Media-icmal 31.10.17

BTQ dəmir yolunun əhəmiyyəti, ixracın ölkə daxilində qiymət bahalığı yaratması, siyasi partiyalarla bağlı qanuna nəzərdə tutulan dəyişikliklərə baxış bugünki medianın (31 oktyabr, 2017-ci il) aparıcı mövzularındandır...

Dünən layihə, bu gün gerçəklik...

"Azərbaycan" qəzeti "BTQ ölkələri bir-birinə yaxın edən qlobal layihədir"

(http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=132824) sərlövhəli məqalədə dünən rəsmi açılışı edilən Bakı-Tbilisi-Qars (BTQ) dəmiryolunun əhəmiyyətini dəyərləndirir.

Müəllif Azərbyacan, Türkiyə və Gürcüstanın iştirakı ilə çəkilən bu xətti Avropa ilə Asiya arasında yolları qısaldan, tarixi İpək yolunun əhəmiyyətini dəfələrlə artıran layihə adlandırır.

Bu münasibətlə oktyabrın 30-da Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanında keçirilən təntənəli mərasimə Azərbaycan, Türkiyə, Qazaxıstan, Gürcüstan, Özbəkistanın dövlət və hökumət rəhblərinin qatıldıqlarını bildirir.

Müəllifə görə, BTQ dəmir yolu xəttinin istifadəyə verilməsi qlobal əhəmiyyətə malik tarixi hadisədir.

Müəllif bu layihənin əmələ gəlməsi, tikintisinə başlanılması, icrası, sənədlərin imzalanması və s. təşkilati məsələlər barədə danışır.

Müəllif bu layihənin mahiyyətini dövlət başçısı İlham Əliyevin mərasimdəki çıxışından sitat gətirməklə izah edir: "Bakı-Tbilisi-Qars tarixi layihədir, qlobal layihədir. Bu layihə ölkələri bir-birinə daha yaxın edəcək. Bu layihə bölgədə sabitliyin, təhlükəsizliyin təminatı işində öz rolunu oynayacaq. Bu layihə bizim iqtisadi imkanlarımızı artıracaq və biz böyük vəsait əldə edəcəyik".

Müəllif BTQ-ni iqtisadi və siyasi əhəmiyyətinə görə Afrika ilə Asiyanı birləşdirən Süveyş kanalı layihəsilə müqayisə edib deyir ki, bu dəmir yol xəttinin istismara verilməsi ilk növbədə tarixi İpək yolunun bərpası yönündə atılan ən mühüm addımdır.

Müəllif deyir ki, BTQ dəmir yolu xətti ilə Çindən Avropaya və əksinə yükdaşımaları zamanı vaxt itkisinin və eyni zamanda, əlavə maliyyə sərfinin qarşısı xeyli alınacaq.

İlkin mərhələdə BTQ-nin buraxılış qabiliyyəti ildə 1 milyon sərnişin və 6,5 milyon ton yükə hesablanıb: "Daşıma həcmi sonralar 17 milyon ton artacaq və tədricən 50 mln. tona çatdırılacaq. Sərnişin sayı isə 2 milyon nəfər olacaq. Bakıdan Türkiyənin Qars şəhərinə qədər yolun müddəti 16-17 saat təşkil edəcək. Sonra yol Ankara, İstanbula qədər uzanacaq, Avropa üzərindən La-Manş və Londona keçəcək".

Müəllif deyir ki, dəmir yolu vasitəsi ilə Azərbaycan beynəlxalq nəqliyyat dəhlizlərinə və Türkiyəyə birbaşa çıxış əldə edəcək.

Müəllif bununla bağlı Azərbaycanın əldə edəcəyi iqtisadi gəlirlərinə toxunaraq, ilk illərdə tranzitdən minimal gəlirin 50 mln. dollar təşkil edəcəyini bildirir.

Beləliklə, bu dəmir yolu Avropa və Asiya ölkələri arasında yüklərin daşınmasında əvəzsiz rol oynamaqla bərabər, Azərbaycanın tranzit ölkə kimi də əhəmiyyətini artıracaq.

Artan ixrac və bahalaşan daxili bazar

"Exo" qəzetində isə "Azərbaycan mallarının xaricə ixracı ölkədə qiymət bahalığına səbəb olur?" (http://ru.echo.az/?p=64051) sərlövhəli məqalə oxumaq olar. Müəllif ölkədə qiymət bahalığı məsələsini ekspertlərlə müzakirə edir.

"Azərbaycanda istehsal edilən məhsulların əksəriyyəti ixrac olunur. Yerli məhsulların sürətli ixrac artımını dayandırmaq zəruridir və əks halda daimi qiymət artımını dayandırmaq mümkün deyil. Hər şey indiki kimi qalsa daxili bazarda yerli məhsulların həcmi azalacaq, idxalın payı isə artmadqa davam edəcək". Bu xəbərdarlıq şərhini qəzetə ekspertlər veriblər.

Müəllif xatırladır ki, bu ilin yanvar-sentyabr aylarında Azərbaycan 187 ölkə ilə ixrac-idxal əməliyyatları edib ki, bunun da həcmi 14 milyard dollardan və keçən il ilə müqayisədə 12,4% çoxdur.

İxraca gəlincə, müəllif deyir ki, 2874 adda, 8 milyard dollardan yuxarı məhsul xaricə göndərilib, keçən il ilə müqayisədə ixrac 24,5% artıb, müsbət saldo bu sahədə keçən ildəki göstəriciləri 5,8 dəfə üstələməklə 2 milyard dollardan çoxdur.

