Media-icmal 22.11.18

Azərbaycana investisiya qoyuluşu, ölkənin maşın bazarındakı durum, kiçik və orta biznesə dair vergi dəyişiklikləri və s. məsələlər bugünki (22 noyab 2018-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır...

Sərmayələr üçün əlverişli məkan

"Azərbaycan" qəzeti "Azərbaycan qlobal sərmayələr üçün geniş imkanlar məkanıdır" sərlövhəli məqalədə ölkənin investisiya qoyululuşu üçün əlverişli mühitə malik olmasını dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, ölkədə həyata keçirilən islahatlar, dövlət proqramları, infrastruktur layihələri, biznes və investisiya mühitinin yaxşılaşdırılması, özəl sektora dəstək güclü sənaye formalaşdırılması üçün əlverişli mühit yaradıb.

Yazı müəllifi vurğulayır ki, bir çox müasir sənaye müəssisəsinin fəaliyyətə başlaması, yeni sənaye sahələrinin yaradılması, daxili tələbatın ödənilməsi və ixracın həcminin artması bunun göstəricisidir.

Müəllifə görə, sənayeləşmə siyasətinə uyğun olaraq bu il də innovativ və yüksək texnologiyalar əsasında sənayenin inkişafına təkan vermək, qeyri-neft sektorunun inkişafını təmin etmək, əhalinin istehsal sahəsində məşğulluğunu artırmaq məqsədilə sənaye parkları və sənaye məhəllələrinin yaradılması prosesi uğurla davam etdirilib: "Ümumiyyətlə, müasir istehsal infrastrukturuna malik sənaye parklarının yaradılması, ölkədə qeyri-neft sektorunun inkişafı, ixracın, eləcə də idxalı əvəz edən məhsulların istehsalının artırılması, bölgələrdə məşğulluğun təmini, investisiyaların və müasir texnologiyaların cəlb edilməsi kimi vəzifələrin yerinə yetirilməsi baxımından xüsusilə əhəmiyyətlidir".

Müəllif bu il noyabrın 16-da dövlət başçısı İlham Əliyevin Sumqayıt Kimya Sənaye Parkında daha 3 müəssisənin açılışını etməsini vurğulayaraq, artıq burada 18 sahibkarlıq subyektinə rezident statusu verildiyini, mövcud rezidentlərin layihələrinin investisiya dəyərinin 2,8 milyard dollar olduğunu, bunun da 2,2 milyard dollarının artıq layihələrə yatırıldığını, bu layihələr üzrə istehsalatda və tikintidə 7000-dək işçi çalışdığını bildirir.

Müəllif vurğulayır ki, Sumqayıt Kimya Sənaye Parkında bu il daha 2 müəssisə fəaliyyətə başlayacaq, gələn il əlavə 4 müəssisə işə düşəcək və beləliklə, bu parkda ən müasir standartlara cavab verən 18 müəssisə fəaliyyət göstərəcək.

Müəllif vurğulayır ki, sənaye parkının rezidentləri 7 il müddətinə mənfəət, əmlak, torpaq və s. kimi bir çox vergilərdən azad edilib.

Müəllif Sənaye Parkında tütün, inşaat, kimyəvi və s. kimi bir çox istiqamətlərdə məhsul istehsal edəcək zavodların fəaliyyət göstərdiyini, bu zavodların hər birində 200-dən çox əməkçinin çalışdığını bildirir.

Yazı müəllifinin sözlərinə görə, istehsal ediləcək yeni məhsullar həm də bu sahlərdə idxalı tam əvəz edəcək, gələcəkdə isə fasonlu tökmə və metallurgiya zavodları da tikiləcək.

Müəllif vurğulayır ki, bu ilin 10 ayında qeyri-neft ixracının 12 faiz, ümumi ixracın isə 37 faiz artması bir daha təsdiqləyir ki, ixrac artdıqca ölkənin iqtisadi vəziyyəti daha da yaxşılaşır.

