Media-icmal 19.05.2017

IV İslam Həmrəyliyi Oyunlarının təşkili ilə bağlı xarici ölkə jurnalistlərinin təəssüratları, ölkədə əmək haqlarının aşağı səviyyədə olması, idarəetmə aparatının "şişməsi", Beynəlxalq Bankın ətrafındakı durum bugünkü medianın aparıcı mövzusudur.

Yüksək təşkilatçılıq

"Azərbaycan" qəzeti "Yüksək təşkilatçılıq, böyük qonaqpərvərlik və möhtəşəm idman bayramı" sərlövhəli məqalə ilə çıxış edib. (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=122441).

Məqalədə mayın 12-dən Bakıda rəsmi start götürən IV Islam Həmrəyliyi Oyunlarının təşkili ilə bağlı bu tədbir çərçivəsində ölkəyə gələn xarici jurnalistlərin təəssüratlarına yer verilir.

Müəllif deyir ki, IV İslam Həmrəyliyi Oyunlarını işıqlandırmaq üçün dünyanın müxtəlif ölkələrindən Bakıya gələn əcnəbi jurnalistlər də Azərbaycan, onun təşkilatçılıq qabiliyyəti barədə yüksək fikirdədirlər.

Müəllif bu mənada Qətərin "Alkass" idman kanalının əməkdaşı Bassem Al-Ravassin düşüncələrini alır: "Azərbaycan nəinki İslam Həmrəylik Oyunlarını, hətta Yay Olimpiya Oyunlarını da təşkil edə bilər. I Avropa Oyunlarından sonra bu sahədə ölkə ikinci böyük təcrübəni qazandı".

Qətərin ""Al-Vətən" qəzetinin müxbiri Mousa Elbatran Azərbaycanın idman sahəsində çox yaxşı uğurları olduğunu deyir, yaradılan şəraitdən razlıq edir. Jurnalist Azərbaycanın daha irimiqyaslı idman tədbirlərinə təşkilatçılıq etmək üçün yetərli təcrübəyə malik olduğu qənaətini bölüşür.

Meksikadan olan jurnalist Samanta Lopez hesab edir ki, İslamiada yüksək səviyyədə təşkil olunub və hər şey çox gözəldir, oyunlar zamanı çox güclü təhlükəsizlik tədbirləri görülür.

İspaniyadan olan jurnalist Ubeda Lucia da IV İslam Həmrəyliyi Oyunlarının yüksək səviyyyədə təşkil edildiyi qənaətindədir

İngiltərədən olan jurnalist Pamela Besin İslam Həmrəyliyi Oyunlarını müsəlman ölkələri üçün çox önəmli sayır və yarışların əsas məqsədinin İslam ölkələrini birliyə, sülhə, əməkdaşlığa səsləmək olduğunu deyir. Jurnalist islam ölkələrindən Bakıya çox sayda xanım idmançının gəlməsini maraqlı adlandırır.

Qeyd edək ki, Bakıda keçirilən IV İslam Həmrəyliyi Oyunları 4 qitədə, 50-dən çox ölkədə canlı yayımlanır. Oyunları işıqlandırmaq üçün 1000-ə yaxın yerli və xarici mətbuat orqanı akkreditə olunub. Əcnəbi jurnalistlərin sayına gəldikdə isə 153 müxbir, 60 fotoqraf, 22 operator olmaqla, ümumilikdə, 200-dən çox media nümayəndəsi akkreditasiyadan keçib.

Artımı gözlənilməyən əmək haqları

"Exo" qəzeti "Azərbaycanda orta aylıq maaş: onunla yaşamaq olarmı?" sərlövhəli məqalədə (http://ru.echo.az/?p=59560) bəhs edilən mövzunu ekspert Nəriman Ağayevlə şərh edir.

Ekspert deyir ki, bu gün Azərbaycanın əmək bazarında tələb təklifi bir neçə dəfə üstələyir və belə bir durumda əmək haqlarının arta biləcəyi haqda söz demək çətindir və hazırda real orta aylıq maaş ölkədə 300 manat təşkil edir.

N.Ağayev deyir ki, orta aylıq maaşın belə aşağı olması büdcə təşkilatlarında əksər əməkçilərin aşağı əmək haqqı alması ilə bağlıdır: "Bank sektorunda bir qədər dəyişiklik baş verib, əməkdaşlar ixtisar edilib, işləyənlərin iş həcmi iki dəfə artıb və bank bu əməkdaşların maaşlarını 20-30% artırıb. Dağ-mədən sənayesində az da olsa maaşlar artıb. Statistika Komitəsi tikinti sektorundakı duruma "bəzək-düzək" verib. İndiyə kimi bu sahədə işçilərin ixtisarı və aşağı əmək haqqı müşahidə edilir, bütünlükdə demək olar ki, ölkədə orta aylıq əmək haqqının real artımından söhbət belə gedə bilməz".