"Mümkündür ki, ölkə istehsalçıları üçün məhsulları yerli bazarda satmaqdansa, xarici bazarlarda satmaq faydalıdır, amma nəticədə ölkə bazarında az həcmdə məhsul qalır, tələb azalmadıqda isə bu, qiymət artımına səbəb olur. Yəni, ixrac uğurları istehlakçı üçün qiymət bahalaşmasına başa gəlir. 2015-ci ildən inflyasiya nəzarətdən çıxıb". Bunu da ekspertlər daxili bazarın mövcud durumu ilə bağlı şərh edirlər.

Ekspertlər xatırladırlar ki, məmurlar istehlakçılara ölkədə qiymət bahalaşması olmayacağı, duruma nəzarət etdikləri vədləri verirdilər, amma ət, yumurta, süd məhsulları bahalaşmaqda davam edir.

Ekspertlər hesab edirlər ki, ixrac həcminin artımı məhsuldarlıqla bağlı deyil, keçən illərdə nə qədər məhsul istehsal edilirdisə, indi də elə həmin səviyyədədir, sadəcə istehsalçılar daxili bazara marağı itirir, ona görə də xaric bazarla işləməyə üstünlük verirlər.

Ekspertlər bu vəziyyətin və təhlillərin ixrac məhsullarına hansısa kvota tətbiqini nəzərdə tutmadığını və həmin anlama gəlmədiyini deyərək, bu prosesi iqtisadiyyatın özünün tənzimləməli olduğunu nəzərə çatdırırlar.

Onların fikrincə, dövlətin ilk vəzifəsi istehsal artımını stimullaşdırmaqdır, daxili məhsulun həcmi artan kimi bu problem iqtisadi yolla həllini tapacaq, inzibati müdaxilə isə heç zaman müsbət və uzun müddətli nəticələrə səbəb ola bilməz.

Qanunun tətbiqində də ayrı-seçkilik?

"Novoye Vremya" qəzetində isə diqqəti "Alqoritmi pozmaq olmaz: hüquqi məsuliyyəti hamı daşımalıdır" sərlövhəli məqalə cəlb edir. (http://www.novoye-vremya.com/w109744/.../#.WffZ9mh-rIU).

Müəllif deyir ki, Azərbaycanda prezident seçkilərinə bir il qalsa da, ölkənin siyasi landşaftı hələ də müəyyən deyil: "Yeri gəlmikən, bizdə nə seçkilər ərəfəsində, nə də seçki olmayanda, siyasi həyatda fəallıq müşahidə edilmir. Amma deputatlar bir çox siyasi qüvvələrin fəaliyyətini məhdudlaşdırmaq üçün partiyalarla bağlı qanunlara dəyişklik etməyə vaxt tapırlar".

Müəllif deyir ki, indi də parlament qanuna dəyişikliklərlə bağlı növbəti təkliflər paketini qəbul etməyə hazırlaşır və bu partiyaların maliyyə mənbələri və xərcləri sahəsində şəffaflığı artırmaqla bağlıdır.

Müəllif qanun qarşısında hamının bərabər olduğunu deyərək şəffaflıq məsələsinin yüksəldilməsini dəstəklədiyini qeyd edir, amma partiyaların problemlərinə diqqət yetirməyi də vacib sayır: "Digər tərəfdən, heç kəsə sirr deyil ki, ölkənin əksər partiyalarının maliyyə durumu acınacaqlıdır, maliyyə yoxluğu fəal siyasi mübarizəyə imkan vermir. Yəni, hesabatlılıq məsələsində maliyyə problemləri olmayan, o cümlədən,hakim partiyaya və ətrafındakılara xüsusi diqqət yetirilməlidir".

Yazı müəllifi hakim "Yeni Azərbaycan" partiyasının maliyyə imkanlarının qeyri-məhdud olduğunu deyərək, bu maliyyələşmənin hansı mənbələrdən baş verdiyini aydınlaşdırmağı vacib sayır: "Aydındır ki, bu, üzvlük haqları ilə bitmir, burada vergi ödəyicilərinin vəsaitlərinin iştirakı da mümkündür. Heç olmasa seçkilər dövründə partiyaların fəaliyyətinə imkan verilməlidir. Odur ki, deputatlar qanunun ayrı-ayrı müddəalarına yox, tam şəkildə qanunun özünə hörməti tələb etməlidir. Qanuna riayət çağırışlarında alqoritm pozula bilməz. Amma indi hakim partiya təmsilçiləri qanuna dəyişikliklərə hazırlaşırlar".

Müəllif belə məsələdə ayrı-seçkilik etməyi yolverilməz sayır və həm də vurğulayır ki, siyasi partiyalar və ya ictimai qurumlar qeydiyyata alınmaq istərkən problemlər yaşayırlar.

Müəllif deyir ki, sənədlərin tərtibatı qanunların tələblərinə uyğun hazırlansa da, elə siyasi partiyalar və ictimai qurumlar var ki, onların qeydiyyatı 10 illərdir ki, həllini tapa bilmir.

Müəllifə görə, belə yanaşma ölkədə çoxpartiyalılığı inkişaf etdirməyə imkan vermir.

Amma müəllif xatırladır ki, siyasi həyatın çoxpartiyalılığa və demokratik seçkilərə apardığı təbii gedişini kim istəsə belə saxlaya bilməz.--0--