G20 çox güman ki, taxıl sövdələşməsini təqdir edəcək

Turan agentliyinin təqdim etdiyi təhlil üzrə proqnozlara əsasən, sentyabrın 4-də Rusiya və Türkiyə prezidentləri Vladimir Putinlə Rəcəb Tayyip Ərdoğan arasında "Qara dəniz təşəbbüsü" taxıl sövdələşməsilə bağlı gözlənilən fikir mübadiləsi aparıldı. İki lider arasındakı dialoq daha fəal əməkdaşlığa meylli olan Moskvanın mövqeyində nəzərəçarpacaq dəyişikliyə işarə edir.

Mühüm qarşılıqlı fəaliyyət zamanı prezident Putin prezident Ərdoğana barışıq jesti edərək deyib: "Bilirəm ki, bu gün taxıl sövdələşməsi mövzusuna toxunmaq niyyətindəsiniz. Biz əvvəlkitək bu məsələ ilə bağlı müzakirələrə açığıq".

Ancaq Rusiya prezidentinin bəyanatı danışıqlara cavabsız səy kimi tələsik şərh edilməməlidir. Fikir mübadiləsindən öncə BMT baş katibi Antoniu Quterriş prezident Putinə təkliflər göndərib ki, bu da guya Rusiyanın üstünlükləri nəzərə alınmaqla edilib. Lakin xarici işlər naziri Sergey Lavrov Quterreşin təklifinə dair fikirlər söylərkən məlum olub ki, kənd təsərrüfatı məhsullarının və gübrələrin maneəsiz ixracı ilə bağlı Rusiyanın şərtlərini yerinə yetirmək üçün qarşılıqlı təkliflər irəli sürülüb.

Müzakirələri Rusiyanın mövqeləri və tələbatı haqda daha dərin təsəvvür əldə etmək cəhdi kimi xarakterizə edən Türkiyənin xarici işlər naziri Hakan Fidanın Moskvaya əvvəlki səfərindən sonra, görünür, məsləhətləşmələr qarşılıqlı anlaşma və məmnuniyyətə yönəlmiş davamlı bir prosesdir. Lavrov əhəmiyyətli diplomatik jest edərək şərtlər siyahısını Fidana təqdim edib ki, bu da Qərbdən Ukrayna Qara dəniz ixracatının bərpasına yardım üzrə hərəkət tələb edir. Əsas məqam sentyabrın 9-10-da, G20 sammiti zamanı gözlənilir.

Proqnozlar Qara dəniz təşəbbüsünün aktivləşməsinin mümkünlüyünü göstərir. Əsas stimul o faktla bağlıdır ki,  nəqliyyat və sığorta məhdudiyyətlərilə əlaqəli maneələrə baxmayaraq, Rusiya əvvəlki illə müqayisədə 60 milyon tondan çox rekord buğda ixracını həyata keçirə bilib. Eyni zamanda, gübrə ixracında münaqişədən öncə müşahidə olunan səviyyələrə bərabər artım müşahidə edilib.

Qeyd edək ki, Rusiyaya təzyiq göstərilməsinə yönəlmiş tədbirlər, məsələn, Ukraynadan tranzitlə keçən ammonyak boru kəmərinin bağlanması və ixtisaslaşdırılmış kənd təsərrüfatı orqanı “Rosselxoznadzor”un SWIFT beynəlxalq ödəniş sistemindən kənarlaşdırılması gözlənilən nəticələri verməyib.

Bundan əlavə, Qara dəniz təşəbbüsünün bərpa edilməməsinin nəticələri Ukraynanın taxıl ixracına mühüm təsir göstərir. Ötən il bu ixracın ümumi həcmi cari il üçün müqayisəli gözləntilərlə 48 milyon tonu keçib.

Qeyd edək ki, Afrikada bir sıra dövlət çevrilişləri və Rusiyaya rəğbət bəsləyən ölkələri əhatə edən qeyri-sabitliklə xarakterizə olunan son hadisələr Qərb gücləri və Rusiya arasında təmas nöqtələrinin axtarışı üçün daha bir stimul əlavə edir.

Putinlə öz söhbətlərinin nəticələrini G20 sammitinin iştirakçılarına təqdim etməli olan Ərdoğan məmnunluqla deyib ki, bu görüşün nəticələri "qlobal tərəqqiyə, xüsusilə inkişaf etməkdə olan Afrika ölkələrinə doğru bir addım" demək olacaq. Bu nikbin proqnoz Soçi görüşündən sonra diplomatik irəliləyiş üçün potensialı ortaya qoyur.