Rusiya kəşfiyyatı Zuyevsiz də Azərbaycanda fəal işləyir - ekspert

RF XİN və Azərbaycan XİN arasında Elmar Məmmədyarovun idarəsinin Rusiyada RF-nin Azərbaycandakı səfiri vəzifəsinə təyin edilmiş Georgi Zuyevə aqreman vermək, yəni onun səlahiyyətlərini qəbul etmək istəməməsi ilə əlaqədar yaranmış münaqişə çıxılmaz nöqtəyə gəlib, hələlik yeni həllər yoxdur.

Azərbaycan XİN-in mətbuat xidməti jurnalistlərə yaranmış vəziyyəti izah etmir. Turan-ın aqreman verilməsindən imtinanın səbəblərini aydınlaşdırmaq səyləri nəticə verməyib. Yalnız KİV-lərdən biri tərəfindən irəli sürülmüş versiya var: Bakı Zuyevi açıq-aşkar ermənipərəst mövqeyinə görə qəbul etmir.

Keçmiş Azərbaycan diplomatı Arif Məmmədov yaranmış vəziyyəti, daha doğrusu səfirə aqreman verilməsindən imtina kimi bu böyük sensasiya yaradan məsələnin mətbuata çıxarılmasını Azərbaycan tərəfindən həddindən artıq düşməncəsinə addım, "hətta ikitərəfli münasibətlərə ciddi ziyan vura biləcək təxribat" hesab edir. "Diplomatiya təcrübəsində ölkələr arasında dostluq münasibətləri olduqda və qəbul edən tərəf irəli sürülən namizədi qəbul etmədikdə, məsələ "sakit" rejimdə həll olunur. Adətən nazirlərin sadəcə telefonla danışması kifayətdir", A.Məmmədov belə hesab edir.

Zuyevin məsələsində bir sıra maraqlı xüsusiyyətlər var. İnternetdə bu yüksək vəzifəli diplomatla bağlı onun sonuncu vəzifəsindən - RF XİN-in kadrlar departamentinin direktor müavini olmasından başqa heç bir məlumat yoxdur. Hətta Zuyevin şəkli belə yoxdur. Onun ermənipərəst mövqeyi heç yerdə özünü göstərməyib. Sanki belə bir insan heç olmayıb. Buradan belə bir versiya ortaya çıxır ki, Zuyev FTX-də və ya Rusiyanın başqa bir kəşfiyyat xidmətində işləyib, deməli o, ictimaiyyət üçün gizli olan dövlət adamıdır, istefa verdikdən sonra isə (hazırda onun 59 yaşı var) XİN-in kadrlar departamentinin direktor müavini vəzifəsinə təyin edilib. Xarici İşlər Nazirliyində kadr işçisi vəzifəsi və öhdəlikləri Rusiya kəşfiyyat xidmətinin məsuliyyəti ilə birbaşa kəsişir.

Belədirsə, Azərbaycan hökuməti Zuyevin əsl peşəsini bilir və ölkəmizdə kəşfiyyat xidmətinin fəaliyyətini gücləndirməmək üçün onun Rusiyanın Azərbaycandakı səfiri vəzifəsinə təyin edilməsi ilə razılaşmaq istəmir, xüsusən, 2018-ci il prezident seçkiləri ərəfəsində.

Azərbaycan hökumətinin Zuyevin nümayəndəlik səlahiyyətlərini qəbul etmək istəməməsinin səbəbi nədir? Turan bu sualla istefada olan kəşfiyyatçı, hazırki BBİ-nin (SSRİ DTK Birinci Baş İdarəsi - xarici kəşfiyyat) ehtiyatda olan keçmiş zabiti, dəfələrlə SSRİ XİN katibi vəzifəsində xaricə səfər etmiş, "30 il qüsursuz xidmət" ordeni ilə təltif olunmuş şəxsə müraciət edib. Ekspert adının açıqlanmamasında israr edib, belə ki, onun informasiya agentliyinə müsahibəsi korporativ etikaya ziddir.