Bu isə gösətrir ki, Prezident İlham Əliyevin müəyyənləşdirdiyi kursa uyğun olaraq reallaşdırılan sənayeləşmə siyasəti uğurla davam edir, qeyri-neft sektorunun mühüm tərkib hissəsi olan sənayenin inkişafı, ölkə iqtisadiyyatının ümumi inkişafına mühüm töhfələr verir.

Yerli avtomobilə olmayan maraq

"Modern.az"da isə "Maşın bazarında qiymətlər dəyişəcək - səbəb" sərlövhəli məqalə diqqət cəlb edir.

Müəllif bildirir ki, 2019-cu ildən Azərbaycana xaricdən gətirilən avtomobillərə gömrük rüsumu artırılır və bu qərarın avtomobil bazarına təsirsiz ötüşməyəcəyi gözlənilir.

Bununla bağlı müəllif iqtisadçı-ekspert Rəşad Həsənovla müzakirə aparır.

Ekspert deyir ki, bazara ola biləcək təsirlər əvvəlcədən də məlumdur, belə ki, xərclər artırsa, son nəticədə avtomobil bazarında qiymətlər də dəyişəcək: "Bu, bir neçə istiqamətdə nəticələrlə ortaya çıxacaq. Birincisi, bundan sonrakı dövrdə ölkədə avtoparkın strukturunda dəyişiklik olacaq. Böyük mühərrikli avtomobillərə rüsumların kəskin artırılması nəticəsində növbəti illərdə ölkəyə gətirilən bu növ maşınlar azalacaq. Nəticədə daha aşağı mühərrik gücünə malik olun avtomobillərin xüsusi çəkisi artacaq. Digər tərəfdən, idxalın həcminin azalmasını qeyd edə bilərik. 2013-2014-cü illərlə müqayisə etsək, avtomobil idxalı bir neçə dəfə azalıb".

Ekspert deyir ki, indi rüsumların qaldırılması ölkəyə avtomobil idxalının yenidən azalmasına gətirib çıxaracaq".

R.Həsənov hesab edir ki, bu hal yerli istehsala maraq arta bilər, çünki, 2017-ci ildə Azərbaycanda yeni avtomobil zavodu istismara verilib, zavodun il ərzində 10000 avtomobil istehsal etməsi nəzərdə tutulur.

Ekspertə görə, rüsumların artmasından sonra təkrar bazarda da dəyişikliklər olacaq: "Təkrar bazarda avtomobillərin qiyməti ciddi şəkildə artacaq. Beləliklə, növbəti illərdə proses belə davam edərsə, Azərbaycanda avtomobilə çıxış imkanları azalacaq və avtomobil idxalı da azalacaq. Bu özü sonda ölkədə hər min nəfərə düşən avtomobil sayının ilbəil azalmasına və yaşayış indikatorunun zəifləməsinə gətirib çıxaracaq".

R.Həsənov deyir ki, ölkənin avtomobil bazarında hazırki vəziyyət də bu sahədə ciddi aktivliyin olmadığını göstərir, alıcılıq aşağıdır, qiymətlər yüksələn dinamika ilə inkişaf edir.

Yerli istehsala gəlincə, R.Həsənov deyir ki, yerli istehsal hələ də istənilən səviyyədə deyil.

Ekspertin sözlərinə görə, vaxtilə ölkədə itehsal olunmuş "AzSəmənd", "Khodra", "Nazlifan" avtomobillərinə ölkədə maraq olmayıb: "Qlobal avtomobil şirkətlərinə gəlincə, isə ya onlar Azərbaycana maraq göstərmir və yaxud da hökumət onların ölkədə fəaliyyəti üçün mühit formalaşdırmır".

Ekspertə görə, sadəcə müəyyən dostluq, yoldaşlıq, dindaşlıq fonunda əldə olunmuş sazişlər isə uğurlu və gəlirli ola bilməz.

