Gözlənilməz Qarabağ hadisələri: tarixdən reallığa doğru

***

-Elman bəy, xarici siyasətçilər, xüsusilə, Rusiya prezidenti son vaxtlar açıqlamalarında Dağlıq Qarabağda münaqişənin başlamasına görə Azərbaycan tərəfini günahlandırıb, Sumqayıt hadisələrini xatırladıb. Amma münaqişənin başlamasından və hətta onun istinad etdiyi Sumqayıt hadisələrindən az öncə baş vermis 350 min azərbaycanlının Ermənistandan qovulması prosesini yada salmayıb. Görünür, ya məlumatsızlıqdan irəli gəlir, ya da qarşı tərəfin təbliğatı daha güclü olub. Konkret olaraq, iki ölkə arasında Qarabağ münaqişəsi necə oldu başladı?

-Xarici siyasətçilərin Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı yanaşmaları çoxçeşidlidir. Əksəriyyətinin mövqeyində erməni tərəfinə meyllilik hiss edilsə də Azərbaycan tərəfinin haqlı mövqeyini müdafiə edənlər də var. Xüsusilə də BMT- nin 1993-cü ildə qəbul etdiyi 4 qətnamədə Azərbaycan torpaqlarının işğala məruz qalmasının qeyd edilməsi vicdanını tam itirməyən azsaylı xarici siyasətçinin obyektiv mövqe sərgiləməsini şərtləndirir. Vladimir Putinin münaqişəyə münasibəti isə şübhəsiz ki, Rusiyanın geostrateji maraqlarının təzahürü kimi ortaya çıxır. Məhz ona görə Putin açıqlamalarının bir çoxunda müharibənin Azərbaycanın ərazisində getdiyini və Rusiyanın müdaxiləsinin imkansız olduğunu deyir, yəni Azərbaycana qarşı açıq mövqe qoymur. Digər tərəfdən isə SSRİ dövründə Qarabağ ermənilərinin təhlükəsizliyinin təmin edilməməsindən gileylənir. Yəni, demək istəyir ki, Moskvanın 1988-ci ildə, hadisələr qanlı müstəviyə keçdiyi zaman yaratdığı,  DQ-ni birbaşa Kremlə bağlayan xüsusi idarə SSRİ dağılana qədər gərək davam edəydi və bu sayədə DQ-nin Azərbaycanın tərkibində qalmaması daha möhkəm həll edilmiş olardı. Putinin dediklərinin sətiraltı anlamı budur. Sualınızda vurğuladığınız kimi Ermənistandan qovulan azərbaycanlılar haqda danışılmaması münaqişə ilə bağlı qərəzin həcmini ortaya qoyur. Halbuki, 1905-1920, 1948-1953 və 1988-ci illərdə indiki  Ermənistan ərazisində 140 min azərbaycanlı qətlə yetirilib, 750 min insan qovulub. Münaqişənin başlamasında Azərbaycanın günahlandırılması isə ağlasığmaz böhtandır. Hamıya aydın olan həqiqət belədir ki, 1987 il oktyabrın əvvəlində Yerevanda ekologiyaya həsr olunmuş mitinqdə ilk dəfə olaraq DQMV-nin (Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin) Ermənistan SSR-ə verilməsi barədə tələb səslənib. 1987-ci il dekabrın 1-də Zori Balayan başda olmaqla bir qrup “erməni ziyalısı” Dağlıq Qarabağın tarixi və müasir durumuna dair imzalar atılmış vərəqələri politbüro üzvlərinə paylayıb. 1988-ci ilin yanvarında DQMV-də yayılan vərəqələrdə müəssisə, kolxoz və sovxozlarda partiya, Həmkarlar İttifaqı və komsomol iclaslarının keçirilməsi vaxtının çatdığı, gündəliyə Qarabağın “Ana Vətən”ə (oxu: Ermənistana) birləşməsi məsələsinin daxil edilməsi tapşırılır, yığıncaqların qətnamələrindən möhürlənmiş çıxarışların MK Sov.İKP-ə göndərilməsinin zəruriliyi vurğulanırdı. 1988-ci ilin fevralın 12-də Stepanakert şəhər komitəsinin akt zalında DQMV-nin “partiya-təssərüfat aktivi”nin qalmaqallı iclasından sonra isə Xankəndidə fasiləsiz mitinqlər başlayıb. 20 fevralda isə keçmiş DQMV Xalq Deputatları Sovetinin XX çağırış növbədənkənar sessiyası “DQMV-nin Azərbaycan SSR tərkibindən Ermənistan SSR-in tərkibinə verilməsi haqqında Azərbaycan SSR və Ermənistan SSR Ali Sovetləri qarşısında vəsatət qaldırmaq barədə” qərar qəbul edib. Bu qısa xronologiya münaqişəni Azərbaycan tərəfinin başlamadığını aydın göstərən hadisədir. Sumqayıt hadisələrinə, yəni münqaqişənin qısa sürən “dinc” müstəvidən militarizmə transfer olunmasına gəldikdə burada da guya hadisələrin Sumqayıtdan başlaması ilə baglı iddialar həqiqətin növbəti dəfə təhrif edilməsidir. Baxmayaraq ki, Sumqayıt hadisələrinin istintaqı həmin vaxt baş verən cinayətlərin əsas iştirakçılarının arasında erməni əsilli  şəxslərin də olmasını faktlarla ortaya qoyub. Həqiqət isə belədir: Qarabağ münaqisəsi ilə bağlı ilk qan 1988-ci ilin fevralın 22-də Əsgəranın rayon mərkəzi yaxınlığında iki azərbaycanlının qətlə yetirilməsi ilə başlayıb. Sumqayıt hadisələri isə bu hadisədən 7 gün sonra baş verib. Əsgəran hadisəsində qətlə yetirilənlər arasında erməni əsilli bir nəfər belə yox ikən, Sumqayıt “qiyamı” zamanı qətlə yetirilən 32 nəfərdən 6-ı azərbaycanlı idi. Yeri gəlmişkən, indi daha çox erməni mövqeyindən çıxış edən Tomas De Vall da “Qara Bağ” kitabında münqaişənin ilk qanlı hadisəsi kimi Əsgəranda iki azərbaycanlının qətlə yetirilməsini göstərir.

