Media-icmal 05.1017

Ölkənin ərzaq təhlükəsizliyini təmin etməsi, yağların bahalaşması, yağış sularının yaratdığı problemlər bugünkü (05,2017-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Ərzaq israfçılığı problemi

"Azərbaycan" qəzeti "Azərbaycan ərzaq təhlükəsizliyi problemini uğurla həll edir" (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=131180) sərlövhəli məqalədə ölkədə ərzaq probleminin həllini dəyərləndirir.

Müəllif öncə dünyada ərzaq məhsulları istehsalı, bu sahənin bəşər üçün əhəmiyyəti, bu sahədəki itkilər barədə düşüncələrini və dünyada ərzaq itkisinə qarşı mübarizə üsullarının formalaşdırıldığını bildirir.

Müəllif dünyada ərzaq məhsullarının istehsalı, emalı, tədarükü və istehlakı zamanı 30%-nin itirildiyini, bu səbəbdən də dünyada 815 miyon nəfərdən çox insanın aclıq çəkdiyini deyir.

Müəllif Azərbaycanda da ərzaq məhsulları itkilərinə yol verildiyini və bunun xüsusilə toy və yas mərasimlərində nəzərə çarpdığını bildirir: "Hələ ki bu sahədə müəyyən irəliləyiş müşahidə edilmir, ərzaq israfçılığı eyni zamanda ölkəmizin maliyyə və maddi resurslarına zərbə vurur".

Müəllif deyir ki, Azərbaycan müstəqillik əldə etdikdən sonra ərzaq təhlükəsizliyi xüsusi önəm kəsb edib və keçmiş prezident Heydər Əliyev bu sahədə postsovet məkanında ilk dəfə aqrar islahatlara start verib.

Müəllif vurğulayır ki, bu siyasəti indi də prezident İlham Əliyev davam etdirir: "Aqrar sektorda məhsul istehsalını artırmaq üçün 10 min ədəd müasir kənd təsərrüfatı texnikası alınıb. Dövlətin dəstəyi ilə 40-a yaxın iri fermer təsərrüfatı və aqroparklar yaradılır. Sahibkarlara ayrılan 2 milyard manat güzəştli kreditin çox hissəsi regionlarda yaşayan, xüsusilə aqrar sektorda çalışan sahibkarlara verilib. Bunun da sayəsində son dövrlər ölkəmiz ərzaq təhlükəsizliyinə sanballı töhfə verə bilib".

Müəllif aqrar sahənin inkişafı ilə bağlı bu il sentyabrın 3-də Lənkəranda çay, çəltik və sitrus meyvələri istehsalının inkişafı məsələlərinə dair respublika müşavirəsində İ.Əliyevdən sitat gətirir: "Əlbəttə, ilk növbədə, biz ərzaq təhlükəsizliyi məsələlərini həll etməli idik və bu istiqamətdə çox önəmli addımlar atılmışdır. Bununla bərabər, biz kənd təsərrüfatının bütün ənənəvi sahələrini inkişaf etdirməli idik".

Müəllif deyir ki, ölkədə pambıq, barama, tütün, çay, fındıq, çəltik və s. istehsalının inkişafı ölkənin ərzaq təhlükəsizliyi və əhalinin sosial rifahının yüksəlməsi məqsədi daşıyır.

Müəllif vurğulayır ki, elə buna görə də BMT Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatı Azərbaycanda aqrar sektorda həyata keçirilən islahatları yüksək dəyərləndirir və Azərbaycanın yoxsulluğu 5%-ə qədər endirən çox az ölkələrdən biri olduğunu bildirir.

Yağın bahalaşmasının səbəbləri

"Yeni Müsavat" qəzeti "Monopolistlərin işi "yağ" kimi gedir- yağın qiyməti 18 manat oldu" (http://musavat.com/news/monopolistlerin-isi-yag-kimi-gedir-yagin-qiymeti-18-manat-oldu_472637.html) sərlövhəli məqalədə son vaxtlar yağın qiymətinin 18 manata qalxmasının səbəblərini ekspert Natiq Cəfərli ilə araşdırır.

Ekspert deyir ki, yağların qiymətinin qalxması Avropa bazarında bu məhsulların qiymətlərinin 20-25% bahalaşmasına bağlıdır: "Amma maraqlı odur ki, kərə yağının qiymətinə görə Azərbaycanla Gürcüstan arasında 40-45 faiz fərq var. Bu artıq sual doğurur ki, məsafə təxminən eynidirsə, qiymət niyə fərqlidir?".

Müəllif marketlərdə yağların satış qiymətlərini göstərir və bu qiymətlər 17 manat 50 qəpikdən 24 manat 35 qəpik arasında dövr edir, duru yağların qiymətlərində də 5-10% artım olduğu bildirilir.