Məhkəmə təminatı olmasa...

"Moderator.az" da isə "Məhkəmə təminatı olmayan biznesi 0%-lik vergi belə irəli apara bilməz" sərlövəhli məqalə oxumaq olar.

Müəllif Vergilər Məcəlləsinə müxtəlif dəyişikliklərin, o cümlədən xırda və orta sahibkarlara müəyyən güzəştlərin edilməsinin, onların bəzi vergi növlərindən azad edilməsinin nəzərdə tutulduğunu bildirir və bu dəyişikliklərin xırda və orta biznesin inkişafına səbəb ola bilməsi kimi gözləntilərlə bağlı iqtisadçı-ekspert Rövşən Ağayevlə söhbətləşir.

R.Ağayev isə deyir ki, burada müxətlif yanaşmalar var, bir yanaşma odur ki, gəlirdən 20% tutulacaq, amma 75% güzəşt tətbiq olunacaq, daha bir yanaşma isə budur ki, kiçik və orta biznes klasterini yaratmaq istəyirlər: "Necə ki, sənaye parkları yaradılıb, bu qaydada da kiçik və orta biznes klasterini yaratmaq niyyəti var. Klaster necə olacaq? Bu, müvafiq qaydalar əsasında formalaşacaq. Bunun üçün ola bilsin ki, Nazirlər Kabinetinə, digər qurumlara müvafiq tapşırıqlar verilsin. Hələlik, kiçik və orta biznes klasterinə düşmək üçün hansı meyarlar tələb olunacaq, bu, bəlli deyil".

R.Ağayevin sözlərinə görə, bu klasterə üzv olanların yaxın 7 ildə mənfəət, əmlak vergisindən azad olunması məsələləri var, yəni, sənaye parklarına tətbiq olunan 7 il vergi güzəştləri xırda və orta biznesə də tətbiq olunacaq.

Kiçik və orta biznesə dair vergi islahatına gəlincə, bunlar da kiçik və orta biznes klasteri çərçivəsində olacaq, onların 7 il əmlak-mənfəət vergisindən ümumiyyətlə azad edilməsi gündəmdədir.

R.Ağayev bildirir ki, daha bir variant isə bu klasterdən kənar fəaliyyət göstərən və dövriyyəsi 200 min manata qədər olan bəzi kiçik biznes subyektləri olacaq ki, bura digər biznes qurumları daxil olacaq: "Onlara 20%-lik gəlir vergisinin 75%-i məbləğində güzəşt olunacaq, yəni onlardan faktiki olaraq 5% vergi tutulacaq".

Ekspert bu dəyişikliklərin təcrübədə nə dərəcədə özünü doğrultmasının başqa söhbətin mövzusu olduğunu deyərək, hesab edir ki, onların lazımi effekt verməsi üçün digər dəyişikliklər də həyata keçirilməlidir.

R.Ağayev deyir ki, burada təkcə vergi güzəştlərilə kifayətlənmək olmaz, burada biznesin azadlığı, məhkəmə tərəfindən qorunması kimi məsələlər dövriyyəyə girməlidir: "Bir biznes ki, öz haqqını məhkəmədə qoruya bilmirsə, ona istəyirsiniz 0%-lik vergi tətbiq edin, bu biznes istənilən zaman inhisarçılar tərəfindən əziləcək, sahibkarın mülkiyyəti əlindən alınacaq, onun heç bir hüququ qorunmayacaq".

Ekspertə görə, vergi güzəştləri ilə yanaşı, biznes ombudsmanı olmalı, müxtəlif biznes sahəsinə məxsus şəxslər birləşib öz sahibkarlıq birliklərini yaratmalı, qanunverici orqan qarşısında öz haqlarını ortaya qoymalı, media biznesi müdafiə etməli, vətəndaş cəmiyyətləri bu sahədə maarifçilik işləri aparmalıdır.