N.Ağayev deyir ki, hazırda məmurların orta aylıq maaşı 600, sıravi vətəndaşın əmək haqqı isə 300 manatdır və qeyri-formal əmək bazarında ixtisarlar və qalan əməkdaşların əmək haqlarının endirilməsi, işsizliyin isə artması baş verir.

Ekspert iş axtaranların sayının çox, bir yerə həddən artıq namizəd olduğunu və bundan da irəli gələrək işəgötürənlərin potensial işçilərə özlərinin daha sərt şərtlərini diqtə etdiklərini deyir:"Bəzi işçilər var ki, aylıq gəliri 160-180 manatdır, ən aşağı maaş isə təhsil və səhiyyə sahəsindədir və xüsusilə müəllimlər, həkimlər, tibb bacıları və sanitarlar bu kateqoriyaya aiddir. Bu gün çoxları yeməyə qənaət edir, pis qidalanır və bu sağlamlığa təsir göstərir. Müalicə isə az vəsait tələb etmir. Amma vətəndaşlar indiki istehlak minimumu ilə bağlı ən zəruri olanlardan da imtina edirlər. Düşünmürəm ki, yaxın illərdə ölkədə əmək haqlarının sürətli artımını gözləmək olar".

Müəllif ekspertlərə istinadən deyir ki, orta aylıq maaşın nominal artımı inflyasiyanın real artımından bir neçə dəfə aşağıdır və buna görə də vətəndaşlar bu artımı hiss edə bilmirlər.

Ekspertlərə görə, ərzaq məhsullarının və xidmətlərin qiymətinin bahalanması fonunda gəlirlərin nominal artımı diqqətdən kənarda qalır.

Həm də ekspertlər hesab edirlər ki, Statistika Komitəsi bütün sahələrdə elə orta rəqəm göstərir ki, bu, çox zaman reallıqla üst-üstə düşmür və bütün sahələr üzrə göstəricilər təqdim olunsaydı o zaman tamam başqa mənzərə yaranardı.

Ekspertlər Statistika Komitəsinin bu rəqəmləri formal əmək bazarından aldıqlarını deyir və burada qeyri-formal əmək bazarının göstəriciləri əksini tapmadığı üçün göstəricilərdə qeyri-dəqiqlik yaranır.

Bir çox yerlərdə "ikili" mühasibat tətbiq olunduğunu deyən ekspertlər buna görə də real informasiyalara çıxışa problem olduğunu deyirlər.

Fransada 16 nazirlik, bizdə 19 və ...

"Bizim Yol" qəzeti "Vahid Əhmədov bir sıra nazirliklərin ləğvi anonsunu verdi" sərlövhəli məqalədə (http://www.bizimyol.info/news/97815.html) müəllif ölkədə idarəetmə aparatının durumu ilə bağlı deputat Vahid Əhmədovun düşüncələrinə yer verir.

V.Əhmədov idarəetmə baxmından Fransa dövləti ilə Azərbaycan arasında paralel apararaq deyir ki, 68 milyonluq əhaliyə malik Fransada cəmi 16 nazirlik var, 10 milyonluq əhaliyə malik Azərbaycanda isə 19 nazirlik, 9 dövlət komitəsi, saysıs-hesabsız müxtəlif növ xidmətlər fəaliyyət göstərir: "İdarəetmə aparatı həddən artıq şişirdilib, buna görə də sürətli və çevik reaksiya göstərmək iqtidarında deyil, təkcə nazirlikləri və menecerlər ordusunu azaltmağın yox, həm də dərin struktur islahatları aparmağın vaxtı çatıb".

Deputat ölkənin dövlət başçısı tərəfindən təsdiq edilmiş inkişaf strategiyasında inzibati aparatın ixtisarının nəzərdə tutulduğunu da deyir və tezliklə sistem dəyişiklikləri olacağını bildirir.

V.Əhmədov hesab edir ki, Azərbaycanın minlərlə müxtəlif dərəcəli məmuru saxlamasına ehtiyac yoxdur, ölkəyə strateji istiqamətlərdə işləyəcək hökumət lazımdır.

Onun fikrincə, aparatın ixtisarı idarələrin biznes sferasına, regional icra hakimiyyəti orqanlarının işlərinə müdaxilə kimi iqtisadiyyat üçün çox zərərli problemi aradan qaldıra bilər.

Deputat deyir ki, Azərbaycanda doqquz iqtisadi zona var: "Bu zonaları inzibati ərazi vahidlərinə transformasiya etmək və regionlara iqtisadi, sosial inkişaf istiqamətlərində fəaliyyət azadlığı vermək lazımdır".