-Necə oldu ki, Azərbaycan birinci Qarabağ savaşında Dağlıq Qarabağı və digər 7 rayonu itirdi? Burada üçüncü tərəflərin hansısa barmağı var idimi? Azərbaycan torpaqlarının Ermənistan tərəfindən işğal edilməsində üçüncü tərəflərin və ya tərəfin marağı nə idi?

-Birinci Qarabağ savaşında 3 ilə yaxın döyüşmüş biri kimi məğlubiyyət dövrünü yenidən xaıtırlamaq mənim üçün çox ağırdır. Halbuki, 1992-ci ilin sonunda biz demək olar ki, yekun qələbəyə çox yaxın idik. Laçın dəhlizi nəzarətə götürülmüş, Ağdərə istiqamətində gedən uğurlu döyüşlər nəticəsində cəbhə xətti Xankəndinin 15-20 km.-nə qədər yaxınlaşmışdı. Ancaq 1993-cü ilin fevralından Azərbaycanın siyasi-hərbi elitasında başlayan intriqalar ön cəbhədə çətinliklə qazanılan qələbənin sürətli məğlubiyyətlə əvəz edilməsinə səbəb oldu. Hərbi intriqaların siyasi müstəvidə böyüyərək davam etməsi əlavə 7 rayonun da işğal edilməsi (demək olar ki, döyüşsüz) ilə nəticələndi. Bu prosesdə üçüncü tərəflərin barmağı şübhəsiz vardı. Surət Hüseynovun Gəncədən başlatdığı hərbi qiyam, Müdafiə Nazirliyində idarəetmənin xaotik xarakter alması -bütün bunlar Rusiya xüsusi xidmət orqanlarının aktiv fəaliyyətinin təzahürü idi. Bilirsiniz, SSRİ dağıldıqdan sonra Rusiyada Romanovlar imperiyasının siyasi təfəkkürü sürətli revanş yaşayırdı. Heç kimə sirr deyil ki, Çar Rusiyasının Qafqaz siyasətində erməni kartından 200 ilə yaxındır ən ciddi alət kimi istifadə olunur. Rusiyanın Qafqaza, Xəzər hövzəsinə enmək planları ilə ermənilərin “Böyük Ermənistan” xülyası əsasən üst-üstə düşür. Təsadüfi deyil ki, Rusiya İranla bağladığı Türkmənçay, Osmanlı ilə bağladığı Ədirnə sülh müqavilələrində İrandan və Anadoludan ermənilərin Qafqaza köçürülməsi şərtini qoyub və 19-cu əsr ərzində çox sayda erməni adıçəkilən ərazilərdən Qafqaza köçüb. Keçmiş DQ ərazisində demoqrafik üstünlüyün ermənilərin xeyrinə dəyişməsi məhz bu köçürmələr hesabına formalaşıb. 1993-cü ildə də Rusiyanın Qafqazdakı hadisələrə Azərbaycanın ziyanına, ermənilərin xeyrinə açıq-qapalı müdaxiləsini Rusiyanın geosiyasi maraqları diqtə edirdi. Yəni, Rusiya keçmiş SSRİ-dən qalma partnomenklatur şəbəkə vasitəsilə Azərbaycanda siyasi sabitliyi pozmaqda nəinki maraqlı idi, həm də israrlı idi. Məhz bu iradənin nəticəsi kimi biz əvvəl Gürcüstanda, ardınca da Azərbaycanda qanla müşayiət olunan hakimiyyət dəyişikliyinin şahidi olduq. Ölkənin hərbi-siyasi elitasının diqqəti cəbhədəki döyüşlərdən Bakıdakı hakimiyyət maraqlarına yönəldiyinə görə xalqımız birinci Qarabağ müharibəsinin məğlubiyyətlə yekunlaşdırılması ilə barışmalı oldu.

