Media-icmal 14.08.17

Ölkə rəhbərliyinin sosial sahədə fəaliyətinin dəyərləndirilməsi, əhalinin hələ də qənaət rejimindən çıxmaması, kadr problemi bugünkü medianın (14 avqust, 2017-ci il) aparıcı mövzularındandır...

Uğurların səbəbi -yüksək idarəçilik keyfiyyəti

"Azərbaycan" qəzeti "Azərbaycanda bütün sosial proqramlar uğurla icra edilir" (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=128017) sərlövhəli məqalədə ölkə rəhbərliyinin sosial sahədəki fəaliyyətini dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, "2017-ci ilin altı ayının sosial-iqtisadi qiymətləndirilməsi deməyə əsas verir ki, dövlət başçısı İlham Əliyevin həyata keçirdiyi çoxşaxəli siyasətin ən ali məqsədi Azərbaycanın hər bir vətəndaşı üçün layiqli həyat tərzinin təmin olunması, ölkədə azad və demokratik cəmiyyətin qurulmasıdır". Müəllif ölkə rəhbərliyinin bu ilin ilk yarısındə sosial sahədə fəaliyyətini belə dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, prezident İlham Əliyev iqtisadi sahədə islahatları sistemli və ardıcıl şəkildə, təkamül yolu ilə gerçəkləşdirir.

Məqalədə deyilir ki, ölkənin investisiya və sosialyönlü mahiyyət daşıyan milli inkişaf modeli tərəqqi prosesində yeni keyfiyyət göstəricilər əldə edir, qeyri-neft sektorunun inkişafı regionların tarazlı və davamlı inkişafını sürətləndirir.

Yazıda vurğulanır ki, bu isə əhalinin sosial rifah halının daha da yaxşılaşdırılmasını, faydalı məşğulluğunun təmin olunmasını, yeni iş yerlərinin açılması və milli sahibkarlığın hərtərəfli dəstəklənməsi kimi vacib məsələləri özündə ehtiva edir.

Yazı müəllifi deyir ki, dövlət başçısının sosial-iqtisadi siyasətinin əsasında dayanan prinsiplərdən birinin də ölkənin ümumi inkişafı şəraitində sosial cəhətdən həssas qruplardan olan insanların etibarlı sosial müdafiə sistemi ilə əhatə olunmasıdır: "2017-ci ilin dövlət büdcəsinin 40,3 faizinin məhz sosialyönlü xərclər təşkil etməsi sosial sahənin, o cümlədən sosial müdafiənin təmin edilməsinin ölkə rəhbərinin daim diqqət mərkəzində olduğunu təsdiq edir".

Müəllif Mənzil İnşaatı Dövlət Agentliyi (MİDA) tərəfindən Yasamal rayonunda sosial mənzillərin tikilməsini aztəminatlı ailələrin mənzillə təmin olunacaqları adlandırır.

Müəllif sahibkarlara verilən kreditlər hesabına yüz minlərlə yeni iş yerinin yaradıldığını, bütünlükdə isə 2004-cü ildən bu günə 1 milyon yarım iş yerinin açıldığını və hazırda işsizliyin ölkədə 5 faiz səviyyəsində olduğunu bildirir.

Müəllif deyir ki, ötən altı ayda əldə olunmuş əhəmiyyətli sosial-iqtisadi göstəricilər də əhalinin rifah halının yaxşılaşdırılmasına, o cümlədən gəlirlərin və orta aylıq əməkhaqqının artmasına real şərait yaratmışdır.

Müəllif deyir ki, həm də hər bir ölkənin davamlı inkişaf və tərəqqisi yüksək idarəçilik keyfiyyətlərinə malik rəhbərlə hökumətin səmərəli fəaliyyəti sayəsində mümkün olur: "Bu mənada dövlət başçısı İlham Əliyevin 14 illik prezidentliyi dövründə həyata keçirilən uğurlu sosial-iqtisadi islahatlar Azərbaycanı davamlı inkişaf və tərəqqi yoluna çıxarıb".

Əhalinin "qənaət rejimi" davam edir

"Exo" qəzetində "Azərbaycan əhalisi daha az xərcləyir, biznes ölkədə daha çox əziyyət çəkir" (http://ru.echo.az/?p=61772) sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif ölkə əhalisinin sosial problemlərini ekspertlərlə araşdırır.

Ekspertlər deyirlər ki, rəsmi məlumatlar son iki rübdə ölkə əhalisinin sosial-iqtisadi həyatında artım müşahidə olunduğunu bildirsə də vətəndaşlar hələ ki yığım modelini istehlakçı modeli müstəvisinə keçirməyiblər.

Bu baxımdan ekspertlər Rusiyada yaşanan böhran durumu ilə Azərbaycan arasında paralellər apararaq Rusiyada artıq əhalinin bu ilin may ayından etibarən öz əmanətlərini xərcləməyə başladıqlarını və sərt qənaət rejimindən çıxdıqlarını söyləyirlər.

Ekspertlərə görə, Azərbaycanda hələ də bunun tam əksi yaşanır: "Rəsmi məlumatlara görə, ölkəyə idxal 28% azalıb, amma bu o demək deyil ki, Azərbaycan bir neçə ay ərzində idxal məhsullarını yerli məhsullarla əvəz edə bilib. Bu məqsədə çata bilmək üçün hələ çox vaxt lazımdır və ölkə hələ idxaldan çox asılıdır. İdxal həcminin belə kəskin azalması iqtisadiyyatdakı pis durumdan gələn siqnallardır". Ekspertlər səbəbi belə izah edirlər.

Ekspertlərə görə, bazarda idxalın həcminin azalması artıq əhalinin iri alış-veriş etmədiyinin göstəricisidir, çoxları restoranlara gedərək pul xərcləməyi özünə rəva bilmir.

Ekspertlər hesab edirlər ki, əhali gəlirləri imkan verirsə, onun bir hissəsini "arxa"ya qoymaq istəyir, odur ki, qənaət etmək istəyən istehlakçı payı artır: "Amma çoxunun sərbəst ehtiyatı yoxdur, buna görə də, gəlirlərini ən zəruri olanların alınmasına hesablayır. İstehlakçıların belə davranışı daha çox kiçik və orta buznesin fəaliyyətinə mənfi təsir edir, olur ki, hətta iri şirkətlər də bundan ziyan çəkirlər".

Müəllif rəsmi statistik məlumatlara əsasən bu ilin iyul ayında ərzaq mallarının1 % ucuzlaşdığını, bahalanmanın qoyun və mal əti, pendir, kərə və zeytun yağı, soğan, sarımsaq kimi zəruri ərzaq məhsulları sahəsində olduğunu bildirir.

Müəllif yenə də rəsmi statistik məlumatlara əsasən deyir ki, orta illik baxımdan qiymətlər 14%-ə qədər bahalaşıb, belə ki, ərzaq mallarının bahalaşması, 18,2%, qeyri-ərzaq mallarının bahalaşması i12,6%, xidmətlərin bahalaşması 9,6% təşkil edir.

Müəllif vurğulayır ki, Azərbaycan hökuməti 2017-ci il üçün orta illik inlyasiyanı 7,3% həcmində proqnozlaşdırır, 2016-cı ildə isə inflyasiya 12,4% olub.

"Kadr"sızlıq problemi

"Novoye Vremya" qəzetində "İqtisadiyyatın inkişafı kadrların keyfiyyətindən asılıdır" sərlövhəli məqalə oxumaq olar. (http://www.novoye-vremya.com/w101876/.../#.WZA6uFGrTIU)

Müəllif deyir ki, ölkədə təkcə bahalaşma problemi deyil, həm də kadr problemi yaşanır və sonuncu rəsmi Bakının artıq bir neçə ildir ki, iqtisadi islahatları dərinləşdirmək, sahibkarlığı dəstəkləmək, iqtisadiyyatın bir çox sahələrini ixrac qabiliyyətinə çatdırmaq kimi bəyanatlarını şübhə altına alır.

Müəllif xatırladır ki, xarici bazarda rəqabət üçün keyfiyyətli məhsul lazımdır və əks halda ora girmək əbəsdir: "Burada təkcə ölkənin əlverişli təbii şəraitə malik olması yetərli deyil, keyfiyyətli məhsulu isə fəhlə, orta rəhbər eşelon əməkdaşı və ya ali diplomlu mütəxəssis olmasından asılı olmadan ancaq zəruri ixtisaslaşmaya malik kadrlar istehsal edə bilərlər və bu halda kifayət qədər belə mütəxəssislərin olub-olmaması gündəmə gəlir" .

Müəllif kadr hazırlığı problemilə bağlı deyir ki, təhsil səviyyəsinə görə Azərbaycanın əmək qabiliyyətli əhalisi Avropadan ciddi şəkildə geri qalır, belə ki, bu göstərici Azərbaycan üzrə 15%, Avropa Birliyi üzrə 22%-dir.

Müəllif deyir ki, Azərbaycan vətəndaşlarının daha 15%-i orta ixtisas təhsilinə malikdir, qalan 70% isə orta təhsillidir və burada hələ Azərbaycanın orta, orta ixtisas və ali məktəbləri ilə Avropa məktəbləri arasındakı keyfiyyət fər1i nəzərə alınmır.

Müəllif bir fərqi də xatırladır ki, əgər 2000-ci illərin əvvəlində Avropa Birliyi ölkələrində hər 7 nəfərdən biri ali təhsilli idisə, indi hər 4 nəfərdən biri ali təhsilə malikdir.

Məqalə müəllifi deyir ki, kadr hazırlığı sahəsinin Azərbaycanda geridə qalmasını bir neçə il öncə Dünya Bankı öz icmalında qeydə alıb, belə ki, gəlirləri orta səviyyədən yuxarı olan ölkələr üçün bu rəqəm 33,4%, orta gəlirli ölkələr üçün 25,5% olduğu halda Azərbaycanda cəmisi 20%-ə yaxındır.

Məsələnin keyfiyyət hissəsi ilə bağlı müəllif deyir ki, Azərbaycanda bu baxımdan durum daha da pisdir, çünki məzunlar çalışacaqları sahəyə təcrübi baxımdan hazırlıqsız gəlirlər, ölkədə əməkçi kadrların əmək bazarının tələblərinə uyğun olmaması problemi var.

Müəllif deyir ki, ölkədə şirkətlərlə ali məktəblər arasında bağlantılar yoxdur, indiki təhsilin səviyyəsi də bu tələbə cavab vermir, odur ki, kəmiyyətcə çoxsaylı ali məktəb məzunları fonunda mütəxəssis hazırlığı çox aşağıdır.

Müəllifə görə, indiki kadr hazırlığı səviyyəsi ilə ölkənin taleyüklü iqtisadi problemlərinin həll ediləcəyi inandırıcı görünmür.