Türk rəssam-kolleksiyaçı: �Qiymətlərin yüksəlməməsinin günahı Azərbaycanlı rəssamların özündədir

Turan: Türk rəsm sənətinin bu günkü vəziyyətini necə qiymətləndirirsiniz?Sənətkarlar üzərində hər hansı təzyiqdən söhbət gedə bilərmi?

Tosun: Türkiyənin sistemi elədir ki,sənətkarlara təzyiq göstərmək istəyənlər belə təzyiq göstərə bilmir.Çünki ölkənin idarə sistemi düzgün qurulub: sərbəst bazar iqtisadiyyatı mexanizmləri işləyir,iqtidarları təqdir edən sənətkarlar olduğu kimi, daim məsafəli dayanan kifayət qədər sənətkar da vardır.Nəticədə hər şeyin qiymətini zaman verir.Şəxsən mənə təzyiq göstərən yoxdur və ola da bilməz.Məni narahat edən mövzuları kətana köçürürəm,əsərlərimin üstündə çox işləyirəm, onları tez-tələsik satmağa can atmıram.Hal-hazırda Ankara sənət yarmarkasında iştirak edirəm.Azərbaycanlı rəssam dostum Əhməd Rzanın əsərləri də mənimlə eyni stenddə nümayiş etdirilir.Sərbəst bazar sistemi inkişaf etdikcə ölkəmizin müxtəlif guşələrində sənət yarmarkaları açılır.Rəssamlarımız öz əsərlərini normal qiymətə sata bildikləri müddətcə öz müstəqilliklərini də qoruya biləcəklər.Bunlar hamısı bir-birinə bağlı məsələlərdir.

Turan: Ankara sənət yarmarkasına son dövrlərdə işlədiyiniz əsərlərinizlə qatılırsınız.Siyasi mövzulardakı əsərlərinizi niyə ön plana çıxardınız?

Tosun: Dünyanın öncül siyasi fiqurlarının mənim son dövrlərdəki əsərlərimin mövzusunu təşkil etməsi təsadüfi deyildir.Dünyada böyük bir xaos hökm sürür,buna liderlər cavabdehdir.Məsuliyyətsiz siyasi liderlərin dünya miqyasında yaratdıqları xaos və çalxantıya ən sərt cavabı mən öz əsərlərimlə verə bilərəm, verməliyəm.Bir sənətkar kimi özümü buna borclu bilirəm.Ona görə Ankara yarmarkasında Donald Trump mövzusundakı əsərimlə iştirak edirəm.Bu silsiləni davam etdirib Avropada nümayiş etdirməyi düşünürəm.Dövlət adamlarını "cilovlaya" bilən ən yaxşı sənət vasitəsi də budur.Məncə, onlar özlərini bizim əsərlərimizdə gördükcə bundan narahat olacaq və məsuliyyətsiz hərəkətlərin məhdudlaşdıracaqlar.

Turan: Türkiyədə yaşayan bəzi Azərbaycanlı rəssamlarla illərdən bəri yaxın əlaqələrinizin olduğunu bilirik.Onlar uğur qazana bildilərmi?

Tosun:Azərbaycan rəsm sənətinin bəzi nümayəndələri təxminən 25 ildən bəri İstanbulda yaşayıb-yaradırlar.Onlardan bəziləri ilə mənim də yaxın münasibətim var.Mənim və ya onların emalatxanalarında birgə işləyirik,sərgilərə birgə hazırlaşırıq,hərraclara birgə gedirik.Onların arasında nəinki Türkiyədə dünya miqyasında tanınmağı haqq edən mühüm sənətkarlar var.Mənim kolleksiyamda 1000-dən artıq tablo var, onlardan bəziləri Azərbaycanlı rəssamlarındır.Təəssüf ki,Azərbaycanlı rəssamlar burada haqq etdikləri dəyəri ala bilmirlər.Bunun ən böyük günahkarı-onların özləridir.Çünki satış məsələlərində peşəkar hərəkət etmədilər.Heç birinin daimi meneceri yoxdur,hərraclara əsər verib qiymətləri yüksəltməyin yollarını axtarmırlar.Mən bu vəziyyəti görüb narahat oluram.Çünki satış məsələsində peşəkar şəkildə hərəkət etsəydilər, indi bəzilərinin əsərlərinin qiyməti müqayisə edilməz dərəcədə yüksək olardı.İnanıram ki,25 ildən sonra bu məsələ barədə ciddi düşünüb peşəkar hərəkət edəcəklər.

Turan: Kolleksiyanızda 1000-dən çox tablonun olduğunu dediniz.Onların hamısını hərraclardan almısınız yoxsa rəssamlarla birbaşa əlaqə yaradıb əldə etmisiniz?

Tosun: Kolleksiyamdakı əsərlərin 95%-ni rəssamlarla birbaşa əlaqə yaradaraq almışam.Bəzi gənc rəssamların gələcəyinin yaxşı olduğunu əvvəlcədən görərək onların qiymətlərini hərraclarda özüm yüksəltmişəm.Düzgün hərəkət etdiyimə inanıram.Keçən il "Çağdaş Türk resim koleksiyonculuğu" adlı 2 cildlik kitab çıxdı,orada mənimlə bağlı ayrı bölüm var.

Turan: Bəs öz əsərləriniz? Onların dəyərini də hərraclar vasitəsiylə yüksəltmək barədə düşündünüzmü?

Tosun: Əmin olun ki, öz əsərlərimlə bağlı özüm heç bir addım atmaram.Çünki o işlər mənə yox, sənət menecerimə aiddir.

Turan: İstanbulun mərkəzi rayonlarının birində böyük emalatxananızın olduğunu bilirik.Orada rəsm çəkməkdən başqa hansı işləri görürsünüz?

Tosun: 300 kvadratmetrlik emalatxanamda bəzi Türk Azərbaycanlı və Türk sənətkar dostlarımla birgə çalışırıq.Həftənin bəzi günlərində özüm emalatxanada tək-tənha çalışmağı sevirəm.Paris,Nyu-York, Bazel sənət yarmarkalarına gedirəm,oralara kolleksiyaçısı olduğum bəzi gənc sənətkarları da aparıram.Mənim köhnə plastinka, köhnə çanta kolleksiyalarım da var.Vaxtımın bir hissəsini idmana ayırıram.UNESCO-ya bağlı Beynəlxalq Plastik Sənətkarlar Assosiasiyasının üzvüyəm.Prezident Bedri Baykamın Türkiyədə keçirdiyi tədbirlərin hamısında iştirak edirəm.Aprelin əvvəlində İstanbul Film festivalı başlayacaq, 20 günümü başdan ayağa filmlərə həsr edəcəyəm.Daha sonrakı proqramımda Nyu-York və Bazel yarmarkalarına getmək var.Ümid edirəm ki,bir gün Azərbaycandakı sənət yarmarkalarından birində iştirak edəcəyəm.Bunu ürəkdən istəyirəm.