki islahatlar və investisiya təşviqi mexanizmi haqqında da danışıb: "İnvestisiya təşviqi mexanizminin işə düşməsi də çox ciddi islahat idi. Bu proqram 333 layihəni əhatə edir.Onlardan 107-i 2018-ci ildə icra edilib. İnvestisiya təşviqi proqramı çərçivəsində həyata keçirilən layihələrin dəyəri 2,8 milyard manatdır. Bu layihələrin icrası nəticəsində 12 min iş yeri yaradılıb. İndi baxın, əgər biz bu mexanizmə keçməsəydik, bunu təsdiq etməsəydik, ölkə iqtisadiyyatına 2,8 milyard manat qoyulmayacaqdı".

Müəllif deyir ki, sənayeləşmə siyasətinin uğurlu tərəflərindən biri bu prosesin ölkənin bütün ərazilərini əhatə etməsidir və bu hərtərəfli inkişafın təminatı deməkdir: "Hazırda sənaye parklarında 67 rezident qeydiyyatdan keçib və artıq onlardan 40-ı fəaliyyət göstərir, bu parklarda həyata keçirilən layihələrə nəzərdə tutulan sərmayə 5 milyard manatdan çoxdur və bu layihələr nəticəsində 11 min yeni iş yeri yaradılıb".

Müəllif deyir ki, sənayeləşmə son 15 ildə həyata keçirilən iqtisadi islahatların əsas hədəflərindən biridir və ölkədə sənayeləşmədən danışarkən əsasən qeyri-neft sənayesi nəzərdə tutulur.

Müəllifin deməsinə görə, ölkədə kimya, təkrar emal, gəmiqayırma, yüksək texnologiyalar, yüngül sənaye, əczaçılıq sahələrində ixtisaslaşmış sənaye və texnologiyalar parkları fəaliyyət göstərir və müxtəlif çeşidli məhsullar istehsal edilir.

Müəllif sənaye parkları ilə yanaşı sənaye məhəllələrinin yaradılmasının davam etdiyini, bu məhəllələrin regionlarda kiçik və orta sahibkarlığın inkişafına, həm də yerli ehtiyatlardan səmərəli istifadə ilə yeni sənaye sahələrinin yaradılmasına imkan verdiyini bildirir.

Əgər korrupsiyalaşmış kadrlar qalacaqsa...

"Yeni Müsavat" qəzetində isə "Struktur islahatları antikorrupsiya və inhisarçılığa qarşı mübarizə ilə müşayiət olunmalıdır" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif bu ilin yanvarından ölkədə başlayan struktur islahatlarına dair rəsmi fərmanları Milli Məclisin İqisadiyyat, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin üzvü Əli Məsimli ilə müzakirə edir.

Əli Məsimli qəzetə şərhində bu islahatları zəruri sayır və bunu idarəetmə aparatının hazırkı mərhələdə işləmək imkanlarının tükənməsi, həm də dövlət büdcəsinə əlavə yük olması ilə əlaqələndirir.

Deputat deyir ki, 2019-cu ilin büdcə xərclərində ümumi dövlət xidmətləri üzrə xərclər 3,9 milyard manata çatıb ki, bu da müdafiə xərclərindən 13 faiz, təhsil xərclərindən 70 faiz, sosial müdafiə, sosial təminat xərclərindən 48 faiz, səhiyyə xərclərindən 3,7 dəfə çoxdur.

Ə.Məsimli viurğulayır ki, bütün paralelçiliklər aradan qaldırılmalı və idarəetmə aparatı kiçildilməlidir.

Deputat Elmlər Akademiyasındakı islahatlarla bağlı xəbərdarlıq da edir ki, bu zaman Gürcüstanın bu sahədə yol verdiyi səhvləri təkrarlamaqdan qaçmaq lazımdır.

Ə.Məsimliyə görə, fərmanda diqqət çəkən məqamlardan biri də hüquq- mühafizə və hərbi sahələrdə fəaliyyət göstərən dövlət orqanları və qurumlarının sayı, saxlanma xərcləri, işçilərin say həddi ilə bağlı təkliflərinin üç ay müddətində hazırlanaraq dövlət başçısına təqdim olunması ilə ilə bağlı Prezident Administrasiyasına verilən tapşırıqdır.

Deputat hesab edir ki, bu, imicinə müsbət məqamlar gətirməkdən başlamış, etibarlı təhlükəsizlik mexanizmi qurulmasına qədər geniş bir spektrdə xüsusən Azərbaycan kimi ölkələr üçün çox vacib islahatlardır.

Ə.Məsimli iddia edir ki, dövlət vəsaitlərindən istifadə sahəsində israfçılıq baş alıb gedir, bu bəzi məmurların dövlət vəsaiti hesabına aldıqları bahalı avtomobillərə illər boyu üst-üstə yüz milyonlarla manat pul xərclənməsində özünü daha qabarıq göstərir.

Ə.Məsimli bu hesab edir ki, struktur islahatlarından səmərəli nəticələr əldə etmək üçün onun Azərbaycanın yeni iqtisadi modelinə uyğun vahid strategiya əsasında həyata keçirilməsi vacibdir.