-Bu illər ərzində torpaqlar niyə azad edilə bilmədi? Səbəbi nədir? Bu 28 ildə heç sülhə, razılaşmaya yaxın danışıqlar olmayıbmı? Olubsa hansılar olub? Və bunu həyata keçirmək niyə mümkün olmayıb?

-İşğal edilmiş torpaqların indiyə qədər azad edilməməsinin iki ayrı səbəbi var. Birincisi odur ki, ölkənin siyasi elitası münaqişənin həllinin ən güclü tərəfi olan Azərbaycan ordusunu prosesdən təcrid etmişdi. 45 günlük hərbi əməliyyatlar göstərdi ki, işğal dövrünü 27 il uzadan bu strategiya yanlış olub. İkincisi, sülh danışıqlarıdır ki, burada heç bir nailiyyətin əldə olunmamasının çoxsaylı səbəbləri var. Sülh danışıqları ilk illər (1994-1998-ci illər) intensiv gedirdi. Ermənistanın Azərbaycanın ərazilərini işğal etməsi BMT prinsiplərinin kobud pozuntusu  idi ki, bu da  BMT-nin işğal faktına qarşı qəti və aydın qətnamələrinin qəbuluna səbəb olmuşdu. Yəni, beynəlxalq birliyin işğala qarşı qəti olan iradəsi sülh danışıqlarının aktivliyini şərtləndirirdi. Danışıqların indiki forması isə 1994-cü ildə ATƏT-in (ATƏM) Budapeşt sammitində Minsk konfransının həmsədrlik institutunun yaradılması ilə başlayıb.Sözü gedən sammit münaqişə ilə bağlı BMT qətnamələri əsas götürülməklə sülh danışıqlarına başlanılmasını, bu danışıqlar üzrə vasitəçiliyin iki həmsədr ölkələrə (Finlandiya və Rusiya) həvalə edilməsini razılaşdırıblar. Danışıqların BMT qətnamələri çərçivəsində həlli ilk növbədə işğal olunmuş ərazilərin boşaldılmasını ehtiva etdiyinə görə Ermənistan uzun müddət danışıqlar prosesində destruktiv mövqe tutub. 1996-cı ildə ATƏT-in Lissabon sammiti münaqişənin həlli ilə bağlı “Azərbaycan Respublikası və Ermənistan Respublikasının ərazi bütövlüyü; Dağlıq Qarabağa Azərbaycanın tərkibində ən yüksək səviyyəli özünüidarəetməni nəzərdə tutan öz müqəddəratını təyinetmə sazişi əsasında Dağlıq Qarabağın hüquqi statusu; Nizamlamanın müddəalarını bütün tərəflərin yerinə yetirəcəyinə dair qarşılıqlı öhdəliklər daxil olmaqla Dağlıq Qarabağ və onun bütün əhalisinin təhlükəsizliyinə zəmanət prinsiplərini tövsiyə edib. Ancaq Ermənistan tərəfi qəbul etmədiyinə görə bu prinsiplər danışıqların predmetinə çevrilməyib. 1997-ci ildən isə həmsədrlik 3 dövlətə – ABŞ, Fransa və Rusiyaya həvalə edilib. Həmin ilin yazında həmsədrlər münaqişənin nizamlanmasına dair hərtərəfli saziş layihəsini təqdim ediblər. Azərbaycanın sözügedən sənədlərin mahiyyəti ilə bağlı konstruktiv məsləhətləşmələrə başlamağa hazır olmasına baxmayaraq, erməni tərəfi təklif olunan yanaşmanı rədd edib. Payızda isə həmsədrlər  münaqişənin “mərhələli həlli”nə əsaslanan yeni təklif təqdim ediblər. Bu təkliflər ilk mərhələdə Dağlıq Qarabağın ətrafındakı rayonların işğaldan azad olunmasını, ATƏT-in sülhyaratma əməliyyatlarının başlamasını, köçkünlərin azad olunmuş ərazilərə qayıtması və münaqişə bölgəsində əsas kommunikasiya vasitələrinin bərpasını nəzərdə tuturdu. İkinci mərhələdə