Eksper hesab edir ki, bahalaşmanın əsas səbəbi gömrük rüsumlarının və vergi dərəcələrinin yüksəkliyi, eləcə də inhisarın güclü olmasıdır: "İdxal mallarının tənzimlənməsi üçün dövlətin əlində çoxlu imkanlar var. Gürcüstanda gömrük rüsumu və vergi dərəcələri ilə Azərbaycandakı gömrük və vergi dərəcələri arasındakı fərq də qiymətlərə təsir edir. Əgər hökumət öz əhalisini öz daxili istehsalı hesabına müəyyən ərzaq məhsulu ilə təmin edə bilmirsə bunun üçün imkanlar, daxili resursları yoxdursa, gömrük rüsumları və vergi dərəcələrini azaltmaq yolu ilə qiymətlərə təsir edə bilər".

N. Cəfərli hesab edir ki, Azərbaycanda istehsal olunan yağ əhalinin tələbatlarını ödəmirsə o zaman gömrükdə bu məhsula görə rüsum ödənməməlidir və bu qiymətin üzərinə təqribən 35 faiz əlavə xərcin gəlməsi deməkdir.

Ekspert deyir ki, daha bir addım bu sahədə ciddi rəqabətin yaradılması ola bilər: "Əgər araşdırma aparsaq görərik ki, Azərbaycana kərə yağını gətirən bir-iki şirkətdir. Başqa fiziki və hüquqi şəxslərin Azərbaycana yağ gətirməsinə ciddi maneələr var. Bu da inhisarçılığa yol açan əsas səbəblərdən biridir".

N.Cəfərliyə görə, həm gömrük, həm də vergi sistemində müəyyən dəyişikliklər etməklə ciddi rəqabətli mühitin yaradılmasında dövlət ədalətli hakim rolunu oynaya bilər, amma bu baş vermir deyə inhisarçılıq meylləri yaranır.

Ekspert hesab edir ki, gömrükdə bir iş adamına yaşıl koridor, digərinə maneələr yaradılırsa, inhisarçılıq da oradan başlayır, bu da qiymətlərin artmasına səbəb olur və yağla bağlı məsələ bununla əlaqəlidir.

Bakı yenə su altında...

"Novoye Vremya" qəzeti "Bakı yenə su altında, məmurlar bir-birini tənqid edir" (http://www.novoye-vremya.com/w107398/.../#.WdUd-2i0PIU) sərlövhəli məqalə diqqəti cəlb edir.

Müəllif son iki gündə yağan yağışların paytaxtı iflic hala salmasını müzakirəyə çıxarır.

Müəllif məmurların şəhər təsərrüfatının təbiətin bütün şıltaqlıqlarına hazır olması haqda bəyanatlarını boş söz adlandırır: "Sel suları küçələri, yeraltı keçidləri, digər infrastrukturu basır, kanalizasiya sistemləri suları ötürməyə qadir deyil və beləliklə, şəhər xidmətinin adi yağışların öhdəsindən gəlməyə hazır olmadığı üzə çıxır".

Müəllif deyir ki, bu bu səhnə yağışlar yağdıqda hər il təkrar olur, bu dəfə isə üstəlik, paytaxtda iki yol da çökdü və səbəb də budur ki, 60 ildir ki, fəlaiyyət göstərən kollektor istismar müddətini bitirib, bu müddətdə yeniləri ilə əvəzlənməyib.

Müəllif həmin yağışlar yağan zaman insanların subasma səbəbindən küçənin bu tərəfindən digər tərəfinə keçməsinin problemə döndüyünü, yollarda qəzaların çoxalmasına səbəb olduğunu bildirir.

Müəllifə görə, bu hadisələr daha bir məsələni gündəmə gətirir: "Belə çıxır ki, guya şəhərin yenidən qurulmasına, hansısa şübhəli infrastruktur layihələrinə milyonlarla dollar xərclənir, amma adi drenajor sistemi qurmağa pul tapılmır.

Eləcə də su təmizləmə sistemi yoxdur, əgər belə bir sistem varsa o zaman insanlar plastik bidonlarda təmiz suyu niyə alırlar? Təmiz su isə sağlamlığın əsasıdır. Bax beləcə, qarşıdakı növbəti hadisəyə qədər danışırıq".

Məqalə müəllifi hesab edir ki, bütün su nəql edən sistem yenidən qurulmalıdır, belə ki, köhnə norma və texnologiyalar indiki yükə hesablanmayıb.

Bu sistem yağış suları ötürən sistemə birləşdirilməlidir, amma indiyə kimi edilməyib.

Müəllif hesab edir ki, növbəti dəfə paytaxta yağan yağış suları aşkar etdi ki, şəhər təsərrrüfatı subasma hadisələrinin aradan qaldırılmasına hazır deyil və bunun səbəbləri də məlum deyil.

Müəllifə görə, məlum olan budur ki, ekspertlərin neçə illərdir ki, subasmaların aradan qaldırılması ilə bağlı dedikləri təkliflər yenə də qulaqardına vurulmaqdadır və hələ də bunlara əməl edilmir: "Yenə də hansısa faciə baş verməlidir ki, nəhayət, nəsə etsinlər?".

Müəllif həm də deyir ki, məmurların birbaşa vəzifələrilə nə zaman məşğul olacaqları özü də bir sualdır.