Uzunmüddətli məqsədləri olan qısamüddətli səfər

Petkov ildə 1 mlrd. kubmetr həcmində Azərbaycan qazının qəbul edilə bilməsi üçün texniki məsələ həll edildikdən sonra Əliyevin Bolqarıstana ixrac edilən qaz həcminin artırılmasına razılığını almaq üçün bir neçə saatlığına Bakıya gəlmişdi.

“Bütün Avropada qaz böhranı olduğu bir faktdır. Buna görə mən yaxın günlərdə Azərbaycana getmək niyyətindəyəm, orada qaz tədarükünün artırılması məsələsinin müzakirəsini davam etdirmək üçün prezident Əliyevlə görüşüm olacaq. Biz real olaraq bu ucuz və təhlükəsiz qaz resursuna çıxışı olan üç Avropa İttifaqı ölkəsindən biriyik”, deyə Petkov səfər ərəfəsində bildirib.

Payızda baş tutması gözlənilən qaz kəməri - Yunanıstan-Bolqarıstan interkonnektoru (İGB) vasitəsilə birləşmə tamamlanana qədər mavi yanacaq Yunanıstanın Nea Mesimvriya müvəqqəti çatdırma məntəqəsindən tədarük ediləcək. İGB başlanğıcını Azərbaycandan götürən Transadriatik qaz kəmərinə (TAP) qoşulub. DW-nin məlumatına görə, Bakı 31 dekabr 2020-ci ildən TAP qaz kəməri ilə Avropaya – İtaliya, yunanıstan və Bolqarıstana Azərbaycan qazı ixrac edir. Amma interkonnektor olmadığına görə Bolqarıstan üçün nəzərdə tutulan həcm planlaşdırılan həcmdən dörd dəfə az idi.

Bolqarıstan indiyədək istehlak etdiyi 3 mlrd. kubmetr qazın 300 mln. kubmetrdən çoxunu alırdı. Ötən il Bolqarıstanın tələbatının 78%-ni Rusiyanın Qazprom şirkəti qarşılayırdı, amma maydan etibarən Petkov hökumətinin Putinin israr etdiyi kimi rublla ödəniş etməkdən imtina etməsi ilə əlaqədar Rusiya qaz tədarükünü dayandırıb.

Beləliklə, Petkovo Aİ-nin Rusiyanın Ukraynaya qarşı hücumu ilə əlaqədar ona qarşı tətbiq etdiyi sanksiyalara qoşulub. Bu, ölkə üçün hökumət böhranı ilə nəticələnib. İyunun 23-də parlament müxalifəti qaz böhranı və yüksək inflyasiya ilə əlaqədar hökumətə etimadsızlıq votumu təşəbbüsü irəli sürüb və onun istefasına nail olub. Petkov müxalifəti və Rusiyanın Bolqarıstandakı səfiri Elyonora Mitrofanovanı ölkədəki siyasi böhranı təhrik etməkdə ittiham edib. Rusiya ittihamları rədd edib.

“Əvvəllər qaz kəmərlərimiz çatmırdı, indi qazımız çatmır, olan isə heç kimə məlum olmayan qiymətlə tədarük ediləcək. Və bütün bunlar, ilk növbədə, biznesi həddindən artıq mürəkkəb vəziyyətə qoyur. Bizim həm vətəndaşlar olaraq, həm dövlət olaraq həddindən artıq narahat olmağımız üçün hər cür əsasımız var, amma hakimiyyətdə olanların ölkəyə nə edəcəkləri bundan daha vacibdir”, deyə Sofiya Energetika Menecmenti İnstitutunun analitiki Slavço Neykov qeyd edib.

Baş nazirin mətbuat xidməti Petkovun səfərinin yekunları ilə bağlı bildirib ki, “istefada olan baş nazir Kirill Petkov Bakıda Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevlə Bolqarıstana yeni Yunanıstan-Bolqarıstan interkonnektoru ilə əlaqədar artıq müəyyən edilən həcmdən əlavə Azərbaycan qazının ixracı mümkünlüyünü müzakirə edib. Yeni mümkün tədarüklərin təfərrüatını iki ölkənin energetika nazirləri müzakirə edəcəklər. Bolqarıstan və Azərbaycan arasında strateji tərəfdaşlıq, energetika və nəqliyyat əlaqələrinin genişləndirilməsinə xüsusi diqqət yetirilməklə, fəal şəkildə inkişafını davam etdirəcək”.