Laçın dəhlizi və Şuşa şəhəri, həmçinin  Dağlıq Qarabağın statusu məsələləri həll olunmalı və nəticədə ATƏT-in Minsk konfransı çağırılmalı idi. 1997-ci ilin oktyabrında Strasburqda Azərbaycan və Ermənistan prezidentləri birgə bəyanatla çıxış edərək həmsədrlərin son təkliflərinin Minsk Qrupu çərçivəsində danışıqların bərpa edilməsi üçün ümidverici baza olduğunu bildirmişdilər. Bu, münaqişənin danışıqlar yolu ilə nizamlanması prosesində əldə olunan yeganə ciddi razılıq idi ki, münaqişənin ədalətli həllinə ümid yaradırdı. Lakin 1998-ci ilin fevral ayında Ermənistan prezidenti Levon Ter-Petrosyanın istefası və mart ayında Robert Köçəryanın hakimiyyətə gəlişindən sonra Ermənistan rəsmi olaraq münaqişənin “mərhələli” həlli təkliflərinə dair razılığını geri götürdü. Bir daha da heç vaxt Ermənistan tərəfini sülhə  yaxınlaşdırmaq mümkün olmadı. Sualınızın “razılaşmanı həyata keçirmək niyə mümkün olmadı?” hissəsinə gəldikdə, bilirsiniz, Ermənistan dövlətinin siyasi elitası erməni diasporunun “Böyük Ermənistan” xülyasının əsiridir. Diaspor eyni zamanda erməni toplumunun ideologiyasının formalaşmasında da həlledici söz sahibidir. Bu, Ermənistan dövlətinin diplomatiyasını psixopolitik istiqamətə məhkum edir. Rasional ağılın gəldiyi nəticələri qəbul etmək, bunu öz cəmiyyətinə izah etmək erməni siyasi elitasının ağlına batmır. Üstəlik də onların psixopolitik inadkarlıqları həmsədrlərdə “dəyişdirilməsi mümkün olmayan reallıq” təəssüratı yarada bilirdi ki, bu da onlara  barışmaz davranmaqla  nə qədər doğru etdiklərinə dair əlavə motivasiya verirdi. Hansı ki erməni tərəfi razılaşmadan geri durduqdan bir il sonra həmsədrlər “ümumi dövlət” konsepsiyasına əsaslanan yeni təklif irəli sürdülər. Bu konsepsiyaya əsasən, Dağlıq Qarabağ respublika formasında dövlət və ərazi vahidi statusu əldə etməli, Azərbaycanın beynəlxalq səviyyədə tanınmış sərhədləri çərçivəsində Azərbaycanla birlikdə ümumi dövlət təşkil etməli idi. Azərbaycan bu təklifləri onun suverenliyi və qanunvericiliyinə zidd olması səbəbindən rədd edib. 2002-ci ildən “Praqa prosesi”ndən isə danışıqların formatı nümayəndələr müstəvisinə endirilib. Daha sonrakı illərdə  keçirilən 100-dən artıq rəsmi görüş və danşıqlar daha çox deklarativ xarakter daşıyıb.  Son zamanlar daha çox müzakirə olunan “Madrid prinsipləri”nin isə ictimaiyyətə tam formada açılmış mətni yoxdur. Ümumi məlumat belədir ki, bu prinsiplər əslində ATƏT-in Lissabon sammitində ilkin variantı hazırlanmış, daha sonra cilalanaraq 1997-ci ildə Azərbaycan və Ermənistan prezidentləri ilə razılaşdırılmış “mərhələli həll” planının (hansından ki, Ermənistan daha sonra imtina etmişdi) yenilənmiş formasıdır. Bu yenilənmə əsasən erməni tərəfinin iddialarının nəzərə alınmasını ehtiva edib. 27 sentyabrda Azərbaycan ordusu əks-hucum əməliyyatlarına başlayana qədər ki danışıqların mahiyyəti qeyd etdiklərimizdən ibarət olub.