Deputata görə, bu silahatlarda daha bir məqam isə neftə əsaslanan modeldən insan inkişafının prioriteti olan innovasiyalı inkişaf modelinin seçilməsi vacibliyidir.

Ə.Məsimli bu islahatların nəticəsiz qala bilməsi barədə xəbərdarlıq edir və deyir ki, əgər nəzərdə tutulan struktur islahatlarından sonra da korrupsiyalaşmış kadrlar yeniləşmiş strukturlarda qalacaqlarsa, belə islahatın effekti olmayacaq.

"Ona görə də struktur islahatları ilə korrupsiyalaşmış kadrlar kənarlaşdırılmalı, müasir tələblərə cavab verən kadr islahatları ilə müşayiət olunmalıdır. Prezident fərmanları nəticəsində həyata keçirilən tədbirlər on milyon manatlarla büdcə vəsaitinə qənaət etməyə imkan verəcək. Bununla belə, əgər həmin 10 milyon manatlarla ölçülən büdcə vəsaitinin qənaəti fonunda 100 milyon manatlarla ölçülən dövlət vəsaiti talanmaqda, öz təyinatından kənar və səmərəsiz istifadə edilməkdə davam edəcəksə, islahatların effektini aşağı salacaq".

Deputat görə, bundan çıxış yolu inhisarçılığa, məmur özbaşınalıqlarına və bunlardan doğan talançılığa son qoymağa yönəlmiş köklü islahatlarla əlaqəli şəkildə həyata keçirilməsi çox vacibdir.

Bağlanan bankların problemləri davam edir...?

"Modern.az" saytında isə "Bağlanan bankların rəhbərləri barəsində araşdırma başladı" sərlövhəli məqalə diqqət cəlb edir.

Müəllifin iddiasına görə, 2015-cı və 2017-ci illərdə maliyyə problemlərilə bağlı lisenziyaları dayandırırlmış və ləğv edilmiş 13 bankın rəhbərlərinə qarşı araşdırmalar başlanıb.

Müəllif hətta hüquq-mühafizə orqanlarındakı mənbələrə bunu da iddia edirlər ki, məsələ cinayət məsulyyətinə qədər uzanıb.

Yazı müəllifi vurğulayır ki, hazırda Azərbaycanda problemli kreditlərin həcmi 2 milyard manata yaxınlaşır.

Müəllifin deməsinə görə, bir tərəfdən geridönüşü olmayan kerditlərin artması, digər tərəfdən də bəzi bankların ləğvi vəziyyəti daha da çıxılmaz hala gətirib.

Müəllif deyir ki, bu günə kimi Əmanətlərin Sığortalanması Fondunun əmanətçilərinə kompensasiya ödədiyi və ləğv prosesində olan 13 bank var və Fond 13 bankın əmanətçilərinə 824 milyon manat kompensasiya ödəyib.

Müəllif məlumatlara əsasən deyir ki, əslində banklardakı problemlərin artmasının səbəbi geridönüşü olmayan kreditlər deyil, problemin mənbəyi başqa yerdədir: "Vaxtilə banklara rəhbərlik etmiş şəxslərin şəxsi istifadə üçün götürdükləri kreditlərdir. Məsələ burasındadır ki, bank rəhbərləri özlərinə aldıqları daşınar və daşınmaz əmlak üçün ayrı-ayrı şxəslərin adına kreditlər götürüb. Banklar bağlandıqdan sonra isə kerditi ödəməkdən imtina ediblər. Kreditlər isə adı rəsmiləşdirilən vətəndaşın boynunda qalıb".

Müəllif hüquq-mühafizə orqanlarından "modern.az-a verilən məlumata əsasən iddia edir ki, hazırda ləğv prosesində olan banklarla bağlı ciddi araşdırmalar aparılır, hətta yaxın günlərdə bu məsələlərin nəticəsi olaraq cinayət işinin başlana bilməsi də gözlənilir.

Son olaraq isə müəllif ləğv prosesində olan bankların adlarını sadalayır: "Royalbank" ASC, "Yunayted Kredit Bank" ASC, "Bank of Azerbaijan" ASC, "Gəncəbank", "Texnikabank" ASC, "Parabank" ASC, "Zaminbank" ASC,

"Kredobank" ASC, "Dekabank" ASC, "Atrabank" ASC, "Qafqaz İnkişaf Bankı" ASC,"Bank Standard", "Dəmirbank" ASC.

Xatırladaq ki, 2015-ci ildə iki dəfə baş vermiş devalvasiya nəticəsində manat dollar nisbətdə iki dəfə ucuzlşadı, bu zaman xarici valyuta ilə kredit götürülmüş vətəndaşların bu kreditləri ödməsində probem yaşnadı. Problem bu idi ki, banklar kreditin yeni məzənnə ödənməsini tələb edirdi, əahi isə alıcılıq qabiliyyəti aşağı düşdüyü üçün bunu edə bilmirdi. Ona görə də hazırda problemli kreditlərin həcmi 2 milyard manata çatır. Adları çəkilən banklar isə Mərkəzi Bankın və Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasının fikrincə, "müştəri öhdəliklərini yerinə yetirə bilməmələri" səbəbilə bağlanıblar.