Bu vəziyyətdə Azərbaycan qazının tədarükünün artırılması Sofiyada siyasi gərginliyi azalda bilər və bunun üçün əsas var. Azərbaycan 25 il ərzində ildə 1 mlrd. kubmetr qaz tədarük etmək öhdəliyi götürüb, bu da Bolqarıstanın tələbatının üçdə birini təşkil edir. İndi söhbət tədarük həcminin artırılması məsələsinin müzakirəsindən gedə bilər. Petkov üçün Azərbaycan qazının qiymətinin aşağı olması böyük siyasi bonusdur, bu, seçicinin əhval-ruhiyyəsinə nəzərəçarpacaq dərəcədə təsir edəcək. Xəzər dənizindəki Şah Dəniz yatağından Balkanlara artıq ixrac edilən qaz Rusiya qazından dörd dəfə ucuzdur.

Petkov mayda ABŞ-a səfər edib, burada Aİ-də Rusiyaya münasibətdə nümayiş olunan həmrəyliyə görə dəstək alıb.

“Vitse-prezident Kamala Harris Bolqarıstanı öz enerji suverenliyinin müdafiəsi üzrə qətiyyətli addımları ilə əlaqədar təbrik edib”, deyə Petkovun mətbuat xidməti bildirib. Bolqarıstan ildə 10 mlrd. kubmetrə qədər maye Amerika qazının dəniz yolu ilə ixracının təşkili haqqında strateji vəd alıb. Amma bu, bir neçə il ərzində həyata keçiriləcək gələcək layihədir.

Petkovun Azərbaycan səfərindən siyasi bonus qazanan təkcə Petkov deyil, həm də çətin dövrlərdə dəfələrlə bir sıra dövlətlərin rəhbərləri üçün “yanğınsöndürən” rolunu oynayan prezident Əliyev olub. Aİ, Ukrayna, Türkiyə, Gürcüstan, Belarus, Rusiya və digər ölkələrə uzadılmış əli yada salmaq olar.

Petkovun qaz səfəri etimad votumunun qaytarılmasında və onun mövqeyinin möhkəmlənməsində ciddi rol oynamalıdır, belə ki, o, Bolqarıstanı Rusiyanın sanksiyalarının təsirindən çıxarmağa və müttəfiqlərinin dəstəyini əldə etməyə müvəffəq olur. Bolqarıstan konstitusiyasına əsasən, yeni nazirlər kabineti və ya keçid kabineti formalaşdırılana qədər Petkovun başçılıq etdiyi hökumət fəaliyyətini davam etdirəcək. Hökumət formalaşdırmaq hüququna malik olan heç bir partiya və ya partiyalar koalisiyası kabineti formalaşdırmağa müvəffəq olmasa, prezident Parlamenti buraxacaq və müvəqqəti kabinet formalaşdıracaq, bundan sonra yeni parlament seçkiləri keçiriləcək.

Petkov Bolqarıstanda siyasi böhrana səbəb olan qaz müharibəsindən qalib çıxdı. Onun mövqeyinin möhkəmlənməsi Qaradəniz Hövzəsində nəqliyyat dəhlizi sahəsində, həmçinin digər sahələrdə Bolqarıstan-Azərbaycan əməkdaşlığını genişləndirməyə imkan verəcək.

“Bolqarıstan eyni zamanda yaxın gələcəkdə Azərbaycanda fəxri konsulluq açacaq. Ölkələrimiz arasında çoxillik dostluğun strateji iqtisadi layihələr və energetikanın daha çox şaxələndirilməsi üçün əsl körpü rolunu oynamasının vaxtı çatıb”, deyə Petkov Azərbaycan prezidenti ilə görüşdən sonra Facebook-da yazıb.

Bu, yəqin ki, Əliyevin sitatına cavabdır: “Əlbəttə, strateji əməkdaşlıq bir çox sahələri, o cümlədən enerji təhlükəsizliyini əhatə edir. Bu mövzu hazırda qlobal gündəliyin ən üstün mövzularından biridir. Bu və digər məsələlər bu gün müzakirə olunacaq. Şadam ki, biz enerji sahəsində aramızda iş birliyini qurmuşuq. Bolqarıstana Cənub Qaz Dəhlizi üzrə artıq birbaşa xətt gedir”.