-Azərbaycan dəfələrlə öz torpaqlarını işğaldan azad etməyə səy göstərib. Amma buna nail ola bilməyib. Niyə Azərbaycana imkan verilmirdi?

-İşğalın genişlənməsinə baxmayaraq, Azərbaycan tərəfi heç vaxt Dağlıq Qarabağın itirilməsini həzm etməyib. Keçən dövrdə bu iradə daha çox siyasi ritorikada, beynəlxalq danışıqlarda, nadir halda isə cəbhə xəttində özünü biruzə verib. Xronikanı tam sadalamadan deyə bilərik ki, son 10 ildə cəbhə xəttində bir neçə dəfə kəskin atışmalar baş verib. 2016-cı ilin aprelində isə Azərbaycan tərəfi ilk dəfə olaraq daha qətiyyətli davranaraq 1994-cü ildən mövcud olan təmas xəttində dəyişikliyə nail olub. Cənub cəbhəsində əhəmiyyətli yüksəkliklərdən birini düşməndən azad edib-Azərbaycan ordusu ilk dəfə öz gücünü düşmənə göstərib. Ancaq  Rusiyanın təzyiqi ilə hərbi əməliyyatlar dərhal dayandırılıb.

Torpaqlarların işğaldan azad edilməsi üçün üç mühüm şərtin mövcudluğu zəruridir. Birincisi, gərək Azərbaycan güclü orduya sahib ola. İkincisi, hakimiyyətin buna qəti siyasi iradəsi olmalıdır. Üçüncüsü, geosiyasi şərtlər hərbi əməliyyatların aparılmasına imkan verməlidir. Ancaq bu üç şərtdən həlledici olanı hakimiyyətin siyasi iradəsidir. İradə olduğu zaman ordunun gücləndirilməsi işinin sürətlə həll edilməsi, geosiyasi müstəvidə müttəfiqlərə və ya bəzi ölkələrin neytrallığına nail olmaq mümkündür. Necə ki 27 sentyabrda əməliyyatlar başlayan kimi məlum oldu ki, Azərbaycan Türkiyənin timsalında güclü müttəfiqə nail ola bilib. Bir neçə gün sonra isə həm də Rusiyanın neytrallığına müəyyən qədər nail ola bildiyimiz ortaya çıxdı.

“İndiyə qədər Azərbaycana niyə imkan verilmirdi?” sualının qısa cavabı budur. Azərbaycan hakimiyyətinin qəti iradəsi yox idi.

- Bu dəfə münaqişənin yenidən qızışmasına nə səbəb oldu?

-Səbəblər çoxdur. Ancaq həlledici səbəb Ermənistanda hakimiyyətə Paşinyanın gəlməsidir. Onun hakimiyyətə gəlişi Ermənistan dövlətinin 4 əsas siyasi oyunçusundan (Ermənistan erməniləri, Qarabağ erməniləri, diaspora-kilsə və Rusiya) ikisinin -Rusiya və Qarabağ ermənilərinin maraqlarına ciddi zərbə vurdu. Paşinyan siyasi fəaliyyəti dövründə Rusiyaya qarşı mövqeyi ilə tanınıb. 2018-ci il inqilabında isə o, Ermənistanda 20 ildir fasiləsiz hakimiyyətdə olan rusiyapərəst Qarabağ klanını devirib.  Əsasən Ermənistan ermənilərinin təmsilçisi kimi çıxış edən Paşinyanın Rusiyaya qarşı mövqeyini öz siyasətində biruzə verməsi, “Qarabağ” klanına qarşı sərt mövqeyini davam etdirməsi hakimiyyətdə qala bilmək üçün onu digər oyunçunun-diasporun və kilsənin dəstəyini almağa məcbur edirdi. Diaspor və erməni kilsəsinin  erməni cəmiyyətinə və siyasi elitasına təsir gücü çox böyükdür. Buna görə də  Paşinyan hakimiyyətə gəldikdən qısa müddət sonra bütün siyasətini bu dəstəyi qazanmaq üzərində qurdu. Onun “Qarabağ Ermənistandır, nöqtə!”, müdafiə naziri David Tonayanın ABŞ erməni icması qarşısındakı “Yeni ərazilərin işğalı üçün yeni müharibə edəcəyik” bəyanatları, əslində diaspora qarşısında dəstək naminə götürülən öhdəliklər idi. Yəni, Paşinyan da özünü ənənəvi erməni siyasi elitasına xas olan psixopolitik uçuruma yuvarlamaqla hakimiyyətini qorumağı çalışırdı. Cəbhə xəttində baş verən təxribatlar, xüsusilə də yayda baş verən Tovuz hadisəsi və Azərbaycanın bir generalının öldürülməsi Paşinyana görə onun dəstəyini gücləndirəcək,  siyasi rəqiblərini susduracaq gedişlər idi. Ancaq bu dəfə əksinə oldu. Paşinyanın əndazəni aşan davranışları nəticə etibarilə müharibənin alovlanmasına, Putinin dəstəyindən məhrum olması isə Azərbaycanın hərbi əməliyyatları Şuşanın azad edilməsinə qədər davam etdirməsinə imkan verdi.

-Artıq üçtərəfli atəşkəs bəyanatı imzalanıb. Bundan sonra necə olacaq?

-Müharibə dayanacaq.  Son cümlədə dediyimiz kimi, Putin Azərbaycana Şuşaya qədər getmək imkanını tanıdı. Bəyanatın qüvvəyə minməsinin “Moskva vaxtı” ilə göstərilməsi də ciddi geopolitik mesajdır. Açığı, bu bəyanatın Putinin iradəsi ilə imzalanması hərbi əməliyyatlar yeni başladığı vaxtda populyar olan “Putinlə razılaşdırılıb” tezisini yenidən aktuallaşdırdı. Çünki indiyə qədər adi humanitar atəşkəsə nail olunması üçün keçirilən 3 görüş nəticəsiz qalmışdı. Ancaq Putinin təşkil etdiyi danışıqlar müharibəni dərhal dayandırdı.

Bəyanat ayın 9-da ortaya çıxıb və xeyli sualları cavabsız qoyur. Xankəndidə Azərbaycan Konstitusiyası hakim olacaqmı? Qondarma DQR mövcudiyyətini saxlayırmı? Bəyanata görə, Laçın dəhlizinə, Xankəndiyə, bütövlükdə işğalda qalan ərazilərə, həmçinin təmas xəttinə rus “sülhməramlıları” yerləşdirilir. Bu o deməkdir ki, rus ordusu 27 il sonra Azərbaycana qayıdır. Nəticəni daha kəskin formada ifadə etmiş olsaq, müharibəni Azərbaycan əsgəri uddu, amma Qarabağa rus əsgəri nəzarət edəcək.

Birinci sualnızda, Putinin mövqeyi ilə bağlı hissədə bir nüansa toxunmuşduq. “Valday” toplantısında Putinin dediyi SSRİ-dövründə ermənilərin təhlükəsizliyi təmin olunmadı ifadəsini 1988-ci ildə Qarabağda Kremlə tabe olan xüsusi idarəetmənin 1990-cı ildə ləğv edilməsinə təəssüflənməsi kimi şərh etmişdim. İndi faktiki olaraq “Volski” idarəsi bərpa olunur. Artıq Qarabağa birbaşa Kreml nəzarət edir. Bu, Azərbaycanın strateji maraqları baxımından çox təhlükəli vəziyyətdir və qəbuledilməzdir. Bu bəyanat İlham Əliyevin dediklərinin əksinə olaraq nə təmas xəttinə, nə də münaqişəyə son qoyur. Əksinə münaqişə növbəti müharibə üçün dondurulur. Mövcud bəyanat “sülh müqaviləsi”nə çevrilərsə, Azərbaycan münaqişənin birdəfəlik həll edilməsi üçün tarixində ilk dəfə sahib olduğu fürsəti itirəcək.