Razılaşmaya əsasən, MDB ölkələri bir-birinə qarşı kəşfiyyat aparmır. Xüsusi xidmətlərin rəsmi əməkdaşlarından ibarət təhlükəsizlik zabitləri var, onlar yerli orqanlarla əlaqəni həyata keçirir, deyə ekspert bildirib. Səfir kəşfiyyat əməkdaşı ola bilməz, belə ki, XİN və indiki halda RF Xarici Kəşfiyyat İdarəsi arasında maraqların münaqişəsi baş verir. Şübhəsiz ki, heç bir MDB ölkəsi bu sazişi yerinə yetirmir. Dövlətlərdə rezidentin diplomatik rütbəsi fərqli ola bilər, amma adətən müşavirdən aşağı olmur. ABŞ, AFR və bir sıra digər ölkələrdə rezidentlər adətən general rütbəsinə malikdir. Avstriyada - kəşfiyyat üçün əlverişli mühiti olan və kəşfiyyat əməkdaşları diplomatik korpus əməkdaşlarının ştat cədvəlinin yarıdan çoxunu təşkil edən bir ölkədə də əvvəllər rezident general idi. Zuyevə gəlincə, aqreman verməkdən imtina inandırıcı səslənmir, bu, uzaqbaşı Lavrov-Kalantarova zərbə endirmək məqsədilə razılaşdırılmış aksiyadır...

İnternetdə Zuyevin diplomatik karyerası haqqında məlumat olmamasının səbəbi və bunun onun gizli peşə sahibi olduğunu göstərib-göstərməməsi haqqında suala cavabda ekspert deyib ki, leqal pərdə altında, daha konkret desək, "diplomatik dam" altında işləyən kəşfiyyatçı üçün açıq bioqrafiyasının olması faydalıdır. Karyera tarixi nə qədər uzundursa, kəşfiyyatçı üçün bir o qədər yaxşıdır. "Bu səbəbdən Zuyevin bioqrafiyasının xüsusi olaraq gizli olması üçün bir səbəb olmamalıdır. Ola bilər ki, Zuyev bu yaxınlarda "diplomatik dam altına" alınıb və bu səbəbdən onun diplomatik iş tarixi yoxdur. Səfirlikdə kəşfiyyat işinə gəlincə, - kəşfiyyatı aparılan ölkələrin xüsusi xidmətləri, bir qayda olaraq, diplomatın kəşfiyyata aid olduğunu dərhal üzə çıxarır. Birincisi, ona görə ki, o, özündən əvvəl sələfinin işlədiyi vəzifəyə əvəzə gəlir (XİN və xüsusi xidmətlər arasında qarşılıqlı ədavəti nəzərə alaraq, XİN vasitəsilə vəzifə dəyişdirmək isə müəammalıdır), həm də gizli kəşfiyyatçının iş xüsusiyyətləri "xalis" diplomatdan bir qədər fərqlənir. Azərbaycanda Rusiya xüsusi xidmətlərinin işinin gücləndirilməsinə gəlincə, zənnimcə, ölkəmizdə Rusiya kəşfiyyatçılarının işi onsuz da zəif deyil. Sazişə əsasən MDB ölkələri bir-birinə qarşı iş aparmadığına görə rəsmi rezidentura yoxdur. Baxmayaraq ki, səfirliklər elə bunun üçün mövcuddur - ölkə haqqında məlumat toplamaq üçün", deyə ekspert əlavə edib.

Noyabrın 27-də Rusiya KİV prezident Putinin göstərişi ilə Doroxinin Rusiyanın Azərbaycandakı səfiri vəzifəsindən geri çağırıldığı barədə məlumat yayıb. 2017-ci ilin iyulunda RF Dövlət Dumasında bu vəzifəyə XİN-in kadrlar departamentinin direktor müavini, 2-ci dərəcəli fövqəladə və səlahiyyətli səfir Zuyev Georgi Viktoroviç təyin edilib. Elə həmin gün Azərbaycan KİV-lərindən biri RF XİN-dəki mənbəyə istinadla Azərbaycan tərəfin aqreman, yəni Zuyevin RF-nin Azərbaycandakı səiri hesab olunmasına razılıq vermədiyi barədə məlumat yayıb. Əsaslandırma kimi onun açıq-aşkar ermənipərəst mövqeyi göstərilir.