V.Əhmədov yada salır ki, keçən ilin sonunda baş nazirin müavini Əli Əhmədov islahatların yeni konsepsiyasının hazırlandığı barədə KİV-lərə açıqlama verib və həmin konsepsiya çərçivəsində idarə sistemində də dəyişikliklərin gözlənildiyini nəzərə çatdırıb.

Müəllif həmin açıqlamada baş nazirin müavini Əli Əhmədovun dediklərindən sitat gətirir: "Azərbaycanda dövlət aparatının ixtisar edilməsi idarəetmə sahəsində islahatların bir hissəsidir və optimallaşma ilə əlaqədardır. Söhbət həm şaquli, həm də üfüqi idarəetmə istiqamətlərində əhəmiyyətli dəyişikliklərin həyata keçirilməsindən gedir. Azərbaycanda əhalinin hər 10 min nəfərinə 287 nəfər dövlət idarəçiliyi sahəsində çalışan işçi düşür, bu göstərici ABŞ, Almaniya, Yaponiya və Rusiya Federasiyasında 100-110 nəfər arasındadır".

Nəticə aydın, bəs səbəb?

"Yeni Müsavat" qəzeti "Beynəlxalq Bank rəhbəri mediaya danışdı, iqtisadçılar təhlil etdi" sərlövhəli məqalədə müəllif adı çəkilən maliyyə institutunun durumunu ekspert Natiq Cəfərli lə müzakirə edir. (http://musavat.com/news/beynelxalq-bank-rehberi-mediaya-danisdi-iqtisadcilar-tehlil-etdi_439151.html).

Müəllif xatırladır ki, bankın İdarə Heyətinin sədri Xalid Əhədov bankın durumu ilə bağlı mediaya açıqlama verib və bu açıqlamada bank rəhbəri bu maliyyə institutunun problemlərini, qarşıda duran əsas vəzifələrini göstərib.

Məqalədə X.Əhədovun açıqlamasına istinadən deyilir ki, bankın xarici öhdəliklərinin restrukturizasiyası onun müştərilərinə, hüquqi və fiziki şəxslərin bankdakı əmanətlərinə təsir etməyəcək: "Çünki xarici öhdəliklərin restrukturizasiyası prosesi onları əhatə etmir. Hətta deyərdim ki, bu, müştərilərimizin faydasına olan bir qərardır".

Müəllif deyir ki, Beynəlxalq Bankın beynəlxalq reytinqinin aşağı düşməsinə toxunan bank rəhbəri bu qurumun sağlamlaşdırılmasından sonra reytinqlərin qalxacağına da inamını ifadə edib.

Ekspert Natiq Cəfərli deyir ki, bank pislə ən pis arasındakı durum arasında olub və pis bu ola bilərdi ki, bank öhdəliklərini yerinə yetirə bilmədiyi halda may ayından ona qarşı beynəlxalq səviyyədə məhkəmə prosesləri işə düşə bilərdi və dövlət bəzi öhdəlikləri üzərinə götürməklə bankı bundan xilas edib.

N.Cəfərliyə görə, bu məsələdə pis olan budur ki, bank öz borclarını büdcə və Neft Fondu hesabına ödəyəcək, bu isə bu pulların xalqın cibindən getməsi deməkdir.

N.Cəfərli hesab edir ki, bankın mümkün özəlləşdirilməsində də problemlər var və bu fikrin iqtisadi əsası yoxdur: "Burada da problemlər var. Dövlət bankın öhdəliklərini öz üzərinə götürsə də özəlləşdirməyə açılan bankların əsas göstəricilərindən biri beynəlxalq reytinqlər olur. Bu gün beynəlxalq reytinq agentliklərinin verdiyi qiymətə görə, Beynəlxalq Bankın reytinqi ən aşağı səviyyədədir, Rusiyada isə buna "zibil reytinqi" deyirlər".

Ekspert hesab edir ki, bu reytinqin düzəlməsinə isə illər lazımdır və bu baxımdan hər hansı xarici investorun Beynəlxalq Bankla maraqlanması mümkün görünmür və bunun üçün optimist yanaşmaya əsas yoxdur.

N.Cəfərli bankın müflis olmasına gətirib çıxaran səbəblərin açıqlanmamasından narahatlıq ifadə edir və hazırda nəticələrə qarşı mübarizə getdiyi halda bu nəticələri doğuran səbəblərin hələ də məlum olmadığını vurğulayır.

Bundan irəli gələrək ekspert hesab edir ki, bu mənada müsahibədə Bankın bugünkü duruma düşməsinin səbəbləri haqqında normal bir izah